Voröld - 30.07.1918, Blaðsíða 1

UOMANDIFALLEGAR SILKIPJOTLUR
til aö búa til úr rúmábreiöur —
“Crazy Patchwork.”—Stórt úr-
val af stórum silki-afklippum,
hentugar í ábreiöur, kodda, sess-
ur og fl.—Stór “pakki” á 25c,
fimm fyrir $1.
PEOPLE’S SPECIALTIES CO.
Dept. 23. P.O. Box 1836
WINNIPEG
Branston
Violet-Ray
Generators
Skrifið eftir bæklingi “B” og
verölista.
Lush-Burke Electric Ltd.
315 Donald St. Phone Main 5009 *
Winnipeg

1. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 30. JÚLÍ, 1918
NÚMER 25.
ISLENDINGADAGURINN,
Föstudaginn 2. ágúst, 1918
River Park
»)■«
Séra Sigurbjörn Ástvaldur Gíslason
OG KONA HANS.
i
tNýkominn er hingað vestur séra Sigurbjörn Ástvaldur Gíslason;
maðui sem öllum íslendingum er kunnur bæði heima og hér vestra.
= Séra Ástvaldur er maður sem bæði hefir átt ab fagna vináttu í stórum
I stii og mæta hatri á háu stígi. Hann er maður sem aldrei hefir horið
o kápu á yáðum öxlum né hagað seglum eftir hverjum gusti. Hann
Iheiir haft fastar stefnur og ákveðnar skoðauir sem hann hefir verið
sannfærðnr um að væru réttar og ekki verið hræddur við að berjast
(fyiir, hvort sem þær hafa fallið saman við skoðanir fjöldans eða ekki.
Vér höfum pekt séra Ástvald síðastliðinn aldarfjórðung og átti barátta
Í° með bonum; getum því vel horið um einlægni hans og hæfileika;
þurfum par eftir engra sögusögn að fara, heldur eigin reynslu. Ekki
Isvo af skilja að skoðanir hans og vorar í ökum málum falli saman;
við höfum í sumuni efnum gagnölíkar skoðánir. En éins ög' oss
Ipykir vænt um hann sem samstarfsmann þar sem leiðirnar liggja
saman eins virðum vér hann, þrátt fyrir skoðana-mun, þar sem
Í“ veeirnir skiftast. Virðum hhnn vegna þess að vér trúum því ekki
aðeins heldur erum þess fullvissir að um hvaða mál sem hann berst
fyrir or hann sannfærður.
Séra Ástvaldur var snemma einfara; á fyrstu skólaárum hans
kom það glögt í ljós að hann var minna hneigður til stefnulausrar
(glaðværðar og meira til alvarlegra umbótastarfa en alment gjörðist þá
og þar um unga menn.
| Hefir hann frá þeim tíma ávalt verið eini.v hinna ötulustu forvígis-
manna allra þeirra málefna sem til mannúðar og siðgæða mega teljast.
IVér þykjumst þess fullvissir að verði i ann hér um tíma meðal
Vestur-fslendinga og verði honum ekki óaf otandi halditj í neinum
I= flokkskvíum heldur veitt tækifæri til þess að kynnast og umgangast
alia fiokíra jafnt þá sannfærist Vestur-íslendingar um það alment
c að þai er drengur góður. Kirkjufélagið hefir boðið honum hingað
vestur og dvelur hann hér nokkra mánuði sem gestur þess. Á félagið
! þakkir fyrir það tiltæki og ætti ferð hans að geta borið mikinn árang-
Iur og góðan.
Séra Ástvaldur er og hefir verið einn allra trúasti og einbeittasti
Imaður Goodtemplar-reglunnar á íslandi, enda skipað þar hvert trún-
aðar Mnbættið á fætur öðru. Hann hefir ekki verið smáhöggur í
1“ garð óvinarins; hefir jafnvel beitt áhrifum oínum hingað vestur um
haf í samvinnu við landa sína hér í álfu.
1° Séra Ástvaldur er kvæntur maður; heitiv kona hans Guðrún, og
er dóttir séra Lárusar prófasts Halldórssonar, en systurdóttir frú
c Láru Bjarnason, hér í Winnipeg. Er hún talin ein hinna atkvæðamestu
I kvenna sem uppi eru á íslandi nú, og auk þess miklum rithæfileikum
c gædd. Sem sýnishorn af ritstörfum hennar birtum vér annarstaðar
i örstutt “hrot” eftir hana, tekið upp úr minnigarriti Goo'ltemplara.
!
ÞJOÐVERJAR KROADIR
AF Á STÓRU SVÆDI.
MISSA FJoLDA MANNS OG ÓGRYNNI VOPNA—VERDA AD
FLÝJA UNDAN BANDAMÖNNUM OG SLEPPA MÖRGUM
BÆJUM OG JÁRNBRAUTASTÖDVUM.
Finnland er orðið konungsriki; mað-
ur sem Adolph Friedrick heitir, og ev
hertogi, frá Mecklenburg-Schwerin,
hefir gerst þar konungur. Hann er
fæddur 1873 og er ókvænfur.
Frá þvi er skýrt í lögbirtinga blað
inu að 10 september verði haldinn
fundur í Montreal til þess að : æða um
sameining tveggja stærstu bankanna
í Canada; það er Montreal bankinn og
Bank of British North Amerioa.
Samkvæmt nýútkomnum skýrslum
hafa 23 manns mist líf sitt og $1,252,345
tjón orðið af eldi í Saskatchewan síð-
astliðna 6 m'inuði; er það 50 pró
cent meira en það tjón sem af elð*
varð á sama tíma í fyrra.
f síðasta blaði er skýrt frá því al
Manitoba þing'ð verði ef til vill kall-
að saman bráðlega. Á laugardaginn
geta blöðin þe°s að það muni koma
saman innan tveggja vikna.
ALMENNAR FRETTIR.
Verið er að stofna standawlí nefnd
hér í Canada 1il þess að komf. í veg
fyrir verkfall á járnbrautum meðan- á
stríðinu stemhir. Er áformiJ afí
hafa helming nefndarinnar sldoað aí
mönnum frá júrnbrautarfélögunum og
helminginn it rkamönnum. Á nefndin
að hafa með höndum sættir og mála-
miðlanir hverær sem einhver deila
kemur upp n.illi verkveitenda og
verkþyggjendi.
Á stjórnarfundi í Ottawa var það
samþykt í vi.v.mni sem leið ; ð leyía
járnbrautarfélögum að hækka enn
flutningsgjald um 20 pró cent, cða lio-
lega það. Fyrir einu ári var þal
hækkað um 10 pró cent, síðastliinn
marzmánuð um 15 pró cent, og nú u i
20 pró cent, eða með öðrum orðuri
nálega um 50 pró cent á einu ári.
Rauðakross Jélagið í Manitcba held-
ur þing sitt í ijórða skifti, 1. 2. og 3.
ágúst. pingið fer fram í íðnaðai-
salnum og varður mjög fjölbreytt.
Herskipinu Marmora frá Englandi
var sökt á þriðjudaginn var. Fórusl
10 manns af skipshöfnunni.
Fyrir skömmu fréttist að Rússa
keisari hefði verið myrtur. þetta var
borið til baka síðar, en í viku-mi sem
leið komu fréttir sem virðast vera
sannar, sem segja áð hann hafi verið
dæmdur til dauða og Hflátirm ný-
lega, en ekkja hans ætlar að ganga 1
klaustur í Svíþjóð.
v
Manitoba atjórnin befir útnefnt
nefnd til þess að íhuga skattamál.
Hefir þeirri nefnd meðal annars ver-
ið falið að grmislast eftir nvað mælti
með og hvað mælti móti því að tak---
upp einskattsfyrirkomulagið. fs
lendingar kaaaast við það þvi Páíl
Clemens hefir ritað rækilega um það
mál í blöðunum oftar en einu sinni.
Afar mikið og alvarlegt vorkfall
stendur yfir á Englandi. Hafa 200,-
000 manns hæ't þar vinnu í skotfæra-
verksmiðjum, c.g 300,000 hóta að bæt-
ast við. Eru sumir þessara manna
all æstir, og krefjast þess að íarið sé
að semja um frið. Stjórnin kveðsl
munu taka þairra menn—alla sem séu
á heraldri—og senda þá í heiinn, er
þeir fari ekki til starfs taí'arlaust
aftur, en þeir skeyta því engu o*.
halda sínu fram sem áður.
Sagt er að blaðið Telegram byrji ae
koma út eftir 15. næsta mánaðar.
Tveir ritstjórar á írlandi voru ný-
lega dæmdir í 11. mánaða fangelsi frr-
ir það að egg;a íra á að mymla þjóé'
stjórn og segja sig undan Eng end-.
Á öðrum scað er frá því &}.-ýrt að
Istjórnin hafi á fundi (ekki á þingi)
samþykt það á fimtudaginn að flutn-
ingsgjald mælti hækka um 20 pró
cent. petta nemur $63,000,000 á ári
sem alt legst á nauðsynjavörur og al-
þýða manna verður að borga. Alt
flutningsgjald árið sem leið borgað
canadisku járríbrautar fé'ögunum
voru $315,000,000 og 20 pró cent at
því nemur í kringum $63,000,000.
Wilson, Bandaríkjaforseti hcfir beð-
ið Japana að skerast í leikinn og
ganga í lið með bandamönnum móti
þjóðverjum í Síberíu. 19. þ.m. héldu
Japanar fund og samþyktu það i
leyndarráðinu eð verða við bón for-
setans.
Bandaríkjastjórnin hefir tekið á
vald sitt alla simþræði og öil þráð-
skeytatæki, á meðan stríðið stendur
yfir. Verða öll prívat fólög að
síeppa þeim ”ið stjói’nina 31. þ.m.
— \
21 árs gömul stúlka, sem Edna
James hét, druknaði í Assiniboine
ánni 21. þ.m., kún var að baða
ánni en fór of langt.
Samningar hafa vei’ið undirritaðir í
Hauge á Hollandi, um það að allir
canadiskir fangar á pýzkalandi vei’ði
látnir lausir gegn því að jaínmargú-
vei’ði lausir af þjóðverjum. Sama er
að segja um að'ra handamann fanga.

Verkfall
Að undanförnu hefir staðio yfir al-
vax-legt verkfall í öllum helztu bæjum
Vestur Canada. pannig er mál
með vexti að í undanfarið missiri
hafa póstþjónar landsins átt 5 sífela-
um tilraunum til þess að fá bætt kjör
sín að því er kaup og annað snertir.
Peir liafa sent. bænaskrá eftir bæna-
skrá til stjórnarinnar í Ott-vwa og
sendinefnd eftir sendinefnd með þá
kröfu að gerðardómur væri
settui* í málið þannig að stjórnin
útnefndi þrjá menn, verkanlenn sjálfir
aðra prjá og oddamaður væri óháður.
Pessl ki-afa vix-ðist flestum vera
sanngtörn og er það fólki yfirleitt ó-
■ skfTjaiíiegt'Jivi xnig: á því stendur að
stjörnin skuli geta vevið þekt fyrir að
neita henni. pegar búið er að reyna
til þrautar og mennirnir fengu ekki
svo mikið sem svar við kröfum sín-
um—voru með öllu fyrirli.inir—þá
fSLENDINGADAGURINN f WINNIPEG
Verðtir haldinn í tuttugasta og níunda skifti í ár í River Park,
föstudaginn 2. ágúst.—Forseti hátíðarinnar verður
DR. MAGNÚS B. HALLDÓRSSON.
Skemtiskráin hefst kl. 4 e. h.
Mmni íslands—Ræða, séra Guðmundur Árnason; kvæði,
Stephan G- Stephansson.
Minni Canada—Ræða, ungfrú Ásta Austmann; kvæði,
húsfrú Anna Sigbjörnsson á Leslie.
Minni Breta og samherja—Ræða, D”. B. J. Brandson;
kv.æði, Gísli Jónsson.
Minni hermanna—Ræða, Guðmundur Grímsson frá Lang-
don. N.D.; kvæði, Jón Jónatanson, á Gimli.
Minni Vestur-íslendinga—Ræða, Magnús Paulsoiiý kvæði,
Arnrún frá Felli.
Kveðið íslenzkt kvæði (hringhenda) af ágætum kvæða-
manni.
Ekkert annað fer fram þar sem ræður og kvæði verða
flutt á meðan það stendur yfir.
Auk þessa verða allskonar íslenzkar íþróttir, svo sem
glimur, sund, aflraun á kaðli, kapphlaup og fleira.
Allir íslenzkir heimkomnir hermann boðsgestir. Allir
hermenn íslenzkir fá frí á hátíðina.
Einar Jónsson, íslenzki snillingurinn, verður i hátíðinni;
þar verður líka séra Signrbjörn Ástvaldur Gíslason, nýkominn
frá íslandi.
Maður heitiv Joseph Tremtlay, og
er siðgæslumaður í Montreai Hann
sagði frá því á opinberum fundi ný-
lega að í sið istliðinn fifcim ár hefðu
sér verið boðnir $30,000 til þess að
vernda ólifnaðar stofnanir þar í bæn-
um. Kveðst hann vera viss um að
ekki hafa ve: ið minna en $400,000
borgaðir í því skyni. Hann lýsti því
yfir að náið samband væri milli svi-
virðu húsanna og ýmsra háttstandand-
andi manna í borginni og að fjöldi
hins svo-kallaða heldra fólks hefði
blátt áfram arðsama atvinnu af því að
reka ólifnaðar verzlanir.
loksins fóru þ-air að ókyrrast og gerðu
að síðustu verkfall. petta átti sér
stað í flest öllum stærri bæjum allra
vesturfylkjanna.
Allar bréfasendingar stöðvuðust”a
svipstundu, því allir póstþjónar
hættu starfi; öll verzlun hindraðist
til stórra muaa og óþægindi þau sem
af þessu verkfalli stafaði veiða tæp-
lega talin né íeiknuð.
Loksins kom Cro'thers, veskamála-
ráðherra, frá Ottawa, og flutt. ræðu t>
fundi verkamanna á sunnudaginn. Vér
vorum á þeim fundi og höfum aldrei
sannfærst um það betur en þá hversu
ófullkomna stjórn vér höfum hér í
Canada. Crothers líkti veikfallinu
við það að hershöfðingi hörfaði af víg-
velli fyrir þá sök að honum þætti eitt-
hvað persónulega, og verkfalls mönn-
um við hermenn er fleygði byssum
sínum fyrir þá sök að þeir fynau flugu
í súpunni sinni. Eins og gefur að
skilja varð þetta ekki til annars en að
hella olíu í eldinn og stæla mennina
—sannfæra þá um það að þen ættu ó-
sanngiini að mæta. Annað glappa-
skot ráðherrans var það að hann
kvaðst ekkert hafa vitað af verkfall-
inu fyr en hann hefði komið til Win-
nipeg—ekkert vitað af því, verkamála-
ráðherrann sj ilíur, og þó hafa skeyti
farið milli ve’kamanna og stjórnar-
innar svo að segja á hverjum klukku
tíma um marga daga og jafnvel marg-
ar vikur viðvíkjandi verkfallinu.
Allar mögulegar leiðir hafa verið
reyndar til þess að fá mennina til að
hverfa til verks aftur, an allar leiðir
slg 1 nema sú eina sem vitanlega var sjálc-
sögð og viss til árangurs;; það var að
veita þeim gerðardóm. Mönnunum var
hótað hrottrekstri ef þeir færu ekki
að vinna innan ákveðins tíma með þvr
skilyrði að stjórnin sjálf eða einhver
hluti hennar athugaði málið, en gjörð-
ardómi var í-.föðugt neitað. Jafnvel
var svo langt íarið að mennirnir voru
kallaðir landví.ða menn af ráðherr-
unum sjálfum og því hótað að beita
við þá valdi. En verkamennirnL’
höfðu vaknað svo til meðvitundar um
þýðing þess að halda saman með stað-
festu að þeir létu sig ekki peir
vissu að þeir fóru fram á sanrgirni og
þeir vissu að þeirra góði málstaður
átti sigur vísan ef þeir fleygðu nú
ekki vopnum úr höndum sér.
STJÓRNIN NEITAR GERÐARDOMI.
VERKAMENN HENNAR KREFJAST HANS—ADRIR VERKA-
ME'.JN GANGA í LID MED pEIM—ALMENT VERKFALL
UM ALLA VESTUR CANADA SENNILEGT—FÓLKID ALT
MED VEílKAMÖNNUM OG A MÓTI STJÓRNINNI í pESSU
MÁII.
ÚR BÆNUM
peir Hjálmar Gíslason og S. D. B.
Stephanson s.nuppu norður til River-
ton í vikunni sem leið.
Frétt frá ‘'■atnabygðum segir að
miklar skemdir muni hafa orðið þar
af frosti 25 þ.m.
pessir landar eru nýkovnnir hingað
til Winnipeg frá íslandi: Séra Slg-
urbjörn Ástvaldur Gíslason, Guðmund-
ur A. Jóhannsson, Jón Tómásson, frú
I pórunn Nielsen, Einar Nielsen, frú
| Sigi’íður Zoega og Guðnv’ndur HalJ*
dórsson.
Mrs. Katrín Brynjólfsson frá Mikley
er stödd hér 1 bænum; hún er að bíða
eftir Márusi syni sínum, sem loforð
hefir fengið um það að losna úr her-
þjónustu og tara heim.
Thorkell Clemens, kaupmaður frá
Ashern, var á ferð í bænum í gær;
kvað engin tiðindi önnur en þau að
útlit væri fremur gott og verzlun
ágæt.
Gaman verbur að rita hverjir vinna
kaðalaflraunina á föstudagrm -íslena
ingadaginn.
Hannes Pétursson og l.ona hans
komu í gær vestan frá Foam Lake;
voru þar að heimsækja frændur og
vini.
Farið að íina til börnin ykkar fyrir
f slendingadaginn; hver veit hver
verðlaun kau i að fá fyrir fallegasta
barnið.
Nú er Só.löld komin út sem sér-
stakt tímarit. Hún er 8 blaðsíður á
stærð, í talsvert stærra broti en óð-
inn, í vandaðri kápu og öll prentuð á
gljá pappír. í blaðinu eru margar
vandaðar myndir. Sólöld kemur út
aðra hvora viku, 1. og 15. hvers mán-
aðar; nwsta hefti kemu ’ 15. ágúst.
Sólöld er helmingi stærri' en óðinn;
hann kemur út einu sinni í mánuði
en Sólöld tviwar, en bæði haía jafr,-
margar síður hvert skifti. S ilöld er
lang stærsta barnablaðið sem nokkru
sinni hefir verið gefið út á íslenzku
máli, og eina barnablaðið íslenzka í
Vesturheimi.
Gaman veiður að horfa á íslenzku
glímurnar á föstudaginn í River Park.
Sigmundu.: Grímsson.héðan úr bæn-
um er nýlega kominn utan frá Grunna
vatnsbygð. Hann segir útlit með
uppskeru fremur lélegt sökum þurka.
Munið efti’’ því að hann Einar Jóns-
son listamaðurinn íslenzki, verður á
þjóðminningcrdeginum í Winnipeg, á
föstudaginn.
Gleymið því ekki að hann séra Sig-
urbjörn Ástvaldur Gíslason, sem þið
hafið heyrt svo Inikið talað um, verð-
ur á fslendinga deginum á föstudag-
inn.
Sveinn EL’.arsson, tiismiður frá
Gimli var hér í bænum í vikunni sem
leið; hann meiddi sig talsvert á
föstudaginn, datt á stétt sem var með
lausum borðini oghanda ,-brotnaði.
Vitið þið það að Wynyardbúar halda
íslendingadag í sumar. par yerður
ágæt skemtun eftir þvf sem vér höf-
um heyrt og eftir því sem þar er vant
að vera.
Pau Sigurjón Christopherson, frá
Argyle, kona hans og Gerða dóttir
þeirra, eru nýlega flutt úl bæjarins.
Sigurjón var skorinn upp fyrir
skömmu á siúkrahúsinu hér og líður
eftir vonum. peim var haldið kveðju
samsæti í bygðinni áður en þau fóru
og þess minnst á ýmsan hátt hversu
mikinn og góðan þátt þau hcfðu átt í
félagsmálum bygðarinnar í síðastlið-
inn fjórðung aldar.
Hafið þið Esið íslendingadags aug-
lýsinguna þe'rra Gimli manna? Gimli
er elzti bæriim íslenzki í Vesturheimi
og vagga íslenzks þjóðernis hér 1
álfu.
MJNID EFTIR
íslendingadaginum
‘ WINNIPEG, GIMLI OG
WYNYARD