Alþýðublaðið - 26.01.1964, Blaðsíða 5

Kvenfélagið HRINGURINN var
stofnað 26. jarníar 1904, og voru
félagskonur þá 45, en nú eru þær
um 200.
Fyrsta prið var það eins konar
skemmtifélag, en þegar á næsta
ári sneru félagskonur sér að ýmiss
konar líknarstarfsemi, svo sem að
hjálpa bágstöddum sængurkonum
með mjólkurgjöfum og barnafatn-
aði. Einkum var það þó berkla-
veikin, er þá var hér mjög út-
breidd, sem vakti vilja félags-
kvenna til hjálpar. Áttu margir
berklasiúklingar við mikla fjár-
hagsörðugleika að stríða, og á-
kvað Hringurivfi að revna að bæta
lir því eftir megni, bæði með bein-
um styrkjum, eða greiðslu legu-
kostnaðar í sjúkrahúsi, og eink-
um þó því síðarneínda, og var
það gert svo sem efni stóðu til.
Fjár var aflað með ýmsum hætti,
méð hlutaveltum, happdrætti og
bazörum, og stundum voru leik-
sýningar, þar sem Hringskonur
léku jafnt kvenna- og karlahlut-
verk, og þótti oft hin bezta skemmt
un. Fyrr á árum voru stundum
skemmtanir haldnar, sem kallaðar
\'oru Hringferð Hringsins, á ýms-
um stöðum í bænum, en á öðrum
önnuðust félagskonur sjálfar
kaffisölu, og gat fólk gengið frá
einum stað á annan. Einnig voru
þá haldnar útiskemmtanir á sumr-
um, þar sem voru ýmis skemmti-
atriði og veitingar, er Hringskon-
t’r sáu um að öllu leyti. Mörg
undanfarin ár liafa félagskonur
haft einu sinni á ári, í desember,
bazar og kaffisölu, og merkjasölu
á öllum kosningadögum til Al-
rinn 60 ára
þingis og borgarstjórnar. Að öllu I
þessu hafa félagskonur ætíð unn- '
ið af fórnfýsi og endurgjaldslaust, |
eytt til þess miklum tíma. Árið
1914 var liafin sala á minningar- I
spjöldum við útför fólks, til styrkt- ’
ar málefnum Hringsins. Hefur sú
fjáröflunarleið haldizt alla tíð síð
an og gefið drjúgar tekjur. Þetta
voru fyrstu minningarspjöldin
sem til sölu voru hér á landi, að
því er bezt er vitað.
Eftir að berklavarnalögin komu
til framkvæmda árið 1921, tók
ríkið að greiða allan legukostnað
berklasjúklinga, og var þar með
fallinn grundvöllurinn undan
þeirri hjálparstarfsemi Hringsins,
svo að félagið skipti um starfs-
svið. Nú var öll áherzla lögð á
að félagið kæmi upp hressingar-
hæli fyrir berklasjúklinga, sem
náð liefðu þeim bata, að þeir
þyrftu ekki að vera á venjulegu
berklahæli, en þó svo vanheilir,
að þeir gætu ekki gengið að venju
legum störfum. Tókst félaginu
að koma upp hressingarhæli i
Kópavogi, sem ætlað var 25 sjúkl-
búðar, þegar hún losnaði, og tók
félagið við jörðinni 1931, og rak
þar síðan búskap í 17 ár með all-
góðum hagnaði. Þetta var fyrsta
hressingarhæli á landinu, en því
miður fékk það ekki notið sín sem
slíkt, vegjia þess, hve sjúkrahús-
skorturinn var mikill í landinu. —
Þótti það ekkj fært að neita rúm-
liggjandi sjúklingum um vist, þótt
hælið væri þeim alls ekki ætlað.
Á félagsfundi haustið 1939 var
samþykkt að bjóða ríkinu hress-
ingarhælið að gjöf, ásamt öllum
innanstokksmunum og tækjum. —
Ríkið tók svo við hælinu næsta
ár og hefur rekið það síðan, og
notað það aðallega sem holdsveikra
spítala og fávitahæli. En búið í
Kópavogi rak Hringurinn áfram
þar til vorið 1948, að ríkið keypti
það af félaginu.
Þáttaskil urðu í starfsemi fé-
lagsins er það hafði afhent ríkinu
Kópavogshælið. Mikil nauðsyn var
fyrir. barnaspítala, og ákvað félag-
ið að gera það að aðalverkefni
sínu, að fullkominn barnaspítali
yrði reistur. Hefur öll starfsemi
ingum og starfsfólki að auki, en
fyrir slíkt hæli var brýn þörf, og
var það ekki sízt fyrir bjartsýni
og dugnað frú Kristínar V. Jacob-
son, sem verið hafði formaður fé-
lagsins allt frá byrjun. Hressing-
arhælið tók til starfa í nóvember
1926. Læknir hælisins var aðstoð-
arlæknirinn á Vífilsstöðum, Helgi
Ingvarsson, allt frá stofnun hæl-
isins og þar til hann varð yfir-
læknir á Vífilsstöðum 1939. Hæl-
ið var rekio á félagsins kostnað.
Loforð ríkisstjórnai’innar fékkst
um að fá jörðina Kópavog til á-
félagsins beinst að þessu marki i
rúmlega 22 ár. Barnaspítalamálið
hefur átt svo miklum vinsældum
að fagna, að allt sem félagið hefur
tekið sér fyrir hendur til þess að
efla Barnaspítalasjóðinn, hefur átt
vísa aðstoð almennings. Drifið
að minningargjafir og áheit úr
ýmsum .áttum, en drýgstar hafa þó
verið tekjur sjóðsins af sölu minn-
ingarspjaldanna, en megnið af öllu
því fé sem runnið hefur til Barna-
spitalasjóðsms er frá Reykvíking-
um. Allt sem safnast af fé rennur
í Barnaspítalasjóðinn, en félagið
sjálft liefur ekki aðrar tekjur en
árstillög félagskvenna.
Skömmu eftir stríðslok voru
teknar upp viðræður við landlækn
ir og heilbrjgðismálaráðherra, um
það hvort mögulegt væri að stofna
barnaspítala í sambandi við stækk-
un Landsspítalans sem fyrirhuguð
var, en þær viðræður báru ekki á-
rangur.
Árið 1951 sneri félagið sér svo
aftur til rikisstjórnarinnar, og
bauðst til þess að leggja fram
Barnaspítalasjóð sinn gegn því áð
Barnaspítala yrði komið upp í
sambandi við stækkun Landsspít-
alans, en framlagið mundi flýta
fyrir henni sem svo brýn þörf
væi’i fyrir, og tókust nú samningar
um það, enda er það mjög hag-
kvæmt. Fær Barnaspítalinn til um
ráða tvær efri hæðirnar í vestur-
álmu Landsspítalans, og mun
Hringurinn reyna að sjá um að allt
verði þar sem fullkomnast. Barna
spítalasjóður Hringsins hefur þeg-
ar lagt fram til Barnaspítalans 7
milljónir króna, en auk þess fjár,
sem lagt verður í bygginguna, mun
Hringurinn gefa allan útbúnað í
Barnaspítalann. Þess má geta að
árið 1957, þegar núverandi barna-
deild lók til starfa í Landsspítal-
anum, þá gaf Hringurinn allan út-
j búnað í deildina, rúm, rúmfatnað
og föt á börnin, en í deildinni eru
32 rúm og undanfarin ár hefur fé-
lagið fært öllum börnum sem
dvalið liafa á barnadeildinni um
jólin, jólagjafir.
Frú Kristín V. Jacobsen sem
verið hafði formaður félagsins frá
byrjun, andaðist þann 6. maí 1943
á áttugasta aldursári, og var þá
kjörin formaður frú Ingibjörg Cl.
Þorláksson, en hún lét af störfum
að eigin ósk, árið 1957. Frú Soffía
Haraldsdóttir tók þá við formanns
störfum og gegndi þeim til dauða-
Framh. á 10 síðu
§
RÍKISSTJÓRNIN hefur lagt
fram á Alþingi frumvarp um
þær ráðstafanir, sem hún telur
óhjákvæmilegar vegna þróun-
ar verðlags- og launamála á síð
asta ári. Vcrðbólguhjólið sner-
ist liratt á árinu, og má lengi
deila um orsakir þess. Kaup-
gjald opinberra starfsmanna
liækkaði að meðaltali 45%, og
flestar aðrar stéttir fengu hækk
anir, sem námu 30—35%, þeg
ar allt er talið saman.
Enda þótt góð aflabrögð, vax
andi velta á öllum sviðum og
aukin tækni geri atvinnuvegun
um kleift að greiða smám sam
an hæn-a kaup til fólksins (og
til þess er leikurinn gerður að
bæta lífskjör þjóðarinnar), dett
ur engum í hug, að hægt sé að
spenna kaupgjald og verðlag
svona mikið upp á einu ári,
án þess að gera þurfi ráðstaf
anir til leiðréttingar.
í herbúðum stjórnarflokk-
anna var talið, að þrjár leiðir
kæmu til greina.
Sú fyrsfca var gengislækkun.
Hún mundi gera útflutningsat-
vinnuvegunum, sem fyrs.t og
fremst verður að miða við,
kleift að greiða hið nýja kaup-
gjald. En gengislækkanir vilja
reynast skammgóður vermir.
m þrjár leiðir
Með breyttu gengi hefðu ekki
aðeins þær greinar framleiðsl-
unnar fengið leiðréttingu, sem
þurfa þess, heldur allar, og því
skapazt mikill gróði í sumum
þeirra. Þá hefði þjóðin greitt
reikninginn í mun hærra vöni-
verði, sem hefði án cfa dregið
dilk á eftir sér. Þessari leið
var hafnað þegar, og mun hún
aldrei hafa átt eins fáa stuðn
ingsmenn og nú.
Önnur lelðin var niðurfærsla,
að lækka með lögum allt kaup-
gjald tU dæmis um 10—15%,
og lækka um leið verðlag eftir
því sem unnt væri. Átti þessi
leið ýmsa -stuðningsmenn, sem
bentu á, hve vel hún hefði gef
izt 1959. Aðrir töldu aðstæður
nú að ýmsu leyti ólíkar því, sem
þá var, að óttuðust, að erfitt
væri að lækka verðlagið nógu
mikið til að réttlæta lækkun
kaupsins. Þessi leið hefur lika
þann ókost, að hún mundi koma
bæði þeim atvinnugreinum að
góðu, sem þurfa hjálpar, og hin
um, sem ekki þurfa hennar
með. Eftir allmiklar umræður
var talið, að ekki væri unnt
að fara þessa leið.
Þá er eftir þriðja og síðasta
leiðin, að ríkisvaldið veitti þeim
atvinnugreinum aðstoð, sem
liennar þurfa með. Þar sem hér
er aðeins um frystihúsin og tog
arana að ræða, og að örlitlu
leyti framíeiðendur saltfisks og
skreiðar, þótti þetta færasta leið
in, og var hækkun söluskatts
valin til að afla nauðsynlegra
fjármuna.
Um skeið hefur verið mjög
liár útflutningsskattur á sjávar
afurðum, 6%. Allt liefur þetta
fé þó runnið til útgerðar og
fiskiðnaðar, méginhlutinn til
að greiða tryggingar fiskiskipa,
en nokkuð til fiskveiðasjóðs,
fiskimálasjóðs, fiskmálarann-
sókna og rannsóknarskips. Ekki
þótti rétt að ríkið tæki að sér
tryggingar skipanna, og verður
skatturinn því ekki lælckaður
nema í 4,2%. Hins vegar mun
beint framlag ríkisins renna til
að gera frystihúsunum kleift að
endurbæta rekstur sinn, taka
upp hagkvæm tæki og gera aðr
ar breytingar, sem bæta afkomu
þeii-ra. Þessi greiðsla er, þótt
styrkur sé, ekki sambærileg við
venjulegar framleiðsluuppbæt-
ur, sem við þekkjum frá fyrri
árum, enda tíðkast margs kon
ar aðgerðir til stuðnings fram
kvæmdum atvinnuveganna, og
liafa þær ckki verið kallaðar
uppbætur.
Aftur á móti er um hreinar
uppbætur að ræða til togar-
anna, en þær hafa áður verið
veittar og verða nú hækkaðar.
Þar er um sérstakt ástand að
ræða, og mun þjóðin vonandi
sammála um að hjálpa togaraút
gerðirmi í þeirri von, áð hún
rísi síðar og verði aftur ein
sterkasta stoð framleiðslunnar.
Rétt er að miimast þess, að
þessar áðgerðir eru aðehis
lausn á þeim vanda, sem þegar
hefur skapazt. Vandi framtiðar
innar er enn óleystur.
Benedikt Gröndai
skrifar um helgina

★ Sovétiýðveldin hafa I
gert samninga um að láta =
smíða fyrir sig átia verk- 1
smiðjuskip hjá Howaldt |
skipasmíðastöð.nni í Kiel í 3
Vestur-Þýzkalandi. Hvert =
skipanna verður um 10.000 |
tonn, að stærð, útbúið með 3
nýtízku frystivélum. Heild- 3
arkostnaður allra skipanna |
verður 2.400 milljónir ísl. |
króna. i
★ Tveir símvrrkjar hafa |
á síðastliðnu ári verið skip- I
aðir síma- og póstafgrciðslu |
menn. Ragnar Helgason á f
á Ilúsavík og Eggerl Har- f
aldsson á Patreksfirði.
★ Grænlenzkur fiskimað- I
ur veiddi í haust stórlúðu, i
sem vóg 286 kg. Hún var |
- 2.87 m. á lengd og hausinn f
1 út af fyrir sig vóg 34 kg. f
f Maðurinn var einn á báti i
f og veiddi lúðuna á hand- i
i færi. Er ekki ósenniiegt að i
f hér sé um heimsmet að !
| ræða.
Vr Það er alltaf jafn vin- =
= sælt hér á landi að botna |
3 vísur. í nýútkomnu Síma- |
! blaði Iesum við þessa vísu f
f úr botnasamkeppní síma- f
3 stúlkna:
Aldrei læt ég annan pilt |
f um mig höndum fara. f
Sögð er ég þó sæt og villt, f
f syng og leik mér bara.
f ★ Ráðið í þrjú embætti i
I á Akureyri: Valgarður Baid- i
f vinsson bæjargjaldkerj ráð- 3
f inn í starf bæjarritara í stað i
f Þorsteins Stefánssonar. Guff =
3 mundur Jóhannsson við |
| skipiafræðingur ráðinn bæj |
f argjaldkeri. Jón B. Rögn- I
3 valdsson, ráðinn vatnsaf- f
f hendingarmaður og vara I
f hafnarvörður í stað Friðriks f
f heitins Hjaltalíns.
★ Eftirfarandi vísa var f
f kveðin á þingi Bandalags i
f starfsmanna ríkis og bæja i
f og talar vissulega sínu máli: i
f Fólk er leict, og frí er veitt i'
i fáu skeytt að sinni,
3 ekki neitt úr neinu greitt, f ;
f þótt nefndir þreyttar vinni. f
★ Björn Pálsson kvaddi f
3 sér hljóðs í neðri deild Al- f
I þingis seint á föstudags- f
f kvöld. Byrjaði liann með f
f því að gagnrýna þingmenn i
f fyrir langar ræður og sagði, f
f að þeir ættu að vera stutt- f :
f orðir en gagnorðfr. Þótti i
f þingheimi þetta vel mælt, I
f því fluttar höfðu verið fimm i
f ræður um útvegsmálin, sem =
f voru um og yfir klukku- 1
f sund hver. En þó átti Ey- = :
f s e'nn Jónsson sneiðina f
i meir en aðrir, því hann tál- f
f aði í tæplega tvo tíma. f
= Hann talaði í 50 mínútur, f
3 áður en hann komst að f
| frumvarpinu, sem var til f
i umræðu. 1
*''* 1111111111111111111 niiitiiiiiiiinttilittiiiiiiiiintiitiiiiiiiitli?
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 26. jan. 1964 5»