Skólablaðið - 31.01.1908, Page 4

SKÓLABLAÐIÐ
4
•^ikamðirushíun.
(Tileinkað sveitaskólum og ungmennafje-
lögum íslands.)
Frh.
Nú skulum vér aftur snúa oss að
líkamsmentuninni og íþróttunum. Vjer
verðum að kosta kapps um það, að
þær hætti ekki með fermingaraldrin-
um. Munu þær þá draga æskulýð-
inn frá veitingahúsunum (og kaft'ihús-
unum), þar sem hann situr í smá-
klefum við drykkju og spil fram á
nætur — og til leikvallanna í borg
og bygð. En þó verða þeii að vera
þann veg, að þeir hæni æskulýðinn
að sjer. Víðlendir og vel úr garði
gerðir verða leikvellir þessir að vera.
Leikvellirnir bæta úr flestu því, er
oft gerir æskulíf manns þungbært og
gleðisnautt, svo sem of mikil einvera,
fjelagsleysi og þar af leiðandi gleði-
skortur. — Gleði er æskunni nauð-
synleg. — Pá verðui lífið bjartara,
og erfiðara að yfirgefa fósturjörð sina.
— »Hvern veg ætli því hafi verið
farið, að Gunnari á Hlíðarenda fjell
svo þungt að fara að heiman frá ís-
landi? Var það sjálf «Hlíðin«, er var
svo fögur? Mun það eigi fremur
hafa verið hið fagra œskulíf hans,
er varpaði þvílíkri fegurð yfir æsku-
stöðvar hans. að hann megnaði eigi
að yfirgefa þær?
Hvern veg sem þessu hefir verið
farið, þá eigum vjer að kappkostaað
gera skilnaðinn við fósturland vort
eins þungan, og hann varð Gunnari.
Munu íþróttir, leikvellir og endurminn-
ingar þaðan drjúgum stuðla að þvi.
Þær eiga að vaka í huga manns.
draga »farfuglana« heim aftur til ætt-
jarðarinnar og gyrða hana æ sterkari
ástarböndum. Petta gera fagrar
bernsku-endurminningar öllu öðru
fremur, og höfum vjer margir dýra
reynslu fyrir oss í því efni. Og jafn-
vel þótt bernskuheimili sumra hverra
hafi ef til vill verið miður gott — fá-
tækt og jafnvel harðneskjulegt, eru
þó endurminningarnar um bernsku-
leikana og bernskuvinina jafn hlýjar
og bjartar. En þar sem ekkert er?
Engar tagrar endurminningar um heim-
ili eða bernskuleika og bernskuvini,
þá verður alt þungt og svart, jafn-
vel þótt ættjarðarástin grói í hjarta
manns, verður hún aðeins veiklulegt
og afllítið örverpi í samanburði við
það, er hún hefði getað orðið. Pjóð-
fjelagið getur að vísu eigi tekið urn-
ráðin frá Ijelegu heimilunum, en það
getur auðveldlega veitt börnum og
æskulýð fagurt og gleðiríkt fjelags-
líf á góðum leikvöllum, og þetta aetti
þjóðfjelagíð að vera skyldugt að gera.
Pað ætti sannarlega eigi að vera
tilviljun einni háð að breiða fegurð
yfir heimilin og ættjörðina!
Leikvalla-lífið á að vera takmarkað
vissum reglum — og einnig fornsögu-
lesturinn. þetta tvent á að fara sam-
an. Fornsögurnar hvetja til dáða,
og líkamsmentunin þroskar skaplynd-
ið og líkamann til þess að fram-
kvæma dáðirnar.
Hvortveggja þetta í sameiningu eyk-
ur ástina á landi og þjóð og gæðir
mann þarinig afli því, er ástin ein get-
ur veitt.
Og einmitt nú höfum vjer þess
brýna þörf.
V.
Kennarar og leikstjórar.
Nú ber að því vaði, hvort kennar-
ar vorir sjeu því starfi vaxnir að tak-
ast líkamsinentun í barnaskólum á
hendur. — Ættu það engin vand-
ræði að verða fyrir kennara þá, er
afla sjer mentunar á komandi árum.
Yrði þá aðeins að haga leikfimis-
kenslu kennaraskólans á sama hátt
og í barnaskólunum Reglulegar leik-
fimishreyfingar yrðu þá sjerstaklega
gönguæfingar og aðrar Hylkingahreyf-
ingar.» Leikfimiskensla þessi verður
að vera skyldunám eins og aðrar
námsgreinar kennaraskólans.
Kennarar þeir, sem nú eru að starfi,
ættu að geta fengið nauðsynlega sjer-
mentun í þessu á stuttum sjerstökum
námsskeiðtim eða í sambandi við
framhaldsmentun þá, er nú á að hefja
á kennaraskóla vorum. Mætti þar á
stuttum tíma veita tilsögn í knattslœtti,
hring-varpi, skíðahlaupi ogeinnig und-
irstöðuatriðum kenslu í stökki, klijri,
kapphlaupi, glimum o. fl. — Yrði þá
allur útbúningur á námsskeiðum þess-
um að vera nákvæmlega eins og við
barnaskólana.
Vjer skulum hugsa okkur starf kenn-
ara í þessa átt að loknu námsskeiðí.
í fyrstunni mundi það auðvitað ganga
fremur tregt og seint, og yrði það
starf einskonar undirbúningur undir
það, er síðar mundi verða. í skólum
þar sem börn gengju heim til sín,
(í kauptúnum) mætti þá láta yngstu
drengina fara heim að loknu skóla-
náminu á daginn, en halda eldri drengj-
unum (14 ára og eldrí) eftír stundar-
korn til líkamsæfinga og láta þá iðka
klifur, stökk, hringvarp o. s. frv , þang-
að til þeir læra að kenna og stjórna
hinum drengjunum. Er þetta bæði
mjög mikilsvert og nauðsynlegt, þar-
eð það ætti að vera takmarkið til
sveita, að drengirnir æfðu sig af sjálfs-
dáðum og stjórnuðu sjer sjálfir, undir
umsjón kennarans, og er það því
mjög áríðandi að yngri drengirnir
venjist við að lúta stjórn hinna eldri.
Pegar eídri drengirnir eru álitnir nógu
færir stjórnendur, má velja stund i
miðj'um námstíma til líkamsiðkana,
•’eins og áður er drepið á', t. d>. urrj
miðdagsverðar leyti, og--láta. drengina
síðan snæða á eftir. Æfenn^riníislfletuj-
síðan alla nemendurna iðka það, sem
kent hefir verið, æði tíma, og sýna
þá »leikstjórarnir« hinum, hvernig eigi
að temja sjer hreyfingarnar og láta
alla læra þær.
A sama hátt getur kennarinn síðar
kent leikstjórunum ýmsafleiri leika og
íþróttir t. d. knattsldtt o. fl. og látið
þá svo kenna hinum drengjunum og
æfa þá. Síðan er nýjum æfingum
bætt við smámsaman t. d. skiðahlaupi,
þar sem hægt er að koma því við
o. s. frv.
Kennarinn veitir á þenna hátt aðal-
lega eldri drengjunum tilsögn, og
verður hann sjálfur að takast stjórn
á hendur í þeim æfingum, sem ætl-
aðar eru eldri drengjunum einum, t.
d. glímur o. fl. Lætur hann þá
helst aðeins tvo og tvo glíma í einu.
Að lokinni glímu takast. svo strák-
! arnir í hendur.
j
Foringja ætti jafnan að velja úr
flokki eldri drengjanna. Og er »undir-
búningstíminn* er liðinn (einn vetur
t. d,), og æfingar á að hefja í röð og
reglu, getur kennarinn daglega eða
vikulega ákveðið, hvað iðka skuli. For-
inginn og fjelagar hans takast svo
framkvæmdirnar á liendur. Gangi eigi
alt eftir óskum, verður kennarinn að
koma til sögunnar, og er þá venju-
lega best að endurtaka »«ndirbúning-
inn« með eldri drengjunum.
Foringinn verður að vera vel fær
og röskur í leik og íþróttum og hafa
stjórnanda-hæfileika. Hann stendur
fyrir flokk.ium gagnvart kennaranum
og tekur venjulega við fyrirskipunum
kennarans. Fjelagar hans úr eldra
ilokki eru aftur ráðunautar hans. Þó
er gott og gagnlegt, að kennarinn ráð-
færi sig af og til við alla eldri dreng-
ina; við það vaxa þeir í áliti hinna
yngri; og verður, það svo að vera,
ef vél á að fara. Eigi þarf það, að
valda neinum vandræðum að velja
foringja, því venjulega er einhver sá
drengur í hverjum skóla, er allir hin-
ir viðurkenna með sjálfum sjer að
skari fram úr þeim öllurri. Sjeu tveir
jafnsnjallir, má varpa hlutkesti milli
þeirra.
í byrjun hvers skólaárs, kallar kenn-
arinn elstu drengina fyrir sig í ein-
rúmi og brýnir alvarlega fyrir þeim
að styðja foringjann dyggilega í starfi
hans, halda vel saman, gæta »skyldu
hlýðni« sinnar og ákvæða skólans
yfirleitt. Þeir eiga að kappkosta að
forðast og útrýma hjegómagirnd, met-
orðagirnd og öfund hjá sjálfum sjer
og hinum yngri. Okostir þessir niynd-
ast eigi við leikana, en þeir koma
þar ef til vill í ljós.
Sú hugsun þarf að ríkja í hverjum
skóla, að sje einhver drengur þar for-
ingi eða leikstjóri, þá beri að hlýða
honum. og virða hann í stöðu sinni,
. og að það sje bæði óskynsamle;gt og
, Ijptt að brjóLa þessa re;glu.
Py& Ojg ó|ur\dare§njur drepgur, sem
éigi vill hlýða öðrum drengjum,"verð-