Vísir - 10.02.1960, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 10. febrúar 1960
VfSIR
Fjárlagaræ&an á mánudagskvöldið:
Rekstrartekjur á síðasta ári ur
mílij. kr. eða
Etíkisreikningum verður
framvegis hraðað.
Ræða Gunnars Thoroddsen við
1. umræðu fjárlagafrumvarpsins.
Herra forseti. Þegar ríkis-
stjórnin var mynduð 20. nóv.
hafði frv. til fjárlaga fyrir árið
1960 verið fullsamið og prent-
að. Frv. var vandlega undirbú-
ið og vel úi’ garði gert af hálfu
hæstv. fyrrverandi fjmrh. Guð-
mundar í. Guðmundssonar og
ráðunauta háns. Það var byggt
á því kérfi útflutningsbóta og
innflutningsmála, sem í lögum
hefur verið síðan í maí 1958 og
var miðað við undangegna
reynslu og þær horfur um af-
komu og efnahag, sem næst
varð komizt. Núverandi ríkis-
stjórn var það ljóst, að hverfa
yrði frá uppbóta- og styrkja-
kerfinu og taka upp annað efna-
hagskerfi, sem að því miðaði að
draga efnahag og atvinnulíf
landsmanna úr sandbleytunni
upp á fastan grunn. Þær rót-
tæku umbætur, sem í ráði er
að gera, hafa víðtæk og gagn-
ger áhrif á fjármál ríkisins. I
stað þess að bera fram brtt. við
svo að segja sérhvern lið
fjárlagafrv., þóttu það hag-
kvæmari vinnubrögð að semja
nýtt frv. til fjárlaga fyrir* árið
1960. Það var gert og var því
útbýtt á fyrsta degi Alþingis,
er þáð kom nú að nýju saman
til funda, en rétt þótti að 1.
umr. um efnahagsmálafrv. rík-
isstjórnarinnar færi fram áður
en fjáriögin kæmu til umræðu.
4.7 millj., kennslumál 142 millj.,
opinber söfn, bókaútgáfa o. fl.
ureyri 100 þús., bygging Sjó-
mannaskólans 500 þús., bygg-
ing kennarabústaðar á Hólum
68 þús., bygging menntaskóia-
húss á Laugarvatni 428 þús.,
bygging Kennaraskólans 750
sem sú fjárhæð var talin í
rekstrartekjum það ár er hún
ekki taiin í rekstrartekjum
reikningsins. ’59. Miðað við
þetta má segjá. að rekstrartekj-
ur fjárlaganna fyrir ’59 hafi
verið áætlaðar 1005.6 milij., en
urðu 1037.2 millj., eða 31.7
millj. umfram áætlun. Þeir
tekjuliðir, sem fóru fram úr á-
ætlun voru: Tekju- cg eignar-
skattur 10.4 millj., aukatekjur
og stimpilgjald 10.4, söiuskatt-
ur 12.8, hagnaður ríkisfyrir-
tækja 12 millj., óvissar tekjur
4 millj., aðrir liðir samtais 5.4
millj.
Samtals eru þeir liðir, sem
fóru fram úr áætlun 55 millj.,
en undir áætlun urðu vöru-
magnstollur 8.7 millj., tollar og
þús., til framkvæmda á Hvann-, skattar Sogsvirkjunar 14.7
eyri 470 þús., til bygginga á. millj., þetta eru samtals 23.4
prestsetrum 1.5 millj.,. til' millj- og urðu því umframtekj-
greiðslu heimtaugagjalda á
Iprestsetrum 150 þús., útihús á
ur samtals, þegar frádráttar-
liðir hafa verið dregnir frá, 31.6
prestsetrum 876 þús., bygging millj. kr.
Ríkisreikningar langt
á efftir.
Áður en rætt er um fjárlaga-
frv. mun ég gefa þingheimi yf-
irlit um afkomu ríkissjóðs á ár-
inu 1959, en í því sambandi
þykir mér rétt að víkja nokkr-
um orðum að ríkisreikningi al-
mennt, framlagningu hans á
Alþingi og endanlegri afgr.
Samkvæmt stjórnarskránni
skal leggja fyrir Alþ. frv. til
laga um samþykkt á ríkisreikn-
ingi hverju sinni, en áður skulu
yfirskoðunarmenn , kjörnir af
Alþ. endurskoða ríkisreikning-
inn. Þá er þeir hafa lokið starfi
og gert athugasemdir og tillög-
ur og ríkisstjórnin svarað, skal
leggja fyrir Alþ. frv. til laga
um samþykkt á ríkisreikningn-
um. Flest þau fyrirtæki, sem
þykja sæmilega rekin telja sér
skylt að ljúka ársuppgjöri sínu
sem fyrst eftir lok reikningsárs-
ins, sém hér.á landi er yfirieitt
almanaksárið. Þessi aðferð i
þykir sjálfsögð reglusemi i fjár-
málum og ekki aðeins nauð.syn-1
leg vegna skattaframtala held- j
ur gagnleg og í rauninni óhiá-
kvæmileg fyrirtækinu sjálfu til!
að fylgjast vel með fjárhag sín-
um, tekjum og gjöldum. En hjá
íslenzka ríkinu hefur annar
háttur verið hafður á. Þar hef-
ur sá ósiður verið landlægur
um langt skeið að ganga ekki
endanlega frá reikningum rík-
is og ríkisstofnana fyrr en 2—3 I
ár eru liðin frá lokum reikn-|
ingsársins. Nú standa málin svo J
t. d. í byrjun ársins 1960, að
frv. um samþykkt á ríkisreikn-
ingi fyrir árið 1957 hefur ekki
enn verið unnt að leggja fyrir
Alþ. Á þessu verður nú gagn-
gerð breyting. Ráðstaíanir hafa:
verið gerðar til að hraða þess-j
um störfum svo, að ríkisreikn-
ingar fyrir árin 1957, ’58 og ’59
verði allir lagðir formlega fvrir
Aiþ. á þessu ári til afgreiðslu
og sú fasta regla þarf að kom-1
ast á, að ríkisreikningur sé
endanlega afgreiddur og lög-
festur á næsta ári eftir ’reikn-
ingsár. Eg vænti þess, að fyrir
alþm. og ekki sízt hv. fjvn. ætti
þessi brevting að geta orðið til,
mikilla bóta.
Afkoman á árinu 1959.
Bráðabirgðayfirlit hefur nú
verið gert yfir afkomu ríkis-
sjóðs á árinu 1959 og skal ég nú
rekja það.
Það er fyrst rekstrarreikn-
ingur og til þess að spara alltof
mikinn talnaupplestur mun ég
lesa aðeins tölur í reikningi en
sieppa tölum í fjárlögum.
Það er fyrst rekstrarreikning-
ur teknamegin. Eru skattar og
tollar skv. 2. gr. 769.134 þús. 3.
gr. a. ríkisstofnanir 352 millj.
99 þús. 3 gr.b tekjur af fasteign
um 10 þús., 4. gr. vextir 2 millj.
og 5. gr. óvissar tekjur 14 millj.
Samtals eru því tekjur skv.
reikningi ársins ’59 áætlaðar
1037.2 millj. kr. Gjaldamegin,
það eru fyrst vextir 3.1 millj.,
forsetaembættið 1.4 millj., al-
þingiskostnaður 8,7 millj. stjórn
arráðið 17 millj., utanríkismál
14.6 millj., dómsmál 65.8 millj.,
innheimta tolla og skatta 26
millj., sameiginlegur embættis-
kostnaður 1.5 millj., heilbrigð-
ismál 41.1 millj., vegamál 87.5
milljónir, samgöngumál á sjó
14.9 milljónir, vitamál 24.6
millj., flugmál 11.3 millj., veð-
urþjónusta 4.6 millj., ýms mál
Gunnar Thoroddsen,
fjármálaráðherra.
11.2 millj., kirkjumál 13.1
millj., landbúnaðarmál 75.6
millj., sjávarútvegsmál 17.9
millj., iðnaðarmál 3.5 millj.,
raforkumál 22.3 millj., rann-
sóknir í þágu atvinnuvega 8.6
millj., félagsmál 152 millj., eft-
irlaun og tillag til lífeyrissjóðs
25.8 millj., til útflutningssjóðs
152.1 millj., óviss útgjöld 9
millj.
Þá koma samkvæmt 22. og 23.
gr. greiðslur samkvæmt heim-
ildum og sérstökum lögum, það
eru 2.8 millj., og 2.3 millj. vænt-
anl. fjáraukal. 17 þús. þál. 49.
Það þýðir, að útgj. á rekstrar-
reikningi er gert ráð fyrir að
verði 965 millj. og rekstrar-
hagnaður 72.2 millj.
Þá kemur yfirlit um eigna-
hreyfingar og mun ég þar einn-
ig lesa niðurstöðutölur reikn-
ings en sleppa fjárlagaáætlun.
Það er innborganir í eignahreyf
ingum, útdregið af bankavaxta-
bréfum 35 þús., endurgreidd
lán og andvirði seldra eigna
1200 þús., sala fiskiðjuversins
22.5 millj., endurgreitt útlagt
fé vegna ríkisábyrgða 1.2 millj.,
lán hjá landsbanka vegna fram-
lags til alþjóðagjaldeyrissjóðs
8.1 millj., lán hjá tryggingar-
stofnun til byggingar landsspít-
ala 1 millj., innlendur stóreigna
skattur 37.5 millj. Innborganir
eru því á éignahreyfingum 71.5
millj. Útborganir hins vegar
sem hér segir: Það.er fyrst rík-
issjóðslán, innlend lán 10.8
millj., það eru afborganir lána
10.8 millj., lán í dönskum bönk-
um 487 þús., lán í Bandaríkj-
unum 426 þús., lán landssímans
3.5' millj. Greitt vegna ríkisá-
bvrgðarlána í vanskilum 28.6
millj., til eignaaukninga Lands-
símans 8.5 millj., til húsagerð^
á jörðurn rikisins 1.8 millj., til
ræktunar á jörðum ríkisins 200
þús., til smíði skips vegna
Vestmannaeyia og nálægr?
hafna 2.5 millj., viðbótarhús-
næði ríkissmtalanna 4.5 millj.,
bygging fávitahælis 428 þús.,
til að byggia nýja vita 1.7 mill.i.,
til flugvalla og fiugÖryggis-
tækia 12.5 millj.. viðbótarhús-
næði á Keldum 785 þús.l sjúkra-
flugvellir 492 þús., heimavist-
arhús við Menntaskólann á Ak-
embættisbústaða héraðsdómara
500 þús., bygging lögreglustöðv-
ar í Rvík 560 þús., bygging
lögreglustöðvar á Keflavíkur-
Rekstrargjöldin voru áætluð
í fjárlögum 947.1 millj. en urðu
17.9 millj. umfram. Þessar urðu
aðal umframgreiðslur: Dóms-
flugvelli 260 þús., mjólkurhús mál vegna landhelgisgæzlu 2
á Hólum 35 þús., bygging á
skólajörðinni Eiðum 100 þús.,
millj., vegamál, það er fyrir-
hleðsla á Mýrdalssandi 4 millj.
til kaupa á dieselrafstöðvum eftirlaun og tillag til lífeyris-
200 þús., til byggingar dvalar- , sjóðs 2 millj., óviss útgjöld 4
heimilis fyrir afvegaleidd börn millj-> greiðslur skv. heimildar-
142 þús., tilraunagróðurhús á lögum, sérstökum lögum, 5
Varmá 95 þús., til atvinnu- og miHj- Aðrir fjárlagaliðir hafa
framleiðsluaukningar 15.2
millj., til byggingar Kjarvals-
ekki farið teljandi fram úr á-
ætlun og sumir jafnvel orðið
húss eða Listasafns ríkisins 500 undir áætlun, svo sem vaxta-
þús., til byggingar embættisbú- greiðslur urn 2.2 millj. Það staf-
staðar fyrir dýralækna 342 þús.,! ar af hagkvæmari vaxtajöfnun
,til aukningar landhelgisgæzlu
1 6 millj.
Síðan koma hér útborgunar-
megin til jöfnunar nokkrir lið-
I ir, sem áður voru lesnir: Fram-
lag til Alþjóðagjaldevrissjóðs
j 8.1 millj., til byggingar Lands-
^spítala með lánsfé 1 millj..
skuldabréf stóreignaskatts 33.2
millj., lán vegna sölu á Fisk-
iðjuverinu 19 millj. og önnu.r
lán 11.1 millj.
Niðurstaðan verður því út-
af viðskipum við Landsbank-
ann en gert var ráð fyrir. Sömu
leiðis uvðu útgjöld skv. 17 gr.
2.7 millj. undir áætlun vegna
þess, að kostnaður við berkla-
veiki og langvarandi siúkdóma
: var mun minni gn áætlað var.
Þetta er varðandi rekstrar-
reikninginn, en varðandi eigna-
hreyfingar vil ég taka þetta
fram:
Fyrst innborganir. Niður-
stöður fjárlaga voru þar 2.45
millj. en reiknings 71.5 millj.
boiganamegin á eignahreyfing-. 0g hefur skýring komið fram á
arreikningi 17o.9 millj., kr. j þvj j þeim tölum, sem ég las
Eg skal svo aðeins til frekari hér áður, en yfir útborganir,
glöggvunar gera hér nokkurt þar voru greiðslur skv. 20. gr.
yfirlit um afkomu ársins 1959 í áætlaðar í fjárlögum 85.87
stórum dráttum. Rekstrartekj- millj. Þessir fjárlagaliðir urðu
urnar voru áætlaðar í fjárlög- 106.4 millj. eða 20.57 millj.
um á 1030.6 millj. í þeirri áæti- framúr. Hér er aðallega um að
un eru 25 millj. af greiðslu- ræða umframgreiðslur vegna á-
hagnaði frá árinu ’58, en þar byrgðarlána í vanskilum, sem
Sendiráð Randaríkjanna 1 Kaupmannahöfn hefur komið fyrir
Indíánasýningu í salarkynnum sínum. Einn þeirra, sem unnið
hafa að verlcinu, s.ést hér á myndinni í höfðingjaskrúða (og er
þó ekki stríðsmálaður 1 framan). Iíann skortir ekki áheyrendur,
strákarnir láta ekki á sér standa ég hópast kringum hann
hvenær, sém þeir fá færi á, og sá gamli héfur ekkert á móti
því. Hér sést hann i hópi nokkurra ylfinga (yiigstu skátanná)
og það Ieynir sér ekki, að þeir eru spenntir.