Voröld - 25.03.1919, Page 2

Bl*. 2
VORÖLD.
Winnipeg, 25. marz, 1919
y
Skilinn eftir á fimtu götu
.Sagan af mannmum, sem “mundi ekki þekkja nokk-
am, hvorki í himnaríki eSa neðri heimum. ’ ’
EFTIR MARIE CORELLI
J. P. ísdal, þýddi
(niðurlag)
“Helvíti!” kláraði Mundi og hló, og var sem
'fians dökka andlit bjarmaði upp og geislar syndruðu
f augum hans. “pú hefir rétt að mæla! það er
einmítt það, sem eg gjöri. Eg vai’ bara að fara með
þig í gegnum þín eigin göng, berra prédikari. þú
haðst svo mikið og af svo fjálgu hjarta, biðjandi
þess að drengirnir og eg með, yrðu allir fluttir ör-
nggir inn í “himnaríki” þessa föðurs, svo að eg hélt
að eg skyldi benda þér á þann skýra sannleika um
|>að, að himnaríki mundi ekki verða algjört himna-
ríkí fyrir mig, þar sem eg þekti þar engan. En
þegar þú komst til “Guðs föðursins, ” þá slóst þú á
aðrar nótur. En einstæðingsmaður eins og eg er,
þá er mér sama hvað hann gjörir við mig. Ein-
stæðíngsskapur minn er ef til vill, sjálfum mér að
kenna — að minsta kosti er eg nú hér í þessari ver-
old, og ef að eg hefði ekki verið nokkurs nýtur, fyrir
eitthvað í heimi, mundi eg ekki hafa komið. Hvers
vegna?” og hann strauk sína hrokknu hárlokka
■og brosti. “pegar eg fer að hugsa um það, ef að
raér hefði verið sagt, áður en eg fæddist, að eg
mundi verða í öðrum eins stað og þessum, þar sem
að tré og blóm vaxa, og fuglar nærri því að segja
tala við mann, og bláu skýin eru yfir höfði þér og
góð jÖrð að ganga eftir, undir fótum þér, mundi eg
«kki hafa trúað því. þú veizt, að það sem einu-
sinni hefir skeð, getur aftur skeð; og eg trúi því, að
þegar eg er búinn með þetta líf hérna, að þá muni eg
fæðast aftur í annari veröld, eins fagurri og þessari
—máske fegurri, og að eg geti setið þar á trjástofni
og horft á alt hið lifandi í kringum mig, rétt eins og
<eg gjöri hér; og eg mundi finna einhvem þar, sem
eg mundi bera umhyggju fyrir—og hver að mundi
láta sér umhugað um mig. púskilurmig? Eg trúi
að sá almáttugi, hæðsti viti algjörlega, hvers eg hefi
verið án, og að hann sjái um, að eg skuli ekki æfin-
iega vera án þess. ”
“pá er áhugaefni þitt ráðið, ” sagði Jón Matt-
fiíasson styttilega. “Og þú þarft. ekki að spyrja mig
aokkurn hlut meira um það?”
“Nei, ekki algjörlega,” og Mundi horfði á hann
vingjarnlega og umburðarlyndislega: “pað er að-
<eins þetta: pegar þfi ert að biðjast fyrir og tala um
himnaríki, þá bið um stanz í nokkur augnablik og
hugsaðu um, hvort nokkur af snáðunum, sem þú ert
að tala yfir, séu líklegir að vilja fara þangað, hvort
að það mundi gjöra þá sæia. Og ef svo væri, þá
ættir þú að ímynda þér að þeir væra ekki búnir til
eirts og englar; hörpuskara tegund; þú mundir breya
til um orðavalið dálítið, og biðja um ögn af heimili
og ögn af ást fyrir þá að hugsa um fullvissandi þá um
að guð faðir, eins og faðir mundi aldrei neita þeim um
pað! peir mundu búa til'himnaríki hvar sem væri,
jafnvel í helvíti.”
* * #
Jón Matthíasson sat staurþegjandi um augna-
Iblik. Svo stóð hann upp og’ sagði: “Jæja, góða
mótt. Eg hugsa það sé betra fyrir mig, að ganga til
srekkju. ’ ’
“Eg hugsa að svo sé, ” samþykti Mundi, án
pess að ympra á þeim sannleika, að hann væri að
ganga úr sínu eigin svefnrúmi, með því augnamiði,
að þessi líkamlega veiklaði maður gæti haft góða
næturhvíld, áður en hann legði upp í ferð sína með
morgninum. “pú verður að fara á stað einum tíma
fyrir sólarupprás, til þess að komast út úr skóginum
Eg skal vekja þig í tíma, til þessað fá þér bita og
bolla af kaffi.”
Matthíasson þakkaði honum — s.vo sagði hann
brosandi: “pú ert skrítilegur náúngi. En það
virðist samt, að hjarta þitt sé í réttum stað. Samt,
það veiztu, að þú ert ekki rétt trúaður.”
“Hvað er það?” spurði Mundi.
“Rétt trúaður? Ó, eg veit ekki! pað mundi
taka of langan tíma, að útskýra það. En það hlýt-
ur að friða þig, að þreifa á því, að drottinn vor dó
fyrir þig.”
“Eg vona hann hafi ekki gjört það!” sagði
Mundi, með skjótri og óvæntri áherzlu. “Eg vildi
<ekki hafa eða vita til þess, að nokkur dæi fyrir mig;
*e£ eg vissi það, þá vildi eg fremur deyja sjálfur!”
Matthíasson starði undrandi, og næstum því
skelkaður. petta var slíkt reiðarslag, gegn öllum
hans skoðunum.
“pú mátt ekki segja þetta, ” sagði hann stam-
andi.
“Má ekki segja það? En eg hefi nú sagt það,
og vil segja það!” sagði mundi í yfirlýsingartón.
“Nú, nú, hvaða vesalings sjálfselskufullur fyrirlit-
legur smásálaraumingi af manni væri það, sem vildi
ííða það, að nokkur dæi fyrir hann. Hvaða huggun
á hann að fá, fyrir sína vesalings sál og líkams próf
út úr slíku? Heyrðu, farðu í rúmið! pú hefir talað
nóg og svo hefi eg einnig. Yertu þakklátur fyrir
kraft svefnsins. Amen. ”
Jón Matthíasson var sem hikandi—svo, þegar
Mundi kveikti á kerti og lét það í hönd hans og
bcnti honum til rúmsins, þá þagði hann og fór í rúm-
ið.
pegar Brúni Mundi var orðinn einn, kveikti
hann í annari pípu og fór út fyrir kofa sinn. það var
ekkert túnglskin; en stjörnurnar glitruðu í sínum
margvíslegu dýrðlegu hersveitum, með svo unaðs-
legum silfurbjörtum ljóma uppi í hinu myrka fjólu-
bláa ómælisrúmi; þær sýndust þá leiftra líkt og mörg
vitaljós á efstu brúnum ósýniiegra hæða. Ummáls-
mikill trjástofn, sem tré hafði verið felt af, var upp-
áhalds sæti Munda, og í sjálfu sér,ágætis afkymi fyr-
ir hann í einveru, hvaðan hann að dagtíma gat séð,
bláma fyrir hinum f jærliggjandi hæðum sem lágu að
stóra gilinu eða dalnum, þar sem Colorado fljót ruddi
sér braut í gegnum; meira að segja að nóttu, gat
hann greint allra-hæztu brúnirnar af þessum lóðréttu
veggjum, sex til sjö þúsund feta háum, klofnum
fyrir million öldum síðan af liraða og krafti þessa
volduga vats-fjalls. Hann settist niður og púaði
ahyggjufullur pípuna sína og horfði í kríngum sig
með athugulum augum (fg hlustaði nákvæmlega eftir
hverjum hljóm. Hann heyrði dularfulla hreifingu
lifandi vera á jörðinni á meðal trjánna og inni í skóg-
inum, hálfa mílu í burtu — hinn tilbreytingarlausa
skellihljóm eingisprettunnar, er hún barði sína huldu
trumbu og við og við sorglcgt óp dýrs nokkurs eða
hvin af fuglavængjum.
“Við erum öll saman jafnkær hinum almáttuga
og æðsta,” sagði hann lotningarfullur. Og dásamlegt
er það, hvernig hann hugsar um okkur öll. pað eru
hin sömu lög fyrit menn, dýr og fugla — gjörgu það
sem þú finnur, að þú ert ákvarðaður fyrir og set-
traust þitt á forsjónina. Spurðu einskis, því þá verð-
ur þér ekki sögð nein lýgi. E£ þú ferð að verða á-
iiægður, og berja á dyr, sem slag brandur er fyrir,
þá meiðir þú sjálfan þig. petta er auðskilið. Nú
það er ’olár fugl, sem lifir hér í kríng, sCm er að sjá
einstæðingsfugl, eins og eg er sem maður — eða ef
hann á félaga, þá- er það huldugjarn skiftavinur, því
eg-hefi aldrei séð hánn. Og þó á hann mjög annríkt,
að safna í íorðabúr fyrir veturinn, rétt eins og hann
hefði fyrir mikilli fjölskyldu að sjá. pað er vegna
þess, að honum finst það skylda sín, livort sem
hann er nú í hjónabandi eða einn. Einmitt skylda,
“pví?” segir hann við sjálfan sig. “Lífsfélagi getur
komjð fyr en varir; og hugsum okkur að hún komi
hvað skal þá segja um vetrarhúshald ? ” pað er ein-
mitt það. Hann lifir eftir löngun náttúrunnar og
gjörir skyldu sína. — Hann er ekki að reyna að kom-
ast í nokkurt fugla-himnaríki eða fugla-helvíti. Hann
er bara fugl. Og eg er iiara maður einmana líka* og
þrátt fvrir það, þá er eg fremur vel ánægður. það
líður ekki svo nokkur dagur, að eg þakki ekki þeim
almáttuga og æðsta fyrir þá blessun, að liafa sjón,
pví heimur þessi er eithvað lil að sjá, pó eg næði að
lifa í hundrað ár, mundi eg ckki verða þess megnug-
ur, að sjá það alt. Mér mundi þykja vænt um, að
hafa einV.vern til þess að horfa á þau með mér --
fellega konu, með björtum, viðkvæmnislegum aug-
um og smáum vingjarnlegum höndum. En hugsum
oss, að hún vildi ekki liorfa, hefði ekki sál fyrir að
horfa. pað væri verra en einstæðingsskapurinn.
Eftir alt saman held eg, að eg sé býsna vel af, að
vera eins og eg er. Og hvað þessum vesalings litla
guðspjallaþul viðvíkur, sem sefur þama inni,” og
hann gjörði þýðingarmikla hreyfingu á sig í áttina
•að kofa sínum—“þá vona eg að hann komist til
himnaríkis, ef hann vill það. Eg get að eins ekki
hugsað mér, liann berandi sigurkórónu á höfði, og
tvo vængi!”
Hæglátt bros geislaði um dökka andlitið hans,
liros sem var svo fyllilega góðlegt og meðaumkunar-
semilegt. Altaf öðru 1 hvoru lyfti hann augimum
upp til hins stjörnu krýnda himins, og þegar hann
eitt sinn gjörði það, þá brá fyrir skyndilegri loft-
sjón, sem kom glitrandi niður í gegnum myrkrið í
dýrðlegri rák. Og þegar hún var horfin, eins og
niður í jörðina, fylgdi henni eins og dýnkur af stór-
um steini er félli til jarðar og orsakaði mikinn
grjótskriðuhljóm í fjarska. En við þögnina á eftir,
sem var svo djúp og nær því að segja töframögnuð,
var eins og Brúna Munda heyrðist einhver rödd í
loftinu segja: “Statt þú kyr maður, og íhugaðu
dásemdarverk guðs!”
•
Hugur hans var umvafinn mikilli lotning, lotn-
ing sem í skáldi muhdi hafa vakið andagift. En í
honum viðhélzt það sem það blátt áfarm var, .holl-
ustudýrkun á hinum ósýnilega mætti, um hvern að
sagt er: “Og guð leit á alt sem hann hafði skapað
og sá að það var harla gott. ”
✓
# *
Snemma urn morguninn, þegar hinir fyrstu
gullnu bjarmar frá upprennandi sól, skreyttu efstu
tinda hæztu og fjarstu fjalla, sjáum við Brúna
Munda vera að fylgja umferðar prédikaranum til
þess hættuminnsta og bezta vegar gegnum skóginn,
er lá til næsta þorps, sem af kurteysi, var kallað borg
pegar komið var þangað, er þeir skyldu skilja, var
Jón Matthíasson sér þess meðvitandi, að honum þótti
verulega leiðinlegt að skilja við þennan stóra hrein-
skilna viðhafnarlausa ráðvanda mann.
Vertu sæll,” sagð hann, er hann tók í hönd hans
og hristi vingjarnlega. “pú hefir verið góðgjarn
gagnvart mér, og eg skal æfinlega biðja fyrir þér.”
(niðurlag á 6. síðu)
íslendingafélagið
nýja
Eins og öllum er kunnugt hafa
komið fyrir nokkur þau atvilc ný-
lega, sem mikil hætta var á að
spiltu milli Austur- og Vestur-
Islendinga. Sökin er þar mest
okkar megin. Frændurnir vestra
hafa við fjöl-mörg tækifæri sýnt
ræktarsemi sína til ættlandsins,
ekki sízt við stofnun Eimskipa-
félagsins. pá lá okkur mikið á og
þeir hlupu undir baggann skjótt
og drengilega. En hver voru svo
launin? Allir þekkja þau nú.
pegar félagið er bersýnilega orðið
gróðafyrirtæki reyna nokkrir vold
ugir peningamenn hér á landi að
sparka Vestur-Islendingum út úr
félaginu. Tveir menn úr stjórn
félagsins hafa játað það, og ekki
treyst ser til að færa fram neinar
vamir. En vitanlega voru og eru
miklu fleiri sekir.
Og enn bætist við nýr þáttur.
Helzta málgagn Fáfnis-manna
ræðst beinlínis á Vestur-Islendinga
nú ný-verið, í tilefni af s^mtökum
báðum megin hafs til að efla góða
sambúð milli þjóðar-brotanna. —
Engu af Cróu-sögum Isafoldar um
frændur vestra þarf að svara. pær
dæma sig sjálfar ógildar. Pær
sýna að eins hugarfar þeirra
manna, sem safna saman og halda
á lofti rógmælgi, sem virðist mið-
uð við það eitt, að koma illu af
stað milli þeirra sem eiga og vilja
vera vinir. Og þó að til kunni að
vera vestanhafs lítil-sigldir menn
og ræktarlausir í hópi landa vest-
ra, þá er það ekki meiri sönnun
um hugarfar Vestur-lslendinga í
heild sinni, heldur en eiturblástur
fáfnis og ísafoldar eru sönnur fyr-
ir því, að megin-þorri Austur-ls-
lendinga vilji þannig leika frænd-
ur sína vestra. Báðum megin hafs
eru til ræktarlausir synir. En til
allrar hamingju eru þeir jafn-fáir
eins og þeir eru hættulegir.
Og á eitt mætti minna Isafold
fyrst hún tekur svona í málið.
Formaður Eimskipafélagsins, Sv.
Björnsson er því blaði mjög ná-
kominn. pað hefir fallið á hann
grunur um að vera riðinn við
Fáfnis-mál. En jafnvel andstæð-
ingar hans hafa vonað og vona enn
að hann sé sýkn saka. peir hafa
gert ráð fyrir, að hann myndi þvo
hendur sínar með því, að víta fáf-
nis-menskuna opinbgrlega, a. m. k.
láta Isafold gera það. En Isafold
hefir stein-þagað — þangað til nú
að hún beinlínis ræðst á frændlið
okkar vestra með dylgjum og
hrakspám. Ætlar formaður Eim-
skipafélagsins að láta sér í léttu
rúmi liggja skyldurnar við hlut-
hafana í Vesturheimi? Væri ilt
til þess að vita.
Eins og áður er á drepið, hafa
óhappa atburðir þeir, er standa í
sambandi við fáfnismenskuna haft
þau áhrif báðum megin hafs, að
hafist hefir verið handa um félags
skap til að treysta frændsemis-
böndin. Verður síðar segt frá fram
kvæmdunum vestan hafs, en vik-
ið að því nú, hvernig heppilegast
myndi að Islendingafélagið liér
heima beitti sér í þessum málum.
Hvað myndu Vestur-íslending-
ar óska að við gerðum fyrir þá?
pað verður að vera okkar leiðar-
stjarna fyrst og fremst.
Vér vitum að jafnan eru margir
Vestur-lslendingar, eldri og yngri,
sem vilja flytja heim alfarnir, en
skortir sambönd um atvihhu-mögu
leika o.fl. Koma stundum upp á
von og óvon, fá enga almenna að-
stoð til að nema hér lönd eða inn-
leiða gagnlegar nýjungar, og hrök-
last aftur. petta er illa farið, þar
sem okkar tiifinnanlegasta fátækt
— er fámennið í landinu. Fram-
kvæmdarstjóri Reykjavíkur-deild-
arinnar þarf að vera í ráðum með
þeím. Með þeim hætti mætti gera
mikið gagn.
Annar þáttur eru ferðalög Vest-
manna heim, kynnisferðir gamalla
manna, sem þrá að sjá ættjörðina
og frændur sína áður en þeir deyja
Fyrir þessum ferðamönnum þarf
að greiða á allan hátt. Islenzka
félagið þyrfti að geta íitvegað svo
sem 50-100 slíkum gestum ókeypis
far yfir hafið og ferð kringum
landið með strandskipi. Ameríku-
deildin myndi velja þá boðgesti.
pá mundu og koma fjölmargir
menn að vestan, sem alls ekki
kærðu sig um ódýran farkost,en
þætti góð annafskonar fyrirgreið-
sla.
I þriðja lagi myndi vestmönnum
oft leika hugur á að fá að heiman
íslenzka fræðimenn til að ferðast
um vestra, halda fyrirlestra, pré-
dika og kenna móðurmálið við
skóla þeirra o. s. frv. Úr öllu þessu
mæti greiða ef viljinn væri góður.
Hafa slíkar vestur ferðir nokkuð
tíðkast hin síðari ár og borið góð-
an árangur.
Við vitum líka, að aukin frænd-
scmi við V. Isl. myndi verða okk-
ur að liði á margan liátt; þeir eru
komnir inn í hinn harða straum
samkeppninnar í stóru löndunum.
peir hafa lært fjölmargt, sem við
þurfum að læra. Með ráðum þeirra
mætustu manna mundi auðvelt að
koma dugandi mönnum héðan að
heiman í amerískar mentastofn-
anir, okkur til mikils liagnaðar.
Vestmenn geta á svo mörgum svið-
um verið ómetanlega kærkomnir
bandamenn hins únga og veika ís-
lenzka ríkis. Sú lijálp sem þegar er
þeginn er ekki lítil. Vestmenn
hafa lagt okkur til þann manninn,
sem með mestri giftu og kunnáttu
hefir gætt íslepzkra hagsmuna er-
lendis á undanförnum missirum.
Fjölmargt mætti telja fleira én
þess gerist eklci þörf. Tilætlunin
er aðeins sú að benda á höfuð-
drætti málsins. Aðalatriðið er
það, að flestum dugandi og óspilt-
um íslendingum er það tilfinninga
mál, að þjóðarbrotin haldi saman.
Og þó að ekkert sannanlegt gagn
væri að því að viðhalda frændsem-
istilfinningunni, þá væri samt
mannleg skylda að gera það. Og
það þyrftu Vestur-lslendingar að
vita, að það sem í orði og verki er
gcrt, til að skaða þá, vanþakka
þeim, eða skaprauna er gert í ó-
þökk alls meginþorra þjóðarinnar.
Og þess vegna þarf hið fyrirhug-
aða Islendingafélag engu að kvíða
pað mun hafa þann jarðveg báð-
um megin hafs, að engin hætta
mun á að einstökum vandræða-
mönnum geti héðan af tekist að
ala á úlfúð og fjandskap milli
þeirra sem vilja og eiga að vera
vinir.
Tíminn.
KOL! KOL!
Vér getum afgreitt fljótt og vel bæði HÖRÐ og LIN kol.
Beztu tegundir. Ef þér hafið ekki byrgt yður upp nú þegar,
þá komið og sjáið oss. Vér getum gert yður ánægða.
Talsími Garry 2620
D.D.Wood & Sons Ltd.
Office og Yards: Ross Ave., horni Arlington Str.
NÁIÐ 1 DOLLARANA I
Oss vantar allar tegundir af loðskinnum, og vér borgum "
hæðsta verð fyrir. Verðlistar og spjöld fyrir nöfn ykkar I
ókeypis. o
Skrifið eftir ySar nú.
H. YEWDALL, Rádsmadur í
273 Alexander Avenue, - - - Winnipeg. |
Albert Herskovits & Son, 44-50 W. 28th St., New York City. A
The Clearing House of the Fur Trade.
References: Any Bank or Mercantile Agency.
London. Paris. Moscow.
Ton af þœgindum
ROSEDALE KOL
óvidjafnanleg ad gædum.
fyrir ofna og eldavélar
THOS. JACKSON & SONS
Húsasmíða-byrgðir, kol og við.
Skrifstofa 370 Colony St. Tals. Sh. 62-63-64
Axli sem vaxa af útkynjaðri giilini- É
■jeð þegar þær blæða ekki eru þær á
kallaðar blindar gilliniæðar; þegar É
þær blæða öðruhvoru, eru þær kall- É
aðar blæðandi eða opnar.
—Orðabók Websetrs É
h
GILLINIÆÐAR
VALDA MÖRGUM SJÚKDÖMUM
pú getur belt ofan I þig öllum
meðölum sem hægt er að kaupa;
—eða þú getur látið skera þig og
tæta allan í sundur eins og þér sýn-
tst—
—Og samt losnar þú aldrei við þá
sjúkdóma sem af gilliniæðum stafa
FYR EN pÆR ERU LÆKNAÐAR.
(Sönnunin fyrir þessu er sú að
ekkert sem þú hefir reynt hefir
læknað þig til fulls)
ER ANNARS NOKKUR þöRF A
AÐ SEGJA p£R pETTA
V£R LÆKNUM til fulls hvern ein-
asta mann sem hefir GILLINIÆÐ
og tíl vor leitar hvort sem veikin er
I láu stigi eða lagi langvarandi eða
skammvinn. Vér læknum með
VEIKUM RAFMAGNSSTRAUMUM
eða ef þér læknist ekki þá þurfið
þér ekki að borga eitt einasta cent.
Aðrir sjúkdómar eru einnig Iknaðir
án meðala.
Ef þér getið ekki komið þá skrifið.
DRS. AXTELL & THQMAS
503 McGreevy Block Winnipeg, Man.
Láttu ekki Sigurláns Bréf fyrir hálfvirði.
Ef þú verður að selja þau þá sendu mér þau eða komdu
með þau; trygðu bréfið sem þau eru send í. Eg læt þig hafa
fult verð fyrir þau í peningum. Skrifið á ensku.
J. B. MARTIN 704 Mclntyre Block, Winnipeg.
(í viðskiftafélagi Winnipegborgar)