Alþýðublaðið - 23.10.1963, Qupperneq 5

lagsmál landbúnað-
arins mesta vandamálið
Sogð/ viðskipfamálaráðherra á þingi / gærkveldi
GYLFI Þ. GÍSLASSON, viðskipta-
málaráðherra, talaði af hálfu AL-
þýðuflokksins í útvarpsumræðun-
um um fjárlagafrumvarpið. í byrj-
un ræðu sinnar gat hann þess, að
þróunin hér á landi í efnahags-
málum hefði gerst í stökkum, en
stöðvast á milli. Efnahagskerfi
þjóðarinnar hefði farið úr skorðum
í heimsstyrjöldinni síðari og þau
efnahagsvandamál, sem við ættum
við að etja í dag mætti mörg rekja
beint eða óbeint til styrjaldarár-
anna og þeirrar röskunar sem þá
varð á efnahagslífinu Öllu. Það
efnahagskerfi, sem mótast hefði
af eérstökum vandamálum styrj-
aldaráranna hlaut að verða heil-
brigðri þróun fjötur um fót á frið-
artímum.
„Það er skipan launamála og
verðlagsmála landbúnaðarins, sem
nú er fyrst og fremst áfátt í ís-
Ienzkum efnahagsmálum. Afleið-
ing þeirrar stefnu, sem fylgt hefur
verið á þessum sviðum, hefur ver-
ið síendurtekin röskun á almennu
verðlagi í landinu“, sagði viðskipta
málaráðherra.
m i f
Sérhver lít
ill hópur álít-
ur, að vel sé
hægt að
greiða honum
verulega
hærra kaup en
hann fær. En
honum vill þá
gleymast, að
fói allir aðrir
hópar laun-
þega, ásamt
bændum, einn
ig miklu
hærra kaup,
þá getur það
ekki orðið án almennrar hækkun-
ar á verðlagi, sem gerir kaup-
liækkunina gagnslitla eða gagns-
lausa. Honum vill einnig gleym-
ast að því aðeins er mikil kaup-
hækkun honum til handa fram-
kvæmanleg, að sú vara eða þjón-
usta, sem hann framleiðir, sé ekki
háð erlendri samkeppni. Að öðr-
um kosti leiðir kauphækkun iangt
umfram kauphækkanir í öðrum
löndum til samdráttar framleiðslu
eða gengisfellingar.
Ráðherrann fór nokkrum orðum
um deilur þær er geisað hafa um
það, hvort lífskjörin hafa farið
hatnandi eða versnandi undanfar-
in ár. Sagði hann m. a. ,,Allir menn
sem hafa opin augu og vilja dæma
af sanngirni hljóta að sjá að lífs-
kjörin hafa farið batnandi. Allar
rannsóknir, sem gerðar hafa verið
í þessum efnum leiða og til sömu
niðurstöðu. Ég er þeirrar skoð-
unar, að hinir lægst launuðu í
þjóðfélaginu verkamenn og verka-
konur, hafj nú undanfarið dregist
meira aftur úr í kauphækkunar-
kapphlaupinu en réttmætt geti tal
ízt. Úr því verður hins vegar ekki
bætt með kauphækkunum þeim til
handa, nema sú kauphækkun cé
bundin við þessar gtéttir einar, en
margendurtekin reynsla er fyrir
því, að þetta getur ekki tekizt að
óbreyttu skiplagi iauna- og verð-
lagsmála. Um kauphækkanir undan
farin ár, sagði ráðherrann:
„Sannleikurinn er sá — það er
bitur staðreynd en óhagganleg —
að taxtahækkanir þær, sem félög
launþega hafa samið um allar göt-
ur síðan í stríðslok hafa í raun og
veru ekki fært þeim neina raun-
verulega kjarabót því að aukni
krónufjöldinn, sem lauriþegar í
heild hafa fengið í laun, hefur far
ið til þess að greiða hækkað verð-
lag. Raunverulega kjarabótin hef-
ur fyrst og fremst verið fólgin í
margvíslegum flutningi milli launa
flokka, auknum ákvæðisvinnutekj-
um, auknum hlutaskiptatekjum,
auk þess sem miklar bætur úr
tryggingarkerfinu hafa bætt kjör
all almennings verulega. Af þessu
verður aðeins ein rökrétt ályktun
dregin. Viðleitni launþegasamtak-
anna til þess að bæta raunveruleg
kjör félaga sinna ber ekki árang-
ur, ef hún er fólgin í .almennum
hækkunum á ölium kauptöxtum.
Síðan ræddi hann um ranglæti
þess fyrirkomulags að miða tekj-
ur bænda og verðlagningu land-
búnaðarafurða við tekjur annarra
launastétta, og sagði:
„Þetta ranglæti kom greinilega
í ljós við verðlagningu landbúnað-
arafurða nú í haust, þar eð sú
tekjuaukning launþega, sem kaup
bóndans og hið nýja landbúnaðar-
verð var miðað við, var sumpart
þess konar tekjuaukning, sem að
réttu lagi alls ekki á að gefa til-
efni til neinnar hækkunar á kaupj
bóndans og hækkunar á verði af-
urða hans.“
Um þróun efnahagsmálanna cíð-
ustu mánuði sagði ráðherrann::
„Það er fyrii'sjáanlegt, að á
þessu árj verður ekki greiðsluaf-
gangu í viðskiptum bjóðarinnar
við önnur lönd, eins og tvö undan-
FRÁ ALÞINGI
* kUB" "" I" I—■ II J iil, ■
farin ár,-heldur nokkur greiðslu-
halii. Jafnframt mun gjaldeyris-
forðinn minnka nokkuð í stað þess
að vaxa.
Hvers vegna hefur þessi breyt-
ing orðið? Ástæðan er sú, að á
þessu ári hefur aukning neyzlu,
og þó einkum og sér í lagi aukning
framkvæmda orðið mun meiri en
undanfarin tvö ár og jafnframt
mun meiri en svarar til aukningar
þjóðartekna. Á árunum 1961 og
1962 notuðum við ekki allar tekj-
ur okkar að viðbættum þeim er-
lendum lánum, sem tekin voru til
langs tíma, heldur lögðum hluta
af þeim fyrir í gjaldeyrisvarasjóð.
Nú í ár notum við til framkvæmda
og neyzlu upphæð, sem er hærri
en þjóðartekjurnar, að viðbættum
erlendum lántökum til langs tíma.
Þess vegna er halii á greiðsluvið-
skiptunum. Þess vegna minnkar
gjaldeyrisvarasjóðurinn.
En þá er eðlilegt að menn
spyrji: Ilvers vegna hafa fram-
kvæmdir aukizt svona mikið?
Hvers vegna hefur neyzla aukizt
svona mikið?
Svarið er fólgið í því. að vegna
hinna miklu breytinga sem undan/
farið liafa orðið á kaupgjaldi og
verðlagi hafa ýmsir farið að ótt-
ast, að ekki yrði unnt að halda
gengi krónunnar óbreyttu, en ef
til gengisfellingar og áframhald-
andi verðhækkana í kjölfar hennar
kæmi, þá væri um að gera að vera
búinn að ljúka öllum íyrirhuguð-
um framkvæmdum, um að gera að
festa fé í fasteignum eða vörum og
um að gera að kaupa sem fyrst er-
lenda vöru, áður en hún hækkaði.
Þetta er undirrót ofþenslunnar í
framkvæmdum og innflutningi uncl
anfaina mánuði. Það hefur oft áð-
ur reynzt hagkvæmt og góður
gróðavegur að leggja í miklar fram
kvæmdir og flýta sér að kaupa er-
lenda vöru, þegar menn fór af»
gruna, að gengisbreyting væri X
aðsigi. Það er sannarlega mál tilt
þess komið, að slík spákaup-
mennska hætti að vera gróðalind.
Og það er ennþá ekki um r.einar*
að koma í Veg fyrir. að hún verði
það í þetta skipti.“
Að lokum sagði, Gylfi Þ. GislaT
son viðskiptamálaráðherra:
„Við verðum öll að staldra við,,
draga úr framkvæmdum og láiai
aukningu neyzlu á næsta ári ekkíi
verða jafnmikla og hún var á
þessu ári. Þetta getur ekki orðið“
með skynsamlegri stefnu í peninga'
málum og fjármálum einni
saman. Hér verður einnig að koma
til skynsamleg og ábyrg stefna i
launamálum, stefna, sem miðasfe
við það, að launahækkanir séu,
begar vfir langan tíma er litið,
ekki meiri en svarar til aukningar*
þjóðarteknanna.
Það er því miklu meira en venju
legt viðfangsefni í efnahagsmál-
um að lagfæra misræmi, sem ft
undanförnum mánuðum hefur orð-
ið í utanríkisviðskiptum þjóðar-
innar. án þess að beita í því skyni
gengisfellingu eða höftum. Það ei'
beinlínis þáttur í eílífri sjálfstæð -
isbaráttu íslenzkrar þjóðar a?>
leysa sérhvern efnahagsvanda a
þann hátt, er styrki sjálfsvirðingu
hennar og auki traust hennar með -
al annarra þjóða. Við skulum sýna
sjálfum okkur og heiminum ölluní,
að við eigum það skilið að vera
sjálfstæð þjóð, með því að hafa
kjark til bess að fylgja fram þeirrl
stefnu, sem tryggir vaxandi fram-
leiðslu, heilbrigð utanríkisviðskiptit
réttláta skiptingu þjóðarteknanna
og stöðugt gengi gjaldmiðilsins."
Reykjavík, 22. okt. •— EG.
í fjárlagraræðu sinni í kvöld
skýrði Gunnar Thoroddsen fjár-
málaráðherra frá því, að tekju-
skattstiginn mundi á þessu ári
lækka um 30 af hundraði og yrði
frumvarp um þetta efni lagt fyrir
alþingi innan skamms. Þetta hef-
ur það í för með sér, að ein-
staklingur, sem mátti áður hafa
50 þús. króna tekjur án þess að
lagður væri á hann tekjuskattur
mun nú mega hafa um 65 þús. kr.
tekjuskattsfrjálsar tekjur. Hjón
sem áður höfðu 70 þús. kr. tekju-
skattsfr'álsar, munu eftir breyt-
inguna mega hafa um 90 þúsund,
án bess að á þau verði Iagður
tekjuskattur. í lok ræðu sinnar
sagði ráðherrann, að ríkisstjórnin
mundi innan skamms leggja fyrir
alþingi tillögur sínar til úrbóta
þeim efnahagsvanda, sem nú
steðjar að. Mundi þar hvorki verða
um að ræða gengislækkun né aft-
urhvarf til haftastefnu.
Fjármála-
ráðherra gerði
í upphafi ræðu
sinnar, grein
fyrir hvernig
íjárlög síðasta
árs hefðu stað
izt, en ríkis-
reikningur
fyrir árið
1962 hefur nú
verið lagður fram. Kemur þar
fram að tekjur ríkisins hafa
reynzt mun meiri en gert var
ráð fyrir, og hafa útgjöldin farið
nokkuð fram úr áætlun. Skýrði
fjármálaráðherra frá því, að þetta
væri annað árið í röð, sem lausa
skuldir ríkisins væru cngar um
áramót. Hann sagði greiðsluaf-
gang ríkisins hafa verið 162
milljónir, og hefðu 100 milljónir
af honum verið lagðar til hliðar
í jöfnunarsjóð, 38,7 milljónir
aefðu verið notaðar til að greiða
gamlar -skuldir vegna tojgara
kaupa. Afgangurinn væri í ríkis-
sjóði, sem rekstrarfé. Þá gat ráð
herrann um óvenju hagstæða af-
stöðu ríkisins gagnvart seðlabank
anum á árinu. Hefði þetta hag-
stæð áhrif fyrir ríkissjóð fram á
næsta ár. Skýrði hann síðan ein-
staka liði frumvarpsins.
í Iok ræðu sinnar sagði ráð-
herrann, að viðreisnin hefði f
öllum meginatriðum tekizt vel
fyrstu þrjú árin. Hallarekstur
gagnvart útlöndum hefði stöðv-
ast, álitlegum gjaldeyrissjóði
hefði verið safnað og lánstraust
þjóðarinnar erlendis hefði verið
endurvakið.
Síðustu misserin hefði ýmis-
legt gengið úr skorðum. Gjald-
eyrissjóðurinn hefði ekki vaxið
frá áramótum, eftirspurn eftir
vinnuafli væri geysileg og í sam-
bandi við það þrifust yfirborgan-
ir og undandráttur. Við megum
ekki gleyma því, sagði ráðherr-
ann, hð þessir erfiðleikar eru
heimatilbúnir, og við getum því
ráðið við þá. Verðbólgan má ekki
gleypa ávexti viðreisnarinnar.
Ríkisstjórnin mun leggja úrbóta
tillögur sínar fyrir þingið innan
skamms, og verður þar hvorki
um að ræða gengislækkun né aft-
urhvarf til haftastefnu.
Lúðvík Jósefsson talaði fyrir
hönd kommúnista. Kvað hann ný
stórfelld efnahagsvandamól blasa
við, væru þau ekki nýafstöðnunr
kauphækkunum að kenna, heldui*'
hinu illa frelsi, sem ríkisstjórnir*
hefði komið á. Allar kauphækk -
anir sem orðið hefðu undanfaríf*
væru því stjórninni að kenna. fc
lok ræðu sinnar gagnrýndi hann
Framsókn harðlega fyrir skort ft
samstarfsvilja við kommúnista. —
Sagði hann að lokum, að launa-
stéttirnar yrðu að knýja fram nýja
stjórnarstefnu til að öðlast rétt-
látari hlut þjóðarteknanna.
Eysteinn JónSson talaði aZ-
hálfu Framsóknarflokksins. Fann
hann viðreisninni flest til foráttu.
Kvað liann ráðherra hafa skrum -
skælt ríkisreikninginn svo, að ekk.t
væri lengur leið að botna í h&n-
um. Talaði hann mjög um stjóm--
leysi í fjárfestingarmálum, cg
sagði stórkapítalið festast í sess*
með liverjum deginum, sem liðL
Fjrálögin væru alltof há, og fjár -
magninu væri ekki veitt í rétta
farvegi. Lausn Fram sóknar Clokk„ -
ins væri að vinna að vandamálun>
sem að steðjuðu í áföngum, þvi f
í einu stökki væri ekki fært S
land.
Gunnar Thoioddsen, fjórmála-
Eramhald á 3. síðu
ALÞÝÐUBLADIÐ — 23. okt. 1963