Alþýðublaðið - 26.01.1964, Blaðsíða 3

uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiuiiuiiuiiimuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiir.iliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii tiiiiuuuuuuiuiiiuiiuiuiuiiuiiiiiiuuuiuiuuuuuuiiiiiiiiiiuuiiiuiiuiiuuuiii
F^Oiiiimimimiiiimimimmiimiiiimmiimmiimmimiimimiiiiiimiiimimiiiiiiiiiiiiiimimmmmimmiiiimiiiimiimimiiiimmmimmmmm
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 26. jan. 1964 3
Hvítar nætur
Dostojefskijs
í DESEMBERMÁNUÐI 1848
stóð rússneska skáldið Dostoje
vskij við höggsiokkinn aðeins
hársbreidd frá dauðanum. Mán
uði áður hafði hann sent frá
sér hina frægu skáldsögu, Hvít
ar nætur. Það er almennt við-
urkennt, að með þeirri bók!
ljúki tímabili í lífi hans. Með-
an hann bjó sig undir að deyja
innan fóeinna mínútna bár-
ust í einu ve.tfangi boð frá keis
aranum þess efnis, að liann
væri náðaður. í staðinn fyrir
líflátið er hann sendur í þrælk
unarvinnu til Síberíu.
Þegar hann tíu árum síðar
fékk leyfi til að snúa aftur til
Rússlands, var liann ekki leng
ur sá Dostojevskij sem skrifað
hafði Hvítar nætur. Enda þótt
engum komi til hugar að nefna
þá sögu bók bjartsýni og lífs-
gleði, þá er hún greinilega frá
brugðin seinni verkum Dostoj
evskijs. Auk þess er hún ein-
hver sérkennilegasta ástar-
saga, sem rituð liefur verið.
Um þessar mundir er verið
að kvikmynda Hvítar nætur í
Rússlandi. Sagan hefur tvívegis
áður verið kvikmynduð, fyrst-
ur til þess varð ítali, Lucino
Visconti að nafni, en við gerð
myndar sinnar fór liann mjög
RAUNVERULEIKINN
frjálslega með hinn uppruna-
lega texta.
★ DAGDRAUMAR
Hvítar nætur fjalla um
draumhuga ungan mann, sem
bjó í St. Pétursborg 1848. Dag-
draumar hans eiga sér engin
takmörk. Með galopnum aug-
um sér hann út fyrir hina fjóra
veggi, sem umkringja hann.
Hei.ar nætur liggur hann vak-
andi og lætur sig dreyma um
aðra tíma og aðrar aðstæður.
Á renessanstímunum lifir hann
t.d. með sverð í hönd og hvar-
vetna í draumnum hans gerast
miklir og ævintýralegir at-
burðir: Hann er að verja unga
stúlku, hann berst eins og ljón.
fyrir eigin lífi tvísýnni baráttu,
hann sigrar ævinlega, hann er
dáður sakir útlits síns og elsk-
aður vegna hetjudáða sinna og
svo mætti lengi telja.
Þar sem hann er ekki fær
um að þola raunveruleikann,
er hann einvörðungu hamingju
samur í draumum sínum. Vor-
kvöld eitt þar sem hann stend
ur á brú, sér liann í einni svip-
an unga stúlku og fær ákafa
löngun til að tala ofurlítið við
hana. En hann þorir það ekki.
Feitur kauþmaður er á hött-
unum eftir hennj og það hvet-
ur hinn unga draumhuga til
dáða. Hann herðir upp hugann
í fyrsta sinn á ævinnL
f
★ NASTENKA
Unga stúlkan heitir Nasten-
ka í fyrstu verður hún ót.asleg
in yfir því að ókunnur maður
skuli ávarpa hana, en hún
kemst fljótt að raun um, að
„draumhuginn“ vill henni vel,
í návist hans ríkir eingöngu
vinátta og meðan hans nýtur
Dostojefskij.
við er engin hætta á ferðum.
Og þau tala saman í fyllsta
trúnaði nsestu f jóra daga. Nas-
tenka segir honum sögu sína:
Hún býr heima hjá ömmu
sinni, sem er blind. í tvö ár
hefur Nastenka verið bundin
gömlu konunni og háð henni í
einu og öllu. Hún hefur 'ekki
mátt fai'a frjáls sinna ferða
án hennar leyfis. En fyrir ári
síðan fengu þau leigjanda í
hú..ið sitt, karlmann. Hann
keypti bækur handa henni og
kenndi henni að fara í leikhús.
Það var í fyrsta skipti sem hin
16 ára gamla stúlka kynntist
öðru lífi. Þakklæti og ást vakn-
aði í brjósti hennar.
DRAUMHUGINN
STULKAN
En skyndilega kom liann og |
hafði fréttir að færa. Hann |
ætlaði að fara daginn eftir. 5
Nastenka ákvað að fara með
honum. Daginn eftir tók hún
saman farangur sinn, gekk að |
herbergi hans opnaði dyrnar |
og féll meðvitundarlaus í fang |
honum. En á eftir skildi hún, |
að ást hennar var endurgo din, |
að þessi maður lofaði að koma 1
aftur eftir eitt ár og sækja I
hana.
Árið er liðið. Nastenka er i
sannfærð um, að hann sé kom- |
inn aftur, en af einhverri á- |
stæðu hafi hann ekki heimsótt |
hana ennþá.
Og draumhuginn? Nú vildl I
hann gjarnan fórna öllum sín- 1
um draumum fyrir eina klukka |
stund af raunverulegu lifi.
Heimur hans er lagður í rúst |
og hvað hefur hann fengið £ i
staðinn? „Nastenka, Nastenka! |
Ef þú aðeins vissir hversu ein- |
manna ég er.“ §
Eins og ungu fólki er tamt |
hefur Nastenka aðeins hugsað jj
um sínar eigin tilfinningar. Og |
hamingjan vitjar hennar eins |
og við var búizt.
i |
* SKILGREININGIN Á
ÁSTINNI
Hvítar nætur er frábær skil- |
greining á ástinni, ekki sem |
einhverju guðdómlegu, sem I
gylli tilveru okkar, heldur fyr- |
irbæri, sem tekur ekki tillit |
til neins. Hún lifir eins og dýr I
í Na tenku oe bað dvr sierast á i
öllum erfiðleikum. Á nákvæm- |
lega sama tíma og við sömu |
aðstæður er hún orsök tor- =
tímingar annars manns. Það má
segja, að draumhuginn hafi 1
fyrirfram tortímt sjálfum sér, §
brotið allar brýr að bakl sér. 1
Vel má það rétt vera, en hver I
þorir að leggja dóm á það, i
hvort niðurstaðan hefðj ekki |
orðið önnur, ef hann hefði fyr- |
ir hitt einhverja aðra stúlku |
en einmitt Nastenku?
.1111111111111111111111111111111111111111111111111111:
................................................................... iiiii11ii111mi■ 11ii1111111111ii11111iiii1111111111■ 1111111111111111ii11miiiiiiii«i1111(iini111111111iiaiii11iiiiiiniiiiii11iMiiiiiiiiiiiiiiiini11iii,iimiiiiiii,iii0ii^i