Vísir - 17.06.1961, Blaðsíða 5

Vísir - 17.06.1961, Blaðsíða 5
Laugardagui 17. júru itíbl Meistari Kjarval teiknaði myndina sérstaklega með þess- ari grein, og á hún að tákna fæðingu Jóns Sigurðssónar. Hann var þungstígur, því að brekkan var brött. Það sá ei á svipnum, að honum væri órótt hið innra. En hugur þessa hversdagsgæfa manns var allur í uppnámi. Þegar á brekkubrún var komið, varpaði hann sér niður, lagð- ist endilangur í grænt vor- gresið og horfði til hafs. Það var víðsýnt af henni Bælis- brekku: milli gulra sinustrá- anna sá hann iða gjálfrandi bláöldur Arnarfjarðarins. hvíta fugla bar við svart berg, lagskiptir hamrar fjallanna líktust virkisveggj- um hlöðnum af tröllahönd- um. En hið næsta spruttu úr þéttum jarðvegi, harð- gerðar jurtir, er þola jafnt kaldan hafvind sem austan- næðinga. Þær voru að byrja að blómgast. Maðurinn var hávaxinn, þrekinn vel og hinn karl- mannlegasti. Bjartur var hann íaugum og yfirlitum. Þótt ekki væri hann nema á miðjum aldri hafði lífsbarátt an rist andlit hans rúnum sínum. Það var eins og leys- ingarlækir hefðu skorað vangana, en raunar voru þeir sorfnir af særoki og sjávarseltu. Maðurinn var síra Sigurð- ur Jónsson, aðstoðarprestur til Hrafnseyrarkirkju, og þetta var á sautjánda degi júnímánaðar árið 1811. Það hafði verið harður vetur, og svo fylgdi óþerra- vor. Hafíshröngl var á reki fyrir fjörðunum. Það var líka harðæri í landinu, skort- ur á öllum nauðsynjum, korni, hampi, salti, járni og trjáviði. Mörg híbýli stóðu innviðalaus, og sumstaðar gerðu menn líkkistur úr rimlum og strengdu skinni. Það fóru sögur af fólki, sem hafði lagt sér skóvörp og skinnsnepla til munn's og ekki orðið sviðagjarnt af ...... Það var dýrtíð hjá Danskinum vegna stríðsins. Hann horfði niður á Eyr- og mikill framburður hafði rutt sig í vorleysingdnum og mikillf framburður hafði bætzt við úteyrina. f flæð- armálinu handan óssins vögguðu æðarfuglar í að- fallsöldunni ........ Þannig hafði hann oft horft af Bæl- isbrekkunni. Honum var eðlilegt að vera áhorfandi Hún var gerandinn í þeirra lukkulífi, hún Þórdís, konan hans. Engin furða heldur, „orðlögð um alla Vestfirði fyrir framúrskarandi gáfur, dugnað og alla þá kosti, sem prýða góða konur“ ......... Og nú stóð hún í þessari þrekraun. Það fór svo margt um hugann þessa stundina — því kannski var hann að flýja þann ugg, sem höfuð- sat þá gleði, sem mundi meiri en nokkur önnur. sem hann hafði í brjósti borið ...... Já, bannsett stríðið Þetta árið hafði það drepið hann Ketil Melsted, son Jóns í Kiðey. Hann hafði verið sveitarforingi í liði Dana og fallið, þegar Englendingar gerðu hlaupið á Anholt. Ekkjan hans gekk fyrir kon- ung eftir fráfall manns síns og afhenti honum sax gull- búið, sem kóngur hafði gefið Katli. Hún sagðist ekki vilja eiga það, því að hún og börn hennar myndu ekki hafa lífsframfæri af þeirri gjöf, er eigi fylgdi annað. Veitti konungur henni þá styrk þann, er hún óskaði eftir ...... Þetta stríð hafði byrjað með árás Englend- inga á Kaupinhöfn árið 1807, — fimm árum eftir að hann gerðist aðstoðarprest- ur hjá föður sínum .......... Nei, Friðrik VI. var ábyggi- lega misvitur þjóðhöfðingi. Þetta með mannbæturnar fyrir Ketil var gott og bless- að, en stríðið, það var nú verri sagan. Bankóseðlarnir stöðugt fallandi í verði og silfurspesíurnar hverfandi úr landi.... Hann fann kannski ekki mikið fyrir þessu hann Friðrik kóngur búandi í 300 mílna fjarlægð og stjórnandi þessu eyskeri í gegnum kansellíið og þar héldu ábyggilega óvald- V i i ii ir legátar um stjórnartaum- ana. Hafði ekki hann Bjai’ni Þorsteinsson frá Kerlingar- dal, sem sjálfur vann í renntukammerinu sagt: — „Hér situr hæfileikasnauður og fáfróður karlfauskur, jústisráð að nafnbót — og heitir Jensen og sýslar um málefni landsins eftir geð- þótta, sökum þess að enginn af forráðamönnum stjómar- deildarinnar hefur minnsta áhuga á að skipta sér af þeim.“.... \ Og hérna heima. Mestráð- andi var auðvitað skiptamt- maðurinn, Johan Carl Thu- erecht von Carstenschold, hálfþrítugt tildurmenni, sem embættaður var Magn- úsi gamla Stephensen tii ó- virðingar og að sögn þess skírmælta Bj. Þorsteinsson- ar „einhver lélegasti stipt- amtmaður, sem verið hefur á íslandi, veill af ímyndun- arveiki, þekkingarlaus og óduglegur til embættisstarfa, fégjarn og hlutdrægur og heiftrækinn, þegar því var skipta.“ Síra Sigurður leit niður til bæjarhúsanna. Það var stað- arlegt að horfa til Hrafnseyr- ar. Þau voru mörg bæjarþil- in og glerrúður á sumum stöfnunum. Þarna voru líka sextán manns í heimili ......Það lagði reyk upp af eldhússtormpinum. Það var verið að hita vatn. Þess mundi gerast þörf........... Líklega einnig farið að matselda, sjóða steinbít- inn. Hann var góðmatur steinbíturinn, miklu sætari á bragðið en þorskurinn og þar að auki feitur og safa- mikill um þetta leyti vors, svo að menn þurftu ekki smér með honum. Danskurinn vildi gjarna kaupa steinbítinn, sögðu þeir í bréfum að sunnan. Allar fi’éttir bárust með bréfum. Þær voru svo sem ekki allar merkilegar. Þó hafði menn Vestra rekið í rogastanz yf- ir ævintýri þessa Jörgens Jörgensens, — hundadaga- kóngsins, sem hafði sagt, og það með rembingi, þegar hann var arresteraður og honum útskipað: „Fanden maa være Konge paa Is- land.“ ...... í vorbréfum hafði ekki verið ýkja margt fréttnæmt: Frydensbsrg var enn land- og bæjarfógeti í Reykjavík. Stefán Þórarinssori amtmað- ur nyrðra og eystra og sat sem fyrr á Möðruvöllum, Stefán Stephensen yfir suð- 5 uramtinu, búandi á Hvann- eyrunum — og Geir Vídalín biskup landsins, — síðasti Skálholtsbiskupinn ........ Þetta var allt við það sama. Fréttnæmast þó, að Hall- grímur Scheving hafði dimmitterað sína fyrstu studiósi frá Bessastaðaskóla og Bjarni Vigfússon Thor- arensen kannsellísekretérari var kominn heim frá Höfn. Einhver enskur barón, Mac- kensie, hafði verið á ferða- slangri um landið og vísitér- að hrakfallaklerkinn Jón Þorláksson norður á Bægisá og fengið hjá honum afskrift- ir af þýðingum hans á kveð- skap eftir Milton nokkurn enskan og Klopstock, þýzk- an mann. ........ Það var enn verið að skrá handrit á íslandi....... Einkennilegt af prestlærð- um manni að fást við svona dútl ...... Síra Sigurður taldi sínum tíma betur varið við búskapinn. Á sumrum gekk hann að heyskap. Það var natnis- og nostursverk þarna á Eyrinni, — mátti hreint nauðraka hvern þúfnakoll, því beitilandið var naumt og engjarnar mag-1 r, en töðulandið sæmJagt. Á vetrum óf hann, og á vorin réri hann til fiskjar. Hann var formaður á opnu áraskipi föður síns og kunni þeim starfa vel...... En hann unni líka kirkj- unni sinni. Það kenndi yls í augnaráðinu, þegar honum var litið til hennar. Hún var ekki háreist, kirkjan sú arna. Fyrir henni var ramm- gerð hurð, sem þó var á gat eða rifa. Sögusagnir sögðu að hurðin væri frá Sturl- ungaöld og gatið eftir örva- skot. Boganum var beint að presti, sem stóð fyrir altari, og hæfði örin og deyddi guðsmanninn. Það skeðu mörg ósköpin á Hrafnseyri á fyrri öldum. Þetta var landnámsbær, sem átti sér mikla sögu, sem oft var rifjuð upp af Jóni Sig- urðssyni, gamla prestinum, föður Sigurðar, sem enn sat staðinn.......Án hét hann og var kallaður rauðnefur, óg var af Hrafnistuætt, sá sem landið nam. Þó var það kona, sem bólsetunni réð. Þær hafa lagt sitt til mál- anna fyrr og síðar, húsfreyj- urnar að Hrafnseyri. Hin fyrsta hét Grelöð. Þau Án höfðu áður freistað sinnar gæfu á öðrum slóðum, en þar undi Grelöð ekki sínum hag. en nær hún kom að Eyri, kaus hún sér umsvifalaust land, því að þar fannst henni „hunangsilmur úr grasi“. Þessir frumbyggjar voru gæfufólk, sem ekki fara fleiri sögur af. Svo sótti ógæfan Hrafns- eyri heim — og þó ómak- Framh. á bls. 7.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.