Alþýðublaðið - 09.10.1963, Blaðsíða 7

í>AÐ var stórt skref stigið, þegar
Verkamannaskýlið nýja var tekið
í notkun og hið gamla fjarlægt.
Sumir voru þeirrar skoðunar, að
óþarfi væri að byggja svo glæsi-
legt hús yfir verkamennina við
höfnina, en sem betur fer voru
þeir ekki margir, sem þannig
hugsuðu. Blaðamaður og ljós-
myndari frá Alþýðublaðinu brugðu
sér niður í Hafnarbúðir, en svo
heitir nýja verkamannaskýlið, og
ræddu smástund við verkstjórann,
Harald Hjálmarsson.
Hvenær tókst þú við rekstri
verkamannaskýlisins, Haraldur?
— Það var árið 1958, en þá var
það enn á gamla staðnum.
— Hann mátti missa sig?
— Já, svo sannarlega. Það var
ekki mannabústaður. Sumir voru
þeirrar skoðunar að þessi nýi stað-
ur væri of „fínn”, fyrir verka-
mennina, þeir myndu ganga illa
um, en raunin er önnur. Vitanlega
þarf maður að brýna fyrir mönn-
um að fara úr yfirhöfnunum, eða
vinnugallanum, en ég get ekki
kvartað, umgengnin er yfirleitt
prýðileg.
— Er ekki algengt að menn
reyni að „blanda” hér inni?
— Það er furðu lítið, þó kemur
það fyrir, en ég er fljótur að fjar-
lægja slíka menn.
— Oft þurft að hringja á lög-
regluna?
:— Sára sjaldan, þó hefur það
komið fyrir, en ég er nú orðinn
þjálfaður í að fleygja mönnum á
dyr, ef þeir eru með einhver ó-
læti. Þeir bregðast ekki allir vei
við, ef maður rekur þá út og hóta
jafnvel að kæra mig fyrir borgar-
stjóranum. Þeir þykjast margir
vera innundir hjá honum, þegar
þeir eru „komnir í kippinn”. Flest-
ir þessara manna koma til mín aft-
ur, þegar runnið er- af þeim og
biðjast- afsökunar.
— Það hefur gengið á ýmsu?
— Það má nú segja, en ég tel
mig hafa sloppið vel frá þessu, ég
hef aldrei fengið klögun. Þeir
menn, sem þennan stað stunda,
eru flestir ágætir, þó að stund-
um séu þeir stóryrtir á milli. En
smárifrildi er bara til að styrkja
vinskapinn. Mér finnst satt að
segja bezt að umgangast verka-
menn af öllu því fólki sem ég um-
gengst.
— Hvernig gengur svo rekstur-
inn?
— Satt að segja er reksturshalli
á húsinu, en hann stafar af því, að
takmarka verður verðið á þeim
hlutum sem fást hér, en aðsókn
hefur verið mjög dræm að gisti-
herbergjunum. Nýtingin á þeim
hefur ekki verið nema 40% frá
áramótum. Þetta hefur skánað svo-
lítið eftir að síldarvertiðinni lauk,
en var mjög dræmt í sumar.
— í hverju liggur það?
— Helzt býst ég við að það
liggi í því að fólk sé hrætt við
höfnina og haldi að hér hljóti að
vera. órólegt, en ég get fullvissað
þig um, að þetta er einhver róleg-
1 asti staðurinn í bænum. Það kom
HARALDUR HJÁLMARSSON : — Herbergin tóm í mesta ferðamannastraumnum.
fyrir í sumar, að hér voru öll her-1
bergi laus, einmitt þegar mest var j
ferðamannaumferðin. Vísir sagði i
einu sinni í sumar, að fleiri hundr- |
uð manns væru á götunni, en þá
var einmitt laust hér. Ég hringdi
því í ferðaskrifstofurnar og spurð-
ist fyrir um þetta. Þeir könnuðust
ekki við þessa frétt Vísis, en það
mun hafa verið um pokafólk að
ræða. Hins vegar var mikið um það
að ferðamenn borðuðu hér og það
var lika pokafólk í þeim hópi, en
ég held að það fari ekki á svona
staði til að gista.
— Hér eru rekin almennings
böð?
— Já, vissulega, en slík böð er
ekki hægt að reka með hagnaði.
Böðin, sem voru hérna úti í göt-
unni, svonefnd Hafnarböð, voru
alltaf rekin með tapi, enda fengu
þau styrk. Verðið er það sama hér
og það var þar, enda verða menn
að fá að þrífa sig fyrir lítið.
Er enginn styrkur veittur til
reksturs þessa staðar?
— Nei, enda er ég að gefast upp
á þessu. Þó svo að ég hafi húsnæð-
ið frítt með ljósi og hita, þá er
ekki hægt að reka staðinn halla-
laust. Ekki vil ég heldur taka upp
skömmtunaraðferðina, þó svo að
menn hafi verið að benda mér á
hana, mér finnst ekki hægt að
skammta þeim mönnum, sem erf-
iðisvinnu stunda. Við rekum hér
sjómannastofu, en hún mun vera
sú eina í heiminum, sem ekki nýtur
opinberra styrkja. Þetta hús er
dýrt í rekstri en ekki er hægt að
hækka vcrðið á matnum, þar sem
LISTASAFNIÐ OG MYNDLISTIN
ÆVINTYRI íslenzkrar myndlistar
gegnir mikilli furðu. Frumherjar |
hennar á nútímavísu eru sumir j
nýdánir, en margir enn lífs — og
vinna nýja og fræga sigra. Og
þróun myndlistarinnar hérlendis :
á þessari öld sætir miklum og góð-
um tíðindum í sögu islenzkrar j
menningar.
Vissulega kemur manni jafn-
an listasafnið í hug, þegar
myndlistina ber á góma.
F.iölmargir innlendir og er-
lendir gestir sækja það heim ár
hvert, og vinsældir þess með þjóð-
inni munu óvefengjanlegar. Samt
dylst engum, að safnið er ennþá
hvorki fugl né fiskur. Því hefur
verið búinn samastaður til bráða-
hirgða í liúsakynnum þjóðminja-
safnsins, en þar fær það engan
veginn notið sín vegna þrengsla.
Meginatriðið varðandi framtið
safnsins, vöxt þess og viðgang, or
að byggt verði yfir það veglegt
hús, þar sem þróun þess geti orðið
með eðlilegum hætti. Væri vel til
fundið, að það yrði gjöf þjóðar-
innar handa sjálfri sér í tilefni af
tuttugu ára afmæli lýðveldisins
næsta ár. Þá ætti að hefjast handa
um byggingu hússins, en smíði
þess að verða lokið eftir fimm ár,
þegar liðinn er fyrsti aldarfjórð-
ungurinn frá stofnun lýðveldis-
ins. Vonandi fjallar næsta aiþingi
um þetta mál og gerir þessa hug-
mynd að veruleika.
Listasafninu er nú svq þröngur
stakkur skorinn, að margar ágæt-
ustu myndirnar í eigu þess munu
sjaldan eða aldrei til sýnis. Þær
kúldast i geymslu viku eftir viku,
mánuð eftir mánuð og ár eftir ár
í stað þess að gleðja augu þeirra,
sem heimsækja safnið. Hér mun
og koma til greina tregða forráða-
listamanna, sem fram úr skara
eða mesta athygli vekja, en þær
eru bráðnauðsynlegar til að kynna
íslendingum þróun myndlistarinn-
ar og afreksmenn hennar. Mun
þetta hlutverk listasafnsins hafa
gleymzt með öllu eftir að mennta
málaráð lét af yfirstjórn þess og
hún var fengin núverandi safnráði
í hendur.
Menntamálaráð stofnaði á sín-
um tíma til yfirlitssýninga á verk-
í HEYRANDA HLJÓÐI
eftir Helga Sæmundsson
manna safnsins að skipta um lista-
verk á hæfilegum fresti og kannski
einsýni í vali, þegar til er breytt,
enda virðast ófrjóar deilur ís-
lenzkra myndlistarmanna um
stefnur og vinnubrögð einhvern:
veginn þrengjast inn um veggi
safnsins eins og nuþnt* 'ktlIdi: rjOg!
svo hefur safnið vanrækt undan-
farið að sinna því hlutverki sínu
að efna til yfirlitssýninga á mál-
verkum og höggmyndum þeirra
um viðurkenndustu myndlistar-
manna okkar eins og til dæmis Ás-
gríms Jónssonar, Jóhannesar S.
Kjarvals, Gunnlaugs Blöndals, Júií
önu Sveinsdóttur og Svavars
Guðnasonar. Ennfremur var í ráði
slík sýning á málverkum Jóns
®&fáftl!éróftdij;íí!'liiefiiíí'¥f ^ttfæðís-
afmæli hans, en hún fórst fyrir
vegna vanheilsu listamannsins.
Virðist nú sjálfsagt, að ráðizt
verði í yfirlitssýningu til minning-
ar um Jón á vegum listasafnsins.
Sömuleiðis ætti Jón heitinn Þor-
leifsson sannarlega skilið minning
arsýningu. Og betur hcfði sýning-
in á málverkum Nínu Tryggvadótt-
ur sómt sér í salarkynnum lista-
safnsins en Listamannaskálanum,
þó að framtak Félags ísl. mynd-
listarmanna sé stórþakkarvert
fyrst listasafnið bregzt skyldu
sinni í þessu efni. Heildarsýning-
ar á verkum íslenzkra myndlistar-
manna á borð við Finn Jónsson,
Gunnlaug Scheving, Jón Engil-
berts, Jóhann Briem, Þorvald
Skúlason, Snorra heitinn Arin-
bjarnar og jafnvel Sigurð Sigurðs
son og Kristján Davíðsson, þótt
ungir séu, væru einnig skemmti-
lega tímabærar. Myndhöggvarana
Ríkarð, Ásmund og Sigurjón nefni
ég ekki í þessu sambandi, þar eð
safninu mun ofvaxið að sýna verk
þeirra, svo að gagni komi. Loks
færi vel á því, að listasafnið reyndi
að kynna fulltrúa yngri kynslóðar !
íslenzkra myndlistarmanna með
samsýningum. Erlendar listsýn-
ingar v.erður svo safnið skilyrðis^i
laust”tíðl¥á fíift^að' <Jðru^,'hvCTTU.
Ella erum við ekki menningar-
Þjpð.
Listasafninu ber tvímælalaust
að sýna opinberlega á nokkurra
Framh. á bls. 10
þeir menn, sem borða hér, era
þeir lægstlaunuðu.
— Mér er sagt að hér borði
margt skrifstofufólk?
— Það er nú aðallega í kaffinu,
sem það kemur og þá venjulega
eftir kl. 4, svo það ætti ekki að
vera fyrir.
•-*- Svo eru hér herbergi til
leigu?
— .Tá, við liöfum 9 herbergi tij
leigu, 4 einsmanns, 1 tveggja
manna, 1 þriggja manna og 3
fjögurra manna.
— Hvað er verðið?
— Rúmið kostar hundrað krón-
ur yfir nóttina. Einsmannsher-
bergin kosta kr. 150.00 yfir nótt-
ina og er þá sama þó um hjón sé
að ræða. Annars vilja margir vera
giftir. Hingað kom, til dæmis, eitfc
sinn kona og bað um herbergi fyrir
sig og manninn sinn, en þegar tiJ
kom þá þekkti ég manninn, en
hann hefur alla tíð vetið ógiftur.
Talssvert er um hópa sem gista
hér, til dæmis gisti skipshöfnin ai'
færeyska skipinu sem fórst við
Grænland, hérna hjá okkur. Mér
þótti athyglisvert að skipstjórinn
vildi ekki gista í einsmannsher-
bergi. Hann sagðist vilja vera i
fjögurra manna herbergi, til að
geta spilað við strákana.. Ég er
hræddur um að ekki myndu allir
skipstjórar haga, sér svona.
— Fá menn að vera úti eins
lengi og þeir vilja?
— Mikil ósköp, já, já. Það er
ekki hægt að loka menn úti, til.
dæmis sjómenn, sem sjaldan koma
að landi og skreppa út að'
skemmta sér. Máske koma þeir
seint og þá verða þeir að fá að
sofa í þeim rúmum, sem þeir erit
búnir að greiða fyrir.
— Ilvað varst þú lengi til sjós,
Haraldur?
— Ég byrjaði 1929 i desember,
þá fjórtán ára gamall. Þá var ég'
ráðinn á gamla, Gullfoss, en harnt,
sigldi milli Reykjavíkur, Leith og
Kaupmannahafnar. Á honum var
ég svo i eitt og hlft ár, en þá fór
ég á fiskiskip og var á þim til 1958,
þegar ég tók við Verkamannaský'L-
inu, að frádregnum tveimur<ú*g
Mðlfú 'ái'i,' sem, ég var á grjót-
hrúgunni suðurfrá, en það. eri*
einu árin sem ég sé eftir. Það eina
sem hélt manni svo lengi þar var
kaupið. Nei, á, Keflavíkurflugvelli
var ekki gaman að vera. R.L.
ALÞÝÐUBtAÐIÐ — 9; okt. 1963 ^