Alþýðublaðið - 07.06.1964, Blaðsíða 3

DÁUÐINN VAR HAMARK LIFSINS
PISTILL FRÁ EGYPTALANDI
EFTIR SIGVALDA HJÁLMARSSON
SANDUR og aftur sandur — þann-
ig hefur Egyptaland alltaf verið.
Þar rignir aldrei, svo aS máli
skipti, aðeins einhverjar óveruleg-
ar skúraleiðingar stöku sinnum
að vetrinum. En það gerir ekkert
til, því að áin Nil flæðir yfir
bakka sína á sumrin og vökvar
sandinn. Hér lifir fólk á regni,
sem fellur í öðru landi.
Níl er lífæð þessa lands, dular-
full og gjöful eins og sjálf nátt-
úran. Um hátterni hennar þurfti
forðum að spá í stjörnurnar. Alls
staðar þar sem unnt er að fá vatn-
ið úr henni til að seytla, eru akr-
ar og ávaxtalundir, en annars
staðar er bara sandur, gulur sand-
ur, ljósastur i lægðum og annars
staðar þar sem foksandinn hefur
drifið saman í skafla.
— Herrar fara til vinstri, dömur
lengra til vinstri, segir brosandi
Arabi í skósíðum kufli í fordyrinu
á veitingaliúsi nálægt frelsistorg-
inu í Kairó. 'Ég hugsa: Hverjum
vísar hann sér til hægri handar?
Ferðamenn af ítalska farþegaskip-
inu Galileo Galilei fá sér hér
kaffi og kökur, áður en þeir fara
til móts við fortíðina með því að
skoða fornminiasafnið og pýra-
mídana .Sumir hafa orð á því, að
þeir sjái nú pýramídana í fyrsta
og síðasta sinn. Þetta eru nútíma
pílagrímar, langar til að sjá og
þekkja. En einmitt yfir kaffiboll-
anum kemur mér í hug, að það
hefur verið reiknað út eftir pýra-
mídanum mikla, að íslendingar
séu góð og guði þóknanleg þjóð.
■Þessi grunni dalur við ána Níl
er einhver sögurikasta byggð í
heimi. Hér hafði risið menning
þúsundum ára fvrir Krlsts burð.
Lífsskilyrðin höfðu verið mátu-
lega óþægiieg. hið ómögulega
hæfilega ómögulegt, til þess að
gera- hið nýja heillandi en ekki j
hræðilegt, svo að fólk lærði að
vinna með náttúrunni, hjálpa
henni til þess að hún hjálpaði
því. •
Um aldur egypzkrar menningar
veit enginn. En elzta múmían,
sem fundizt hefur er frá forsögu-
tegúip tíma, eða um 4000 f. K. Hún
fannst í hninri. komið fyrir í tága-
körfu, með hendurnar í munnin-
um, og svipar meira til perúískra
múmía en þeirra, sem fundizt hafa
frá síðari tímum í Egyptalandi.
Jafnvel svo snemma sem 4000 f. K.
virðast hinir fornu Egyptar ekki
liafa verið neinir viðvaningar í
mörgum greinum.
í safninu í Kaíró, eða El-Qahira
eins og borgin heitir á máli heima-
manna, má fá svolitlar glefsur úr
þessari löngu sögu til viðbótar
við það, sem finnst í venjulegum
skólabókum. Og í tjörn utan við
aðaldyrnar eru bæði lótusblóm og
papyrus, sem fovðum var notaður
til pappírsgerðar.
Inni í safninu eru munir úr
eigu löngu liðinna manna, áhöld,
myndir, gull og gersemar, sem
eitt sinn tilhevrðu heimi lifandi
manna. Nú tilheyra þessir hlutir
dauðanum. Einmitt það var skoð-
un Forn-Egypta, því að mést hef-
ur þetta verið tekið úr fornum
gröfum.
Leiðsögumenn okkar eru tveir
ungir Egyptar, sem báðir heita
kunnum nöfnum. Annar heitir
Farúk, og hann fær óspart að
heyra, að hann sé í ætt við fyrr-
verandi konung landsins, sem nú
er landflótta á Ítalíu. Hinn heitir
Múhameð, og stærra nafn getur
ekki, nafni sjálfs spámannsins og
vafalaust afkomandi hans. Þeir
eru ættræknir hér um slóðir eins
og á Fróni.
Múhameð skýrir safnið og lýsir
veldistíma Ramsesar annars með
fögrum orðum, kveður dýrð lands-
ins aldrei hafa verið meiri en þá.
Sú dvrð var ekkert smáræði, því
að Egyptaland var stórveldi undir
stjóm margra fleiri faraóa en
Ramsesar annars, og dýrð stórveld-
is er meðal annars fólgin í því að
leggja undir sig aðrar þjóðir með
báli og brandi. í þá daga var ekki
tiltökumál. bótt lierleiddum mönn
um væri fleygt unnvörpum fyrir
krókódíla. Og það er í frásögum
t. d. um Amenhotep annan, að
hann tók með eigin hendi af lífi
uppreisnargjarna höfðingja og
skreytti skip sitt með höfðum
þeirra, er hann kom úr herferð-
um. En þess ber að geta, að sál-
fræðileg afstaða til grimmdar-
verka hefur verið allt önnur í þá
daga. Að þyrma andstæðingi hef-
ur hefur sennilega verið talið á-
líka bamaskapur og nú þætti að
hlífast við að taka slag í spilum
fyrir mannúðarsakir einar.
Þessu næst tekur Múhamað af
miklum ákafa að lýsa þvi er gröf
Tutrankh-amens fannst 1922, um
leið og hann sýnir okkur grafar-
búnað þessa unga konungs, sem
ekkert gerði nema það eitt að
deyja 18-19 ára gamall fyrir 3300
árum, og hefur hlotið frægð fyrir
það, hve gröf hans var vel varð-
veitt og hve stórkostlega fjársjóði
fornminja þar var að finna. Sú
frægð. sem hann vann ser ekki f
lifandi lffi, varð hans í fjarlægri
framtíð, er aðrir athafnasamari
frændur hans voru löngu gleymd-
ir með öllu.
Hér eru stólar, sem hinn ungi
konungur sat á, og rúm, sem hann
svaf i, meðan hann var og hét. Ég
get ekki varizt því að undrast,
hvílíkt hafurtask þessi piltur hef-
ur átt að hafa með sér yfir á land
hinna dauðu, og þó hefur liann
andazt snauður og einn eins og
allir. háir og lágir.
Allt sem konungi tilheyrði var
lagt gulli og dýmm steinum. Sjálf-
ur hvildi hann í líkkistu úr skíru
gulli. Þar utan yfir var önnur,
lögð blaðgulii, og svo hver kass-
inn utan yfir öðrum. Fagurlega
skreyttar krukkur geymdu hjarta
hans. heila og innyfli, því að sllt
innvolsið var tekið úr líkinu, áður
en bað hlaut þá meðferð, er breytti
því í múmíu.
Utan á marga gripanna eru
skráðar tilvitnanir í „Bók hinna
dánu”. ásamt táknmyndum, sem
gefa i skyn eðli dauðans og þeirr-
ar listar að kunna að deyja, þvi að
líf mannsins verður þvi aðeins full
komnað, að hann kunni að deyja.
Frá safninu var farlð í bílum til
pýramídanna í Giza. Á leiðinni
var komið sem snöggvast við í búð,
sem selur egypzk ilmefni. Það er
einkum kvenþjóðin sem hefur á-
huga á þeirri grein egypzkra
fræða, og um tíma .er naumast líft
í bilnum fyrir hinni göfugu ang-
an.
Bílarnir nema staðar neðan við
brekkuhallið, sem liggur upp að
pýramídanum mikla, því aS píla-
grímsför skal enda á.tilhlýðilegan
hátt og fara siðasta spölinn ríð-
andi á úlföldum. Ég snarast á bak
á einum og rígheld mér í klakk-
irin á hnakknefinu, meðan skepn-
an bröltir rymjandi á fætur. Þetta
virðist vera einstaklega geðvond
skepna, enda getur ekki meiri
svívirðu fyrir skip eyðimerkurinn-
ar en að þurfa að tölta dag eftir
dag upp dálitla brekku með ó-
merkilega túrista og meira að
segja eftir bílvegi.
En úlfaldarekinn, sem teymir
undir mér er þeim mun kampa-
gleiðari.
— Ertu Breti, spyr hann.
— Nei, það er ég ekki, svara ég,
og við það verður hann harla glað-
ur.
— Ágætt, ágætt.
—- Ég er íslendingur, held ég á-
fram, og svo koma þessar hund-
leiðinlegu útskýringar um, hvað
ísland er og hvar, og hvort þar
búi álfar, tröll, forynjur eða
mennskir menn, rétt eins og maður
þurfi hálfgert að biðja afsökunar
á því, að maður sé til.
— Ágætt, ágætt, guð blessi þig,
svarar karlinn, og slær i skepnuna,
sem rymur luntaiega. Þetta er I
fyrsta sinn, sem ég hef hlotið guðs
blessun fyrir það eitt að vera ís-
lendingur.
Eftir þetta er ekki tími til ann-
ars en tala um, hvort ég eigi að
greiða honum aukaþóknun, því að
úlfaldareiðinni er lokið.
En yfir gnæfir pýramídinn
mikli, fjall gert af manna höndum,
eitt af mestu undrum veraldar.
Ýmsar kenningar eru til um,
hvemig pýramídinn mikli var
reistur, og svo hefur mér verið
sagt, að með öllum tólum og tækni
nútímans væri gerð hans allt ann-
að en auðvelt verk. Efnið var
flutt mörg hundruð mílna vegar-
lengd qfan frá Aswan í Efra-
Egyptalandi, nema kalksteinninn,
sem hann var klæddur með að ut-
an, var tekinn úr kalksteinsnám-
unum í hæðunum hinum megin
við Níl. Sum björgin, sem flutt
voru ofan frá Asvvan, eru tugir
tonna á þyngd.
Almennt er álitið, að pýramíd-
inn mikli hafi verið grafhýsi Che-
ops faraó, sem tilheyrði fjórðu
konungsætt. En aðrir draga í efa,
að hann hafi nokru sinni verið not-
aður sem grafhýsi. Og þegar hann
var opnaður, ekki alls fyrir löngu,
var konungsherbergið autt, ekkert
inni nema skörðótt kista úr dökku
graníti, loklaus og tóm.
Þangað inn fóru sumir.
Öðrum þótti ekki árennilegt að
fikra sig upp brattan þröngan
ganginn, hálfbognir á stundum,
fengu yfir höfuðið og sneru við.
Inni í konungsherberginu er
eyðilegt um að litast, allt kommg-
lega hljótt og tómt, éins og uppi
á háfjöllum. Veggirnir eru hlaðn-
ir úr stórum björgum, eitt nítján
tonn að þyngd. Og ekki hefur
þetta verið gert með hendumar
fyrir aftan bak, því að steinarnir
eru sléttir eins og hefluð fjöl og
falla svo vel saman, að samskeytin
líta út eins og mjó strik. Álitið er,
að þeir séu geirnegldir saman iiini
í veggnum.
Frh. á 13. síðu.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 7. ]aní 1964 :3