Vísir - 09.03.1959, Qupperneq 6

VÍ SIR
Mánudaginn 9. lAarz 1959
8
visn
D AGBLAÐ
Otgefandi: BLAÐAÚTGÁí’AN VÍSIR H.F.
Víslr kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Fálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 25.00 í áskrift á mánuði,
kr. 2.00 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Þórður Valdimarsson
og Rússlandssýningin.
Ætía kommúnistar að svíkja
í kjördæmamáfinu?
Fyrirhuguð' breyting á kjör-
dæmaskipaninni hefir að
vonum hlaupið illa fyrir
hjartað á forkólfum Fram-
sóknarflokksins. Tíminn er
: látinn hamast gegn hug-
myndinni dag hvern og er
ekki vandur að meðölum í
málflutningi sínum fremur
en endranær.
Flestir hugsandi menn sjá og
viðurkenna, að breytinga sé
þörf, en erfitt er að ná sam-
komulagi um hvernig breyta
skuli. Innan Framsóknar-
flokksins eru fjölmargir
réttsýnir menn, sem vita það
og skilja, að flokkurinn get-
ur ekki öllu lengur haldið
þeirri aðstöðu, sem hann
hefir haft í skjóli úreltrar
kjördæmaskipunar. En það
hefir löngum viljað brenna
við í Framsóknarflokknum,
að hinir betri og vitrari
menn hafa verið ofurliði
bornir af þeim verri og
heimskari, enda hafa margir
hinna beztu manna, sem í
þann flokk hafa gengið, ver-
ið hraktir þaðan burt og aðr-
ir hanga þar enn hálfnauð-
ugir og vonsviknir.
Forráðamenn Framsóknar-
flokksins treysta sér ekki til
að neita því, að einhverra
lagfæringa þurfi við á kjör-
dæmaskipaninni. Þeir ham-
ast þó gegn öllum tillögum,
sam. fram koma, en neita
jafnframt eða humma fram
af sér að leggja nokkuð til
sjálfir. Þetta sýnir það, sem
raunar allir vita, að Fram-
sókn vill enga breyting, þótt
hún teiji ekki hagkvæmt að
segja það með berum orð-
um.
Þessi afstaða Framsóknar-
flokksins kemur engum á
óvart. Hann hefir jafnan
barizt með hnúum og hnef-
um gegn breytingum á
kosningafyrirkomulaginu.
ýmsir muna enn hvernig
Framsóknarmenn létu 1934
og 1942 út af þeim málum.
og vitað er að sumir af for-
ustumönum Framsóknar-
flokksins hafa enn í dag þá
menn, sem forgöngu höfðu
í baráttunni fyrir þeim rétt-
arbótum, sem þá fengust.
Aliir vita því, að sú breyting
til batnaðar, sem gerð kann
að verða á kjördæmaskipan-
inni áður en langt um líður,
mun ekki hljóta samþykki
nokkurs Framsóknarþing-
manns. En hinir flokkarnir
þrír hafa, og eiga vísan, svo
stóran meiri hluta á A'þingi,
að þeir geta komið fram
þeim breytingum, sem þeir
vei’ða sammála um, ef eng-
inn þeirra snýst í málinu.
Er nokkur ástæða til þess að
láta sér detta það í hug, að
einhver hinna þriggja flokka
skipti um skoðun í kjör-
dæmamálinu? Hafa þeir
ekki allir lýst því ótvírætt
yfir, að þeir telji fyrirhug-
ar breytingar sjálfsagðar og
nauðsynlegar? Vissulega
hafa þeir gert það, og. vitað
er að bæði Sjálfstæðisflokk-
urinn og Alþýðuflokkurinn
munu ekki hvika frá yfir-
lýstri stefnu sinni í málinu.
En er þá einhver tvískinn-
ungur í kommúnistum?
í síðasta tölubl. Frjálsrar þjóð-
ar er grein um þetta mál, og
fullyrðir höfundur hennar,
að hann viti „með fullri
vissu“ það sem hann skýrir
þar frá. En hann segir frá
því, að „nú fari fram að
tjaldabaki viðræður um náið
bandalag Framsóknar og
kommúnista í næstu kosning-
um og stjórnarmyndun þess-
ara flokka, ef þeim auðnað-
ist að fá meirihluta á þingi.“
Ekki kváðu viðræður þessar
fara fram með ,,formlegum“
hætti, ,,þ. e. a. s. þær fara
fram milli eiristaklinga úr
báðum herbúðum, án þess að
þeir hafi til þess sérstakt um_
boð flokksstjórnanna. En
blaðið fullyrðir, „að viðræð-
urnar fari fram með fullri
vitund og samþykki höfuð-
ráðamanna í báðum herbúð-
um og bendir því til sönnun-
ar á, að Þjóðviljinn sé hætt-
ur að tala um kjördæmamál-
ið og Framsóknarmenn og
tíminn víki ekki styggðar-
yrði að kommúnistum og
veiti þeim allan þann stuðn-
ing sem þeir megi í kosn-
ingum í verkalýðsfélögun-
um. Samið hafi verið um al-
gert vopnahlé meían verið
sé að kanna til hlítar, hvort
flokkarnri geti náð sam-
komulagi.
Það sem Framsókn kvað fyrst
og fremst ætla að ná með
þessu samkomulagi, að sögn*
Fgjálsrar þjóðar, er að eyða
kjördæmamálinu, og ætti
engum að koma það á óvart,'
að hún leggi sig í framkróka
til þess. Jafnframt eiga
kommúnistar að sætta sig
við veru varnarliðsins hér^
áfram, enda hafa þeir nú áð-
ur reynzt auðsveipir í því
efni.
En hvað eiga þá kommúnistar'
að fá fyrir það að svíkja í
kjördæmamálinu? Þeir fá að
Það er eiginlega út í hött að
ræða frekar um þessa sýningu,
Þórður Valdimarsson virðist
málum kunnur og telur að hún
skuli send til Rússlands, og jafn-
vel mökuleika á að hún verði
sýnd aftur er hún kemur til
baka. Telur að eiginlega hefðum
við átt að sýna slíkt val á heims-
sýningunni í Brússel, við hlið
hinnar Amerísku listsýningar
þar.
Ekki tel ég orð gerandi á ber-
serksgangi okkar Þ. Vald., þótt
við skrifum langar greinar, vík-
ingablóðið er orðið nokkuð
þunnt í okkur Islendingum, skrif
finnskan á víst sinn þátt í þvi.
Annars þykir mér gott að heyra
að hann er í meginatriðum sam-
mála um að betur hefði mátt
i
gera i máli þessu. Hitt er lakara ,
að Þ. Vald. virðist hafa lesið
greinar mínar í Vísi og Morgun- |
blaðmu, heldur flausturslega, og
vera þessum málum ekki nógu
kunnur.
1 fyrsta lagi, það er ekki hin
þriggja manna nefnd er Mennta-.
málaráð skipaði til framkvæmda,
er valdi hina 15 listamenn er ^
sýna, og þrjá er neituðu. Það var
.1
Mennhimálaráð er skipaði þá og
ber ábyrgð á einræðisbröltinn. j
Boðsbréfin voru undirrituð af
meiri hluta ráðsins, en hinir 2
vikaliprir listamenn, er ráðið
skipaði bentu á ýmsa skjólstæð-
inga sína, sem væntanlega sýn-
endur með einkarétti. Mennta-
málaráðs meiri hluinn þurfti svo
aðeins að bæta þeim sjálfum á
þelinan þokkaleg lista.
Sök nefndarmanna er mikil,
þar sem þeir tóku að sér slikt ó-
þurftarverk, einkum tel ég þá
Svavar Guðnason og Jón Þor-
leifsson hafa sýnt lítið félags-
lyndi með þvi að styðja slíkt ein-
ræðisbrölt. Einnig sýndi ég fram
á, að illa hefði tekizt með val
ýmissa listamanna, sömuleiðis
að upphenging mynda væri
graútarleg.
Ekkert voru myndir Kjarvals
— 4 talsins á sýningunni ■—
dæmdar, þótt sagt væri, að hann
ætti betri myndir á safninu. Þar
af leiðandi illa kynntur.
1 öðru lagi minnist ég ekki
þess að hafa gagnrýnt að 5 mál-
verk eru til sýnis eftir hina
veigameiri listamenn, heldur að
sumir þeirra hafa þar myndir,
sem ekki eru þeim samboðnar.
Vandalaust að taka betri mynd-
ir úr safninu.
Við getum víst lengi deilt um
hvort telja beri þá „abstrakt“-
listamenn er sýndu þarna meðal
hinna veigamestu. Ef telja skal
mynd Jóh. Jóhannessonar „Leik-
ur“ „með þvi langbezta, sem
málað hefur verið á Islandi," þá
komast í ríkisstjórn, cg fyr-
ir það munu þcír vcra reiðu-
búnir að fórna öUum sínum
stefnumálum og loforðum.
Þeir vita .sem er, að í ríkis-
stjórn hafa þeir bezta að
stöðu til iðju sinnar, bg
,,lina“ þeirra er vafalaust
ennþá sú, að þangað skuli
þeir leggja allt kapp á að
komast. Og með hliðsjón af
því, sem þeim tókst að af-
reka með veru sinni þar síð-
ast og einmitt með aðstoð
Framsóknar, er skiljanlegt
að húsbændur þeirra vilji fá
þá í ráðherrastóla sem íýrst
aftur. £
tel ég eftirleikinn auðveldan.
Svo hitt, að Valtýr Pétursson sé
líklQgur til að sýna Rússum
hvað mikils þeir hafi mist, með
því að útskúfa abstraktlista-
mönnum sínum. Það er mein-
laust grín.
Ekki bendir það á sannfæring-
arkraft „nútímalistamanna" að
bæði Þorvaldúr Skúlason og
Nína Tryggvadóttir skuli velja
eldri málverk til Rússlandsferð-
ar. Það tel ég tvíhyggju, og bera
vott um að tíglarnir séu frekar
ætlaðir til að nota á heimavíg-
stöðvunum, og að þau vilji þókn-
ast Rússum með því að sýna
„fígúrativar“-myndir.
Tilraunir íslenzkra abstrakt-
málara eru mjög einhæfar og
ekki nein ástæða til að sýna
slíka fjöldaframleiðslu nema þá
sýnishorn.
Vonandi vex hinn persónulegi
þáttur þeirra meir er Parísar-
áhrifinn þverra. Hægt hefði ver-
ið að fá betra úrval .einnig þar,
ef öllum hefði verið leifð þátt-
taka.
1 þriðja lagi, minnist ég þess
ekki að hafa gert tilraun með að
etja listamönnum saman á þann
hátt að nefna nöfn listamanna
er til greina kæmu. Hægt er að
nefna miklu fleiri nöfn en Þ.
Vald. gerir. Sízt tel ég að minn
hlutur væri fyrir borð borinn
þótt ekki væri ég boðinn, hefði
ekki tekið sliku boði.
Grein Þ. Vald er gagnleg að
einu leyti, hún sýnir ljóslega
hvernig stóð á því að blöð og út-
varp hundsuðu rússnesku svart-
listasýninguna í Bogasalnum.
Abstraktsmenn ráða gagnrýni
flestra blaða og svo útvarpsins,
virðast þeir hafa verið á sama
máli og Þ. Vald., er kallar hana
„sýningarónefnu".
Eg tel Bogasalssýningu Rússa
hafa verið bæði vandaða og á-
gætleg valda, eina beztu sýn-
ingu sinnar tegundar, sem hér
hefur sézt. Stendur þar fullyrð-
ing gegn fullyrðingu. Tel þjóð-
arskömm að senda jafn gallaða
og ruglingslega sýningu til gam-
als menningarríkis og nú hefur
verið hér saman sett. Réttara að
fá frest með sýningartíman og
gefa ölliun listamönnimi kost á
að senda myndir til álits. Vitan-
lega sanngjarnari manna en
Jóns Þorleifssonar og Svavars
Guðnasonar.
G. E. M.
Sængurfatnaður
Sængurver 95,00
Kotldaver 15,00
livítt, blátt, bleikt og grænt
damaskver.
Verzlun
Hólmfrídar
Kristjánsdóttur
Kjartansgötu 8, gengið inn
frá Rauðarárstíg.
Málfluíningsskrífstofa
Páll S. Pálsson, hrl.
Bankastræti 7, sími 24-200.
Þegar blaðið „Umferð“, gefið
út af Bindindisfélagi ökumanna,
— sem mörgum finnst of sjald-
an, kemur alltaf nokkur skrið-.
ur á umræður um umferðarmál,
og er það eðlilegt, því að í þessu
riti er vikið að fjölmörgu, sem
stuðlað gæti að bættri umferð.
Hefur þar komið margt gagn-
legt og fróðlegt fram, sem ella
myndi hafa farið fram hjá fjöld-
anum.
Drykkjuskapur.
1 nýútkomnu hefti er t. d. að-
algreinin, Drykkjuakstur um eitt
stórvandamál menningarþjóð-
anna, hér ekki síður en annars
staðar, þar sem notkun bíla er.
jafnalmenn orðin og hér. I greirr
þessari segir, að í blöðunum úi’
og grúi af frásögnum urn
drykkjuskstur. „Menn stela bíl-
um og aka þeim kengdrukknir
út i skurði. Menn aka út úr full-
ir á bíla, sem eru í fullum rétti,
og eyðileggja þá, og hálfdrepa
sjálfa sig og aðra. Blöðin skýra
næstum daglega frá því, að ein-
hver hafi verið tekinn undir á-
hrifum áhrifum áfengis við stýr-
ið, stundum margir sama dag-
inn. Hefur eiginlega ekki munað
miklu, að þetta jafni sig upp
með einni tekinni ökubyttu á
dag. Haldi svo áfram, sem nút
horfir, verður þess ekki langt að
biða ... Menn áthugi, að þeir,
sem reynast sannir að sök, ern
ekki nenia lítill hluti þess lióps,
sem daglega ekur imdir áhrifiun
áfengis á vegum iandsins.“
Fleira kemur til —
1 greininni er bent á, að fleiral
komi til en aukinn drykkj u-
skapur: „Taugaslen og sjúklegfc
sálarástand, sem virtist almennfc
vaxandi, enda þótt sjaldan sé í
svo miklum mæli, að til geð-
lækninga komi.
Sálsjúkir ökumenn.
Eru menn, sem hvað eftir ann’
að aka drukknir, haldnir sálsýki?
— Um þetta segir svo í grein-'
inni: „Umferðarsérfræðingan
víða um heim hafa oft haldið
því fram, að leynd sálsýki
margra ökumanna sé orsök
fjölda umferðarslysa. Er hér
ekki sízt um að ræða marga af
þeim, sem aka undir áhrifur.i
, víns og flesta þeirra, sem ger.i
það ítrekað. Er það nú orðin út-
breidd skoðun margra þekktra
[ geðlækna, að rakin ökubytta s-5
í fiestiun tilfellum haldinn sr.I-
' sýki (psyehopatia, oft á talsvert
alvarlegu stigi. Þá er oft hæyt.
að finna hættulega psychopata
við stýrið án þess, að þeir scu
beinlínis ökubyttur, tilfinninga-
sljótt, kærulaust fólk, sem skort-
ir allt sálarjafnvægi og ætti c.ð
svipta ökuskírteininu áður eu
það er búið að valda stórslys-
um.“
Margt fleira athyglisvert er
um þetta sagt, þótt hér verði
staðar numið. Hér er ekki tekll
með silkihönzkum á • þessura
| málum, enda er það gersamlega
þýðingarlaust, og því fyrr sen
allir skilja það, því betra,
Annað efni.
Annað efni þessa rits er, af
þessu sinni. Hæstaréttarúrskurð-
ur varðandi alkoholpróf, Assy-
metrisk láyjós, Bindindismenri á
tóbak fái hagkvæmar bílatrygg-
ingar, Blindhæðir og blindbeyg’-
ur, Unglingarnir og áfengi, Mar T
ir geta ekið bíl, en hve marg:v
kunna að aka. Slys og dráttar-
j vélar o. m. fl. Margar mynd'r
j eru i heftinu, sem mun fást hjá
bóksölum og ef til vill víðSr -
1 Bergmál vill mæla hið bezta
með ritinu. — 1.