Vísir - 24.11.1959, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 24. nóvember 1959
Vl81%
s
Offjölgun mannkyns eitt
mesta vandamál heims.
Gæti' leitt til algers hruns og st jórnleysis
í löndum eins og Indlandi.
Reynt að afstýra voðanum.
Offjölgun fólks í heiminum gerða á ári. Slík aðstoð er veitt
er eitt ' af höfuðvandamálum konum, sem af heilsufarslegum
mannkyns. — í ýmsurn löndum eða efnahagslegum ástæðum
er hinn mesti voði yfirvofandi, þurfa á aðstoðinni að halda.
ef ekki tekst að hindra offjölg- „Vér hejum stríð.“
unina. Eitt þessara landa er' „Vér heyjum stríð,“ segir
Indland. í grein, sem birtist í Bishen Lal Raina herlæknir,
bandarísku tímariti, er sagt frá, sem nú er forstöðumaður
hversu þar er reynt að afstýra ,,fjölskyldu-áætlunarinnar“ svo
voðanum. Fara hér á eftir kafl- nefndu á Indlandi. „Vér getum
ar úr þessari gi-ein.
Við gettum ekki
brauðfætt fleiri.
Da g nokkurn sl. vor komu
hjón af Hindúastofni í heilsu-
verndarstöð í smáþorpi. Konan
var 22 ára. Bóndi hennar sagði:
„Við höfum verið í hjónabandi
7 ár. Við eigum nú fimm börn'
og' getur ekki brauðfætt fleiri. I
Það sjötta er á leiðinni. VinirJ
okkar hafa sagt okkur, að þið
hafið lyf, sem getur komið í
veg fyrir, að við eigum fleiri
börn. Getið þið sýnt okkur
þetta dásamlega lyf?“
Um sama leyti kom hópur
járnbrautarstarfsmanna í
heilsuvendarstöð í Madras. Þeir
kváðust hafa heyrt, að hægt
væri að gera á mönnum smá-
ekki beðið eftir hinum full-
komnu aðferðum, eða óskeik-
anlegum áætlunum, eða eftir
því, að aðrar þjóðir leggi bless-
un sína á þessa starfsemi vora.
Vér verðum að berjast með
þeim vopnum sem vér höfum.
Ef til vill getum vér bjai'gað
Indlandi.“
Það er ekki eftir neinu að
bíða. Áætluð íbúatala Ind-
lands er nú 400 milljónir. Og
árleg 'aukning er 6—8 mill-
• jónir. Alþjóðasérfræðingar
telja, að á Indlandi hafi
menn í mesta lagi einn
mannsaldur til að afstýra af-
leiðingum offjölgunarinnar.
800 milljónir
árið 1986.
Athuganir varðandi offjölg-
vægilega skurðaðgerð, svo að, un, gerðar af stofnun, sem.starf-
eða látin í té, kæmi það að litlu
gagni, þar sem konur kunna
ekki að lesa og ekki einu sinni
að telja. Þá er fátæktin svo
mikil, að menn gætu ekki keypt
getnaðarverjur þótt fáanlegar
væru. Fjölskyldufaðir í ind-
versku þorpi, sem á kannske
5—6 börn, getur ekki keypt
slíkt, því að mánaðarlaun hans
nema ekki 300 krónum. Barna-
fjölskyldurnar í þorpunum
svelta nefnilega hálfu eða
heilu llungri — og þarna eru
nær eingöngu barnafjölskyld-
ur. Slíkt getur komið að gagni
í Evrópulöndum og Ameríku,
en ekki á Indlandi. Mundu og
birgðir af slíku fljótt eyðileggj-
ast í hinu heita og raka lofts-
^ lagi Indlands.
I
Mestu
erfiðleikarnir.
j Mestu erfiðleikarnir eru þó
j tengdar offjölguninni sjálfri og
, fylgifiskum hennar: Hungri,
veiklun, sjúkdómum, þrengsl-
I um, lélegu húsnæðd, fáfræði og
erfiðum samgöngum.
„Það er að vísu ekki rétt,“
segir Nehru forsætisráðherra,
„að allir okkar erfiðleikar stafi
af offjölgun, en því aðeins að
hægt sé að hafa vald á offjölg-
un þjóðarinnar, munu allar
okkar umbótatilraunir á öðrum
sviðum reynast tilgangslausar.“
Fyrir rúmum fjórum ártug-
um sáu framsýnustu menn Ind-
lands, fáeinir menn, aðvörun-
ina, sem „á vegginn var skráð,“
og er nánara frá þessum málum
sag't í framhaldsgrein.
—I.
Á ókunnum slóðum.
IMy skáldsaga, eftir Guðrúnu frá Lundi.
konur þeirra eignuðust ekki
fleiri börn. „Okkur hefir verið
sagt, að þið gerið þetta ókeyp-
is,“ sagði talsmaður þeirra, „og
við erum komnir til þess að fá
svona skurðaðgerð á okkur.“
Og í milljónaborginni Bom-
bay, í heilsuverndarstöðvun-
um, sem næstar eru verstu fá-
tækrahvei'funum, koma dag-
lega konur í tuga- og hundr-
aðatali til þess að fá mjólk
handa börnum sínum, og
fræðslu um, hvernig þær geti
ar við Priceton-háskóla
(Princeton Office of Popula-
tion Research), og með stuðn-
ingi Alþjóðabankans, sýna ag ef
fæðingum fjölgi áfram á Ind-
landi sem nú, verði íbúatala
landsins 800 milljónir árið
1986 — eftir rúman aldar-
fjórðung. Ef þetta gerðist yrði
ekki aftur snúið. Allt myndi
hrynja í rúst, vegna hungurs-
neyðar, veikinda og stjórnleys-
is — og Indland þá ef til vill
draga alla Asíu með sér í voð-
Prentsmiðjan Leiftur h.f.
hefur gefið lit nýja skáldsögu
eftir Guðrúnu frá Lundi. Nefn-
ist saga þessi A ókunnum slóð-
um, og er framhald skáldsög-
unnar Svíður sárt brenndum,
sem kom lit í fyrra hjá sama
forlagi.
Ekki verður hér rakin gang-
ur þessara tveggja skáldsagna
og þess að eins getið, úr síðari
sögunni, að . aðalpersónan,
stúlka, sem hefur verið hart
leikin af manni, er hún hafði
unnað og treyst, gerist ráðskona
í sveit, og drífur margt á daga
hennar. Starfið er henni hug-
fólgið og henni fellur veran í
sveitinni, fer að þykja vænt1
úm skepnurnar, ann fegurðinni,
sem við sjónir blasir, finnur
fróun að gerast hlífiskjöldur
lítilmagna, en húsbóndi henn-
ar er óþokki, og verður hún að
standa í baráttu til að verjast
ágengni hans, þraukar samt út
sinn ráðningartíma til hausts-
ins, og hverfur þá heim til for-
eldra sinna, og stundar um
sinn hjúkrun foreldra manns,
sem hún hafði kynnst og hafði
orðið henni geðþekkuf.
Lýsingar á persónunum eru
sem fyrrum hjá Guðrúnu lif-
andi og trúlegar og hún
kann þá list að segja frá, á
lega, — það eru sannar pers-
ónur, sem hún hefur á sínu
taflborði, fólk, sem öllura
finnst, að þeir þekki, fólk á
ýmsum aldri með sína kosti
og oft mikla bresti, sem allt á
við einhver vandamál að
stríða, ósköp algeng og hvers-
dagsleg, en oft mikil og flók-
in þeim, er reynir.
Guðrún frá Lundi hefur vax-
ið með þessari bók og hefur
þó margt vel gert áður. Það
hefur stundum verið reynt, að
gera hlut hennar minni en
vert er, og ekki laust við að
örli á því að miklar vinsældir
hennar séu stundum öfundar-
efni. Þetta varð Jón Trausti
að reyna á sinni tíð, en lifir
áfram sem rithöfundur, en þeir,
sem nörtuðu í hann, eru
gleymdir, Reyndin verður
eitthvað svipuð, að því er varð-
ar Guðrúnu frá Lundi. —
Hún er gott alþýðlegt sagna-
skáld, og ég held, að það sé
hverri kynslóð gott, að eiga
eitt slíkt, .
Bókin er 244 bls. í stóru
broti og^ útgáfan vönduð. — 1
•laaief Lim:
Seld mansali.
Mínna af saltsíld meira í
bræðslu næsta sumar.
Norðmenn leggja aðal áherzlu
á veiði bræðslusíldar.
varizt því,að eignast fleiri ann.
börn. Þeim er m. a. sagt, að ef "
þær eigi tvö eða þrjú börn, og Ötul forusta.
vilji forðast að eignast fleiri á Það má þakka ötulli forustu
næstu árum, þái þær þá fræðslu, 0g skeleggri baráttu nokkurra
sem þær óska eftir.
Voði á ferðum.
Þannig eru hafnar á Indlandi,
eftir langt stríð, miklar deilur
og misheppnaðar tilraunir, mót-
spyrnu yfirvalda. o. fl., o. fl.,
einhver örlagaríkasta tilraun í
sögu mannkynsins með. opin-
berri aðstoð að hindra offjölg-
un þjóðarinnar, sem er svo gíf-
urleg, að hreinn voði er á ferð-
um.
Indland ekki
fyrsta landið.
Indland er ekki fyrst Aust-
urlanda til þess að hefjast
handa um fæðingatakmörkun 1 lega hátt settum, tókst í 8 mán-
til þess að hindra offjölgun.' uði að hindra, að hið opinbera
Eitt þeirra landa, þar sem ein legði til spjaldskrár og vír-
frósamasta þjóð jarðar býr, hef- klemmur. Þá má nefna þá erfið-J
ir með baráttu um land allt tek- leika, sem við er að etja í lapdi
izt að fækka barnsfæðingum tugmilljóna ólæsra manna..
rnn helming. Þessi árangur hef- Gagnslítið reyndist og jafnvel
ir ekki náðst með því að veita vita gagnslaust víðast, að fræða ^
fræðslu um aðferðir til getn-1 konur um á hvaða tímum þeim ^
aðarvarna, heldur með því að er sízt hætt við að verða barns-.
hið opinbera lögverndar að- hafandi, þar sem ekki er einu
karla og kvenna á Indlandi, að
sigrast hefir verið á þeim öfl-
um, sem voru til hindrunar því,
að hafizt væri handa. Auk Ra-
ina herlæknis ber að nefna R.
A. Gopalawami, embættismann,
sem hefir sýnt, að hann er jafn-
an reiðubúinn að berjast gegn
hverjum þeim, sem vill allar til-
raunir feigar, hvert sem sá hinn
sami er hátt settur embættis-
maður eða annarra stétta. Þá
ber að nefna lafði Dhanvanthi
Rama Rau, eina kunnustu konu
Indlands.
Til dæmis um erfiðleika, sem
sigrast varð á má nefna, að em-
bættismanni nokkrum, ekki sér-
Síldveiðar Norðmanna við
ísland verða að mestu bundnar
við veiði bræðslusíldar. Minni
áherzla verður lögð á að veiða
síld til söltunar, vegna ýmissa
erfiðleika við veiðarnar og
versandi markaði fyrir saltsíld.
Bátarnir sem stunda úthafs-
veiðar verða stöðugt stærri, því
reynsla sýnir að afkoma þeirra
er betri en minni bátanna. End-
urnýjun fiskiskipastóls Norð-
manna miðar að stærri og full-
komnari skipum, sem geta
haldið lengi úti. Minkandi afli
á heimamiðum Norðmanna síð-
ustu ár knýr þá til að leita
fanga í ríkari mæli á fjarlæg
mið.
Norskur verkfræðingur hér —
kynnir sér starfsemi og rekstur bifreiða-
verkstæöa.
þann hátt, sem almenningur j Bók þessi nefnist á frummál-
kann að meta, einfaldlega trú-, inu Sold for silver. Hún er
þýdd á islenzku af Ragnarí
Jóhannessyni.
Janet Lim var alin upp í
þorpi þar sem allt hafði gengið
sinn vanagang, ekki áratugum,
heldur öldum saman — hung-
urvofan jafnan á næstu grösura
— og fólkið hugsaði allt af um
hana, allt kryddað fornum trú-
arsiðum og hjátrú, „hátíðahöld-
um vegna barnsfæðinga, gift-
inga og dauða, og hin kyrrlátu
orðfáu hamingju heimillífs og
ástar“.
Þegar faðir Janet lést var
hún 8 ára. Móðir hennar gift-
ist aftur, en fluttist burt og
kom telpunni fyrir, en húsbæncl
ur hennar seldu hana skömmu
síðar kaupmanni í Singapore,
sem vildi fá sér ambátt og hjá-
konu til viðbótar þeim, sem
hann átti áður. Kristnir trúboð-
ar leystu hana úr ánauð, settu
hana í skóla og hún* fékk að
stunda hjúkrunarnám. En eftir
fáein friðsæl ár braust styrj-
gérðir á konum, tii þess að gera
þær ófrjóar, - og eru' fram-
kvæmdar 1.5 millj. slíkra að-
sinni til eitt einasta almanak í
5ÓO.CFOÖ þorpum í landinu. Og
jafnvel ■ þot almanök vaeru til
Hér er staddur á vegum bif-
reiðaverkstæðanna norskur
verkfræðingur, J. Meyer frá
Osló, í þeim tilgangi að kynna
sér rekstur verkstæðanna og
gera tillögur til úrbóta, eftir
því sem þurfa þykir. Iðnaðar-
málastofnun fslands hefur út-
vegað sérfræðinginn hingað
með aðstoð ICA.
Meyer er starfsmaður tækm-
deildar landssambands norskra
bifreiðaverkstæða, en það er
margt í rekstri verstæða þar,
sem talið var að mæti henta
verkstæðaeigendum að kynnast
og lær^ af. Meyer kom hingað
1. nóvember og dvelst hér fram
undir jól. Iiann hefur þegar
heimsótt verkstæði hér í bæn-
um, í Hafnarfirði og Selfossi,
og fer væntanlega einnig norð-
íir: ;í lland. ..Hann. helduí nám-
skeið hér fyrir verkstæðaeig-
endur, verkstjóra og flytur fyr-
irlestra fyrir bifreiðaviðgerðar-
menn.
Wyszynski Ijóstrar upp
leyndarmáli.
Wyszynski kardináli Póllands
er sagður hafa trúað vestræn-
um vini fyrir því, hvers vegna
hann hvarf, þegar Nixon kom
til Varsjár í ágúst.
Kardínálinn var sannfærður
um, að ef þeir sæjust saman,
hann og' Nixon, hefði það get-
að leitt til fagnaðarláta, sem
1 hefðu haft þær afleiðing'ar, að
! Gomulka hefði fallið. Afleið-
■ ing þess hefði getað orðið, að
sömu hörmyngar hefðu dunið
- í Póllandi sem í Uiigyprj_alandi
' 1956. . ______; ,
öldin út í Austurlöndum. Jap-
anski herinn nálgast og hjúkr-
unarfólkinu er skipað að flýja
til Indlands. Janet hrekst allt
til Súmötru og verður margt að
reyna, m.a. að vera dæmd til
að vera japönsk gleðikona, en
öðru sinni átti að taka hana af
lífi. Saga hennar er viðburðar-
rík, frásögnin lifandi, og hvor-
tveggja veldur, að lesandinn
leggur bókina vart frá sér fyrr
en lestri lýkur. Þýðingin er
vönduð, stíll höfundarins eink-
ar viðfeldinn, sem alkunna
er. — 1.
Frumvarp til breytinga á
veðmálalöggjöf Bretlands
borið fram af stjórninni,
var sainþykkt í neðri mál-
stofunni í fyrri viku meff,
yfirgpnæfandi meirihluta at-
kvæða — 262:49. •