Óðinn - 01.07.1923, Qupperneq 42

90
ÓÐ INN
Höfðu hreppstjórar þá um hríð verið stopulir og oft
skift um, því þeir höfðu ærinn starfa, en voru laun-
aðir lítt. — 1859 urðu þeir hreppsljórar Arni Sig-
urðsson í Höfnum og ]ón Guðmundsson söðlasmiður
á Neðstabæ, er seinna bjó á Holtastöðum í Langadal.
Þeir ljetu báðir af hreppstjórn vorið 1862 og var svo
talið, að vandfylt mundi sæti þeirra. Var nú Árni á
Þverá annar til hreppstjóra tekinn, og þeim starfa
hjelt hann síðan til vors 1911, nema árin 1875—1881.
— Meðan hreppstjórar voru tveir, voru hinir og aðrir
hreppstjórar með Árna, en mjög hafði hann einn öll
ráð um hreppstjórnina sökum stjórnsemi, dugnaðar og
framkvæmda. Þegar breyting var gerð á sveitarstjórn-
arlögunum og hreppsnefndir tóku við miklu af þeim
störfum er hreppstjórar höfðu áður (1874), var Árni
þegar kosinn í hina fyrstu hreppsnefnd Vindhælishrepps
og átti sæti í henni síðan nær óslitið til vors 1910.
Á áratugnum 1880—1890 gengu sem kunnugt er
hin mestu harðindi yfir landið, og komu þau ekki
hvað Ijettast niður á Vindhælishreppi. Þar var þá
samansafnað margt af þurrabúðarfólki við sjóinn, og
fleytti sjer fram af sjávarafla. Sá lýður verður jafnan
fyrst fyrir borði í hallærum og svo fór nú; stöfuðu
af því hreppsþyngsli mikil og vandræði. Vorið 1887
varð stórmikill fellir, mátti þá heita að fjelli helmingur
alls fjenaðar er á vetur var settur haustið áður, og
bú manna þó þá mjög gengin saman af undanförnum
harðærum, en bjargarskortur svo mikill er á veturinn
leið, að til stórvandræða horfði. — Á þessum árum
komu og tvö slys fyrir, er höfðu hinar alvarlegustu
afleiðingar fyrir hreppinn. Hið fyrra var það, að á
Þorláksdag 1883 brann kornmatur á Skagaströnd, er
keyptur hafði verið fyrir lánsfje er hreppurinn varð
að borga, en matvara þessi hafði verið ætluð til út-
býtingar meðal bágstaddra manna. Hitt slysið varð
3. jan. 1887. Fórust þá í fiskiróðri 24 menn, flestir
á besta aldri, en eftir voru 9 ekkjur, 26 börn föður-
laus og margt af ellihrumu fólki er misti fyrirvinnu
sína. Lá ekki annað fyrir þeim flestum en sveitin.
Útlit var þá ekki glæsilegt. Bústofn manna fallinn,
sveitarþyngsli geysimikil og skuldir er á hreppnum
hvíldu, aðallega hallærislán, svo þúsundum króna skifti.
Árni hafði verið oddviti 1880—86 (nema árið ’83—’84),
en gekk þá úr hreppsnefndinni og neitaði að taka
við endurkosningu, en oddviti varð kaupmaður á
Skagaströnd, dugandi maður að vísu, en ofvaxið
þó að stjórna sveitarmálum á slíkum erfiðleika-
tímum. Var og þetta ár (1886—87) eitt hið erf-
iðasta ár á 19. öld sem yfir Vindhælishrepp hefir
gengið annað en árið 1813. — Var þá skift um
oddvita árið eftir, og tók við sjera Eggert Briem
á Höskuldsstöðum, vitur maður og vel að sjer
sem kunnugt er, málafylgjumaður allmikill er á
þurfti að halda og ritfær manna best, en heilsu-
lítill og önnum hlaðinn, því þá þjónaði hann
fjórum kirkjusóknum og hafði þó í mörgu öðru
að snúast. Hann ljet af prestsskap vorið 1890
og fluttist norður í Skagafjörð og síðan suður,
en Árni á Þverá var þá kosinn í hreppsnefnd
að nýju, og lagt fast að honum að taka við odd-
vitastörfum. Skoraðist hann undan fyrst, að gang-
ast undir þann vanda, er þá þótti ærinn eins og ástatt
var, en ljet þó loks tilleiðast fyrir þrábeiðni manna,
enda var þá varla á annara færi en hans, að stjórna
sveitarmálefnum hreppsins. Upp frá því gegndi Árni
oddvitastörfum samfleytt í 20 ár.
Þegar og hann var oddviti orðinn tók hann föstum
tökum á allri hfeppsstjórn, en svo mátti heita að hann
væri nær einvaldur, er hann var bæði hreppstjóri og
oddviti, enda vildu allir hlíta hans forsjá. En svo
batnaði hagur hreppsins undir stjórn Árna, að eftir
nokkur ár var hreppurinn ekki að eins með öllu
skuldlaus, heldur átti töluvert fje í sjóði. Má efalaust
þakka það mest viturlegri stjórn Árna, að sveitin rjetti
svo fljótt við aftur, í slíkt öngþveiti sem komið var,
og um tíma ekki annað fyrirsjáanlegt, en sýslan yrði
að taka að sjer greiðslu á hallærislánum hreppsins.
Það vildi Árni ekki heyra nefnt; vissi hann að með ráð-
deild og dugnaði yrði komist fram úr örðugleikunum,
og varð honum þar að trú sinni, en heldur var kurr
í mörgum yfir útsvörum sínum og oft var Árni nefnd-
ur harðstjóri á þeim árum, þó engum kæmi til hugar