Skólablaðið - 01.08.1915, Blaðsíða 2

SKÓLABLÁÐIÖ
ii4
Hvað er nú orðið af allri þessari heimilisvinnu, þessum ís-
lenska heimilisiðnaSi ? Hann má heita horfinn með öllu. Og
hvað er komið í staðinn? Iðjuleysi, segja sumir. Ekki satt,
segja aðrir; fólksfæðinni er um að kenna, að minsta kosti til
sveita.
Deilum ekki um það, hverju má um kenna, en hugsum um,
hve alvarlegt það er, að svo sem enginn heimilisiðnaður skuli
vera til í landinu, — svo að segja ekkert annað en litils-
háttar ullarvinna.
Fjöldi bænda kaupir nú öll amboð í kaupstað; þaðan reiða
þeir nú hrífusköftin sín og hrífuhausana, og smíðaða hrífu-
tindana, orfin og ljáina. Þeir hafa efni á að kaupa vinnu á öllu
þessu af öðrum ; en alt mátti vinna það heima, nema ljáblöðin
ein. En heima eru engin smíðahús, engin smíðatól og engar
höndur, sem kunna að halda á einföldustu smiðatólum.
Nú er smiðja á fáum bæjum, — rétt heilir hreppar smiðju-
lausir. Öll hestajárn flutt úr kaupstaðnum, og ekki nóg með
það: ekki nema á einstöku bæ áhöld til að járna hest, né
maður til, sem hefir borið það við. Ekki einu sinni nokkur
vegur að setja saman tunnugjörð, ef á þarf að halda. Ekkert
verkfæri til, ekki sög né hamar, né neitt, annað, er að smíðum
lýtur. Svona heimili eru mörg til.
Jafnvel þar sem smíðar eru eitthvað hafðar um hönd, og
smíðatól eru einhver til og smíðahús eða smiðjur, þá ber alt
þetta hörmulegan vott um á hve lágu stigi smíðarnar standa.
Smiðjukofinn með götóttu þaki, belgurinn rifinn, aflinn, steðj-
inn, hamrarnir og töngin — alt ber þetta svo víða vott um,
að þarna eigi ekki s m i ð u r heima. Eða bjóðið smið að saga
með söginni eða hefla með heflinum, — ef þau áhöld eru til.
Hvílík smíðatól!
Ánægjulegt er að minnast þess, að margt sveitarheimilið
ber þess ljósar menjar, að heimasæturnar kunna nokkuð fyrir
sér í höndunum. Það, eins og svo margt sem að heimilisprýði
lýtur, hreinlæti, smekk og þrifnaði, eiga heimilin auðvitað
kvennaskólunum að þakka. Án þeirra væri nú handavinna
kvenna að líkindum í sama kaldakoli og heimilisiðnaður karla.
Þeir sem hafa gaman af að lasta vinnu kvennaskólanna, og
gera litið úr gagnsemi þeirra, kalla þá handavinnu, sem þar
er kend, fitl og óþarfa. Aðrir kynnu að meta þetta „fitl“ til