Alþýðublaðið - 14.11.1963, Blaðsíða 7

Frestur til að finna raunhæfar kjarabætur
RÍKISSTJÓRNIN hefur oft lýst
því yfir, að hún telji óhjákvæmi-
legt að rétta hlut láglaunafólks.
Á undanförnum árum hefur þró-
unin verið sú, að fyrst hefur lág-
launafólk komið fram launahækk-
unum, síðan hafa aðrir komið á
eftir og náð fram meiri hækkun-
um, og loks hafa hækkanir á vöru
verði, landbúnaðarvörum og öðru,
fylgt í kjölfarið og á skömmum
tíma hafa kjarabæturnar verið
étnar upp og meira en það. Lág-
launafólk heífir verið verr sett
eftir en áður og verst sett af
öllum. Stéttarfélög láglaunafólks
hafa ekki reynzt þess megnug að
ráða við þessa þróun.
En eins og ríkisstjórnin telur,
að rétta verði hlut láglaunafólks,
þá telur hún einnig, að slíkt verði
ekki gert nema fyrir atbeina rík-
ísvaldsins. Þess vegna hefur rík
isstjómin unnið að því að finna
leiðir til úrlausnar á málinu, án
þess að til almennra launahækk-
ana leiði og án þess að sú kjara-
bót, sem láglaunafólk fengi, fari
inn í hringrás verðbólgu og dýr-
tíðar. Þetta er vandasamt verk og
þarf margt að athuga. Hefir kom
ið til álita að ákveða lágmarks-
laun hærri en nú eru ívilnanir í
opinberum gjöldum o. fl. Einn af
ræðumönnum Framsóknarflokks-
ins vék að þessum hugmyndum í
útvarpsumræðunum og fann á
þeim öll tormerki. Sýnir það bezt
hve vandasamt málið er.
Þegar verkföll áttu að hefjast
1. þ. m., hafði ríkisstjórnin ekki
tillögur sínar tilbúnar. Þess vegna
óskaði hún eftir fresti á aðgerðum
í launamálum í tæpa tvo mánuði.
Stjórnarandstaðan hefur ekki
komizt hjá því að viðurkenna, að
eðlilegt sé og réttmætt, að ríkis-
stjómin fái nokkum frest. Það
kom fram í útvarpsumræðunum
hjá einum af ræðumönnum Al-
þýðubandalagsins, að af þess hálfu
var boðið upp á 10 daga frest, en
með því að svo skammur frestur
er ófullnægjandi, átti ríkisstjórn-
in ekki annarra kosta völ en bera
fram frumvarp.
Alþýðubandalagið hefur einu
sinni verið í svipuðum vanda og
ríkisstjórnin er nú. Það var sum
arið 1956. Hannibal Valdimarsson
leysti þainn vanda mj.'ð útgáfu
bráðabirgðalaga þar sem felldar
voru úr gildi í 4 mánuði launa-
hækkanir, sem verkalýðsfélögin
áttu samningsbundinn rétt til.
Þegar verkalýðsfélögin kvörtuðu
undan því, að sjálfur forseti Al-
þýðusambandsins hefði gefið út
slík lög, án samráðs við þau, svar
aði hann því til, að - slíkt samráð
hefði ekki samræmzt hagsmunum
verkalýðsfélaganna. En þegar rík
isstjórnin nú fer fram á frest
á að gerðir verði nýjir kjarasamn-
ingar í tvo mánuði, eða tæplega
það, þá er slíkt talið gerræði við
verkalýðssamtökin.
Hannibal Valdimarsson vitnaði
til þess í útvarpsumræðunum, að
verkalýðshreyfingin í Noregi hafi
á sínum tíma með vinnustöðvun-
um brotið á bak aftur löggjöf, sem
hún ekki vildi þola. Þetta er rétt.
Þessir atburðir gerðust í Noregi
fyrir um það bil 40 árum. En hins
vegar gleymdi Hannibal Valdimars
son að segja frá þvi, að reynsla
norsku verkalýðshreyfingarinnar
af þessum verkföllum varð sú
að hún hefir aldrei gripið til slíkra
ráðstafana síðan og jafnan eftir
þetta verið talsmaður þess, að
vinnustöðvanir væru ekki notaðar
gegn ríkisvaldinu og lögmætum
stjórnarathöfnum. Því má einnig
bæta hér við, að fáum árum eft-
ir, að norska verkalýðshreyfingin
beitti vinnustöðvunum gegn fram-
kvæmd laga, þá studdi hún setn
ingú samskonar laga reynslunni
ríkari. Hannibal Valdimarsson veit
vel, að dæmi það, sem hann vitn-
aði til úr sögu norsku verkalýðs-
hreyfingarinnar, hefir um árabil af
verkalýðslireyfingunni sjálfri ver
ið skoðað sem fordæmi er forðast
bær.i, en ekki taka til fyrirmynd-
ar.
Alþýðuflokkurinn hefur unnið
að. viðreisnarstarfi ríkisstjórnarinn
ar fyrir sitt leyti vegna þess, að
hann telur, að í henni felist sú
heppilegasta lausn þjóðmála, sem
núverandi flokkaskipun leyfir. A1
þýðuflokkurinn styður frumvarp |
ríkisstjórnarinnar vegna þess, að ,
frestinn á að nota til að skapa j
láglaunafólki raunverulegar kjara I
bætur. Fáist fresturinn ekki er ,
vá fyrir dyrum og mest hjá þeim, j
sem lægst eru launaðir. Alþýðu-
flokkurinn varar við slíku og minn
Guömunclur I. Guðmundsson,
utanrikisráðherra.

eftir Guðmund í. Guðmundsson
utanrlkisráðherra
muna betur — ef það væri maður landsins hlýtur að búa
raunverulega „óháð” og „á- yfir. ■
byrgt.“ En hvað sem þéssu líður
1 prentaraverkfallinu gafst
dágott tóm til að blaða í af-
mælisútgáfu Morgunblaðsins
sem hélt liátíð og minntist
fimmtíu ára ferils á hundrað
síðum í mörgum og löngum
greinlnn stjóra )og blaða-
manna. í sama mund kom út
minningabók „fyrsta blaða-
manns á íslandi,” Árna Óla,
þar sem hann rifjar upp starfs-
feril sinn við Morgunblaðið,
en þar hefur hann starfað ó-
slitið að kalla frá því blaðið
var stofnað. Bókinni er allvel
gefið nafn, Erill og feriU
blaðamanns hjá Morgunblað-
inu um hálfa öld heitir hún.
(ísafoldarprentsmiðja, Reykja-
vík 1963 452 bls.) Og ætti
bók sú að vera ærin náma. öll-
um þeirn, sem áhuga hafa á
sögu og þróun íslenzkra blaða
og blaðamennsku. Sú saga hef-
ur mestöll gerzt á einum manns
aldri eins og Ámi Óla er til
vitnis um; vikublöðin sem fyr-
ir voru, þegar dagblaðaútgáfa
hófst, voru ekki nema að litlu
leyti sambærileg við blöð nú-
tímans, þótt saga þeirra sé
merkileg; og það er fyrst á
síðustu áratugum, sem blöðin
hafa orðið stórveldi í landinu.
Morgunblaðinu hefur aúðn-
azt að halda forustu íslenzkra
dagblaða allt frá stofnun sinni,
það er stærst og útbreiddast
og samkvæmt því væntanlega
áhrifamest, enda málgagn
stærsta stjórnmálaflokksins.
Efnahagur þess mun líka standa
föstum fótum, og er það meira
en sagt verði um önnur dag-
blöð hérlendis. Þar fyrir hef-
ur í ýmsu orðið að hopa frá
ætlun stofnenda blaðsins. Enn
í dag kemur ekkert dagblað á
íslandi út alla daga vikunnar
r— eins og Morgunblaðið gerði
þó fyrstu ár sín. Og hið óháða
dagblað sem Vilhjálm Fin-
sen virðist hafa dreymt um við
stofnun blaðs síns er enn ekki
til á íslandi þótt þörfin fyrir
það sé sízt óbrýnni nú en þá.
Eg held það sé tóm óskhyggja
Morgunblaðsmanna, þegar þeir
láta í það skína, sumir hverj-
ir, að blað þeirra sé á ein-
hvern hátt „óháðara” í stjórn-
málum en önnur íslenzk dag-
blöð, þó svo annað form sé
haft á útgáfu þess en þeirra.
Og venjulegur lesandi blaðsr
ins sér engin merki þess, að
blaðamennska á Morgunblað-
inu sé „betri” eða „ábyrgari”
eða á nokkurn hátt fullkomn-
ari en annarra blaða. Við verð-
um að bíta í það eplið að ís-
lenzk dágblöð standa öll á
eitthvað svipuðu þroskastigi og
með köflum er ekki hátt á
þeim risið, neinu þeirra. Yf-
irburðir Morgunblaðsins eru
efnismagn þess og færi á fjöl-
breytni umfram önnur blöð,
hvort tveggja vegna stærðar
blaðsins og fjárhagsstöðu. Hitt
er annað mál, hvort þessir
óumdeilanlegu yfirburðir nýt-
ast því góða blaði sem vert
væri; um það kann að sýnast
sitt hverjum. Morgunbiaðið er
orðið „stórblað” á íslenzkan
mælikvarða, og þeirrar stöðu
gæti blaðið ugglaust notið til
munu margir lesendur blaðsins
samfagna því á afmælinu og
vonast tíl að óskhyggja og af-
mælisgleði- starfsmanna þess
nýtist vel í daglegu starfi fram
vegis; þá mun því ugglaust
farnast allvel.
★
Bók Ámá Óla olli mér óneit-
anlega vonbrigðum, og fremur
vegna þess sem ég sakna í bók-
inni en hins sem stendur þar.
Ámi Óla hefur átt öldungis
einstakt færi á að fylgjast með
þróun dagblaða á íslandi og
þar með íslenzkrar blaða-
mennsku frá upphafi og fram
til þessa dags, en sú saga er
ekki sögð í bókinni að frátöld-
um fáorðum köflum um frurn-
býlingsár Morgunblaðsins. Þess
í stað fjölyrðir Iiann um ein-
staka atburði, menn og kynni
frá starfsárum sínum, en
næsta sundUrlaus er sú frá-
sögn og fátt þar sögulegt eða
nýstárlegt í nokkurn máta. —
Hann um það, en manhi er við
lestur þessarar stóru bókar eft-
irsjá að þeim fróðleik um sögu
sjálfra blaðanna og blaða-
mennskunnar sem elzti blaða-
íslenzk blaðamannastétt er
ung stétt, og vöxtur hefur ekki
komið í hana fyrr en á allra
síðustu árum, þegar blöðin tóku
að stækka hvert í kapp við
annað. Við þessa eflingu blað-
anna hefur hér myndazt og er
að myndast stétt atvinnublaða-
manna, manna, sem leggja fyr-
ir sig blaðamennsku óháðir
daglegu stjórnmálavafstri og
án þess að vera sjálfir haldnir
neinum pólitískum bakþanka.
Þessi þróun <er tvímælalaust
heillavænleg blöðunum sjálfum
og lesendum þeirra, — að
stjórnmálahöfundum og áróð-
ursmeisturum öldungis ólöst-
uðum. Þrátt fyrir allt er dag-
blað ekki uppeldis- eða áróð-
urstæki fyrst og fremst, hlut-
verk þess er ofboð einföld dag-
leg þjónusta við almenning: —
annars vegar miðlun sem ítar-
legastra og áreiðanlegastra
frétta af því sem fram fer um-
hverfis okkur á líðandi stund,
hins vegar sem greinarbezt um-
ræða þess sem efst er á baugi
hverju sinni. Blað, sem rækir
sæmilega hlutverk sitt sem
frétta- og skoðanamiðill er um
leið góður samtíðarspegill; hitt
sem er einlitt áróðurstól verður
aldrei annað en spémynd.
Öll dagblöð á íslandi eiga til-
veru sína undir stjórnmála-
flokkum og því er meginhlut-
verk þeirra pólitískt: það er
verkefni blaðamanna að koma
sem mennilegustum svip á
þessa stjórnmálabaráttu blað-
anna og reyna um Ieið að sinna
sem flestum öðrum verkefnum
dagblaðs í fjölbreytilegu og sí
breytilegu þjóðfélagi. Yfirlit
yfir sögu íslenzks blaðs, eins og
Framh. á 11. síðu.
ir á að enn eru i fullu gildi um-
mæli Jóns heitins Baldvinssonars
Eðli verkalýðshreyfingarinnax?
er ekki skyndiupphlaup, hávaða-
fundir og ævintýri, heldur mark-
víst sleitulaust strit fyrir márefnun*
um sjálfum.
(Kaflar úr ræðu við útvarpsum «
ræður).
Nýja Bíó: Blekkingavefw-
inn. Amerísk mynd meíi
Bradford Billman.
| Njósnamyndir hafa löngumi
| verið vinsælar meðal ævintýra-
í þyrstra áhorfenda. Ein slík er nú
I í Nýja Bíó með brezkum einkenn -
| uin, þó amerísk sé. Myndin ev
l snoturlega gerð og realistisk með>
i ódæmum á köflum. Ekki verður'
\ betur séð en að sum atriðin séi*
| bókstaflega svo unnin til þeso
\ eins að gæffa illa náttúruðl*
I fólki á sem mestum hryllingi.
1 Myndin er allvel leikin ogr
= ástarsagan, sem fylgir hugþekk.
i H. E.
1200 þús. á miöa
| númer 59.796
! MÁNUDAGINN 11. nóvemher var
\ dregið í 11. flokki Happdrættis*
i Háskóla íslands. Bregnir vori*
i 1.300 vinningar að f járhæð 2.500.-
i 000 krónur.
I Hæsti vinníngurinn, 2.000.000
i krónur, kom á hálfmiða númer
| 59.796. Voru báffir hehningarmr
1 seldir í xunboði Jóns St. Arnórs-
Í sonar, Bankastræti 11, Reykjavík,
Birt.án ábyrgðar.
'''öllllIIHlllinilIllllllllllllllHIIIIIHIIIHIIHIHIIIIIIIHHIIlIHIIHHIIlllllHIIHHIIIIIIllllHltllllllIIIHIIIHHHHHIIIIHHIIIIIIIimilllllHIHlHHIIIHHIIIHIIIIIIIIIIIIHIIIIIIimillHHHIHI
IIIHHIIIIIIHHHHIIHHIHimilHIIIIIIHIIIHIII
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 14. nóv. 1963 ^