Vísir - 21.06.1961, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 21. júní 1961
VtSIR
7
A
£
Pulitzer - ver ðlaunin.
Pulitzer-verðlaunin eru
fyrir löngu orðin Keims-
fræg. Þau eru veitt í
Bandaríkjunum fvrir
frábær verk í öllum
helztu greinum bók-
mennta, fyrir blaða-
mennsku, tónlist og
loks eru sérstök heiðurs-
verðlaun.
Það er að vísu orðið nokk-
uð um liðið síðan Pulizer-
verðlaunin voru veitt fyrir
þetta ár. Hins vegar hefir
þeirra verið lítið getið hér.
Það er því ekki úr vegi að
nefna, að Harper Lee, sem
fékk skáldsagnaverðlaunin
fyrir bók sína „To Kill a
Mockingbird“.
Harper Lee er fædd í einu
Suðurríkjanna í Bandaríkj-
unum, fylkinu Alabama, og
þar gerist saga hennar. Hún
kaus að vísu tilbúið nafn á
bæinn, sem er vettvangur
sögunnar. En hún þekkir
sitt heimafólk prýðilega.
Mannlýsingar hennar eru
slíkar, að þær geta átt við
menn og konur alls staðar í
heiminum. Þó hafa þau þær
sín séreinkenni, sem ekki
er öllum eiginleg.
Sagan dregur nafn sitt af
einni setningu bókarinnar:
„It’s a sin to kill a mocking-
bird“ var boðskapur Atti-
Harper Lee.
cusar Finch til barna sinna.
„Mockingbirds harm no one,
and they create beautiful
music“. En er honum ekki
auðið að kenna móðurlaus-
um börnum sínum allt. Þau
verða að læra sjálf og það
gera þau þegar Scout eða
3Iannaveiðar. Hafnarbíó.
MANNAVEIÐAR nefnist
mynd, sem Hafnarbíó sýnir um
þessar mundir. Það kemur
kunnuglega fyrir sjónir, er hún
hefst á því að frægur leigu-
morðingi, Gant að nafni, ríður
inn í bæinn. Þar endar þó allur
skyldleiki við fyrri „cowboy“-
myndir. Nú á dögum sálfræð-
innar gengur hann þó ekki
hreint til verks, heldur lætur
menn ráðast á sig og drepur þá
síðan í sjálfsvörn. Þegar fregn-
in um komu hans berst um bæ-
inn, reynast margir hafa ó-
hreina samvizku og halda allir
aí þeir séu næsta fórnardýr.
Leysir þetta úr læðingi hatur
og tortryggni, og hefjast mann-
víg mikil. Læknir staðarins, og
aðrir. heiðarlegir menn. reyna
að stöðva ófögnuðinn en geng-
ur illa.
Svo fer að lokum að Gant er
gerður óvígur með hamarshöggi
og mun það nýtt í sögunni að
hamar hafi grandað hetjunni.
Gant er leikinn af Audie
Murphy, sem er stríðshetja úr
heimsstyrjöldinni og óvenju-
lega sakleysislegur maður.
Aldrei hefur frammistaða hans
á tjaldinu þótt jafnast á við
vígvallarafrek hans, og hvort
sem hann er að fá sér kaffisopa
eða hóta manni að drepa hann,
er hann á svipinn eins og barn
sem er nýbúið að fá pelann
sinn. Charles Drake leikur lækn
inn af talsvert meiri tilþrifum.
í stuttu máli: Fremur
skemmtileg. sálfræðileg „cow-
boy“-mynd.
Ó. S.
Kf !!i trændi
Jean Louise, eins hún heitir
nú reyndar dóttir hans —
tekst að laumast inn í rétt-
arsalinn þar sem faðir henn-
ar er að verja negra einn,
sem hefir verið ákærður
fyrir afbrot móti lögum.
Jean Louise á tólf ára gaml-
an bróður, og sagan fjallar
um það, hvernig þau sjá
veröldina.
Bókin lýsir hleypidómum,
fátækt og misskilningi, en
einnig þolgæði og örlæti.
Bókin er laus við allar pré-
dikanir og lesendur mega
sjálfir draga sínar ályktanir
af efninu. Efnisatriðin eru
sett fram á ljósan og ein-
faldan hátt.
Frásagnarhæfileikar Har-
per Lee leyna sér því ekki.
Og áköfustu aðdáendur
hennar líkja henni við Mark
Twain, þegar henni tekst
bezt upp. Hún hefir dregið
AfíWian rróðfynni efnis, slitr-
- um úit'sögnum bæjarfólksins
óg ofið úr þeim snilldarlega.
Orðfæri barna og sérkenni
Suðurríkjamálsins dyljast
ekki í skrifum hennar.
Harper Lee, sem er fjar-
skyld Suðurríkjahershöfð-
ingjanum úr þrælastríðinu,
Robert Lee er fædd í bæn-
um Monroe-ville , Alabama.
Hún segist hafa verið stað-
ráðin í því allt frá yngri ár-
um sínum að verða rithöf-
undur. Hún kaus að nema
lög við háskólann í Alabama
og skýrði það síðan á þann
hátt, að „það væri góð þjálf-
un fyrir verðandi rithöfund"
En hún yfirgaf háskólann
án þess að hafa lokið prófi
og fór til New York, hinnar
miklu stórborgar. Þar starf-
aði hún á skrifstofu flugfé-
lags við afgreiðslu. Hún seg-
ist hafa gert þetta af ásettu
ráði. Henni fannst það of-
raun að sitja við skriftir
allan liðlangan daginn og
eiga síðan að æfa sig við
skáldsagnagerð á kvöldin.
Starfinu sem hún valdi
fylgdu nefnilega engar
skriftir.
Fréttaauki
Leifs Þórar-
inssonar frá
Sameinuðu
þjóðunum var
skýrlega sam-
an tekinn, en
þar var þó
ekki annað
að heyra en menn hafa heyrt
í útvarpi og lesið í blöðum.
Hvort mundi Ríkisútvarpinu
aldrei takast að velja neinn til
að flytja fréttir frá Sameinuðu
þjóðunum, sem láti sér til hug-
ar koma að virða eins mikils
og hinar margtuggnu fregnir
af pólitískri refsskák tíðindi af
hinu mikla menningarlega- og
atvinnulega fræðslu- og hjálp-
arstarfi, sem innt hefur verið
af hendi af einmitt Sameinuðu
þjóðunum?
Hinn meira en sjötugi fræð-
ari með hálfrar aldar kennara-
og skólastjórareynslu að haki,
Bjarni Bjarnason, minntist
fjörutíu ára afmæli ltjndssam-
Eftir nokkurn tíma hætti
Harper Lee á það að heim-
sækja bókmenntafulltrúa og
leita ráða hans og álits. Hún
var með tvær ritgerðir og
þrjár smásögur undir hend-
inni þegar hún kom til hans.
Bókmenntaráðunauturinn
tók henni mjög vel og þótti
sérstaklega koma til einnar
sþgunnar, en sagði henni að
gera úr henni skáldsögu.
Þaðan á verðlaunabókin
uppruna sinn.
Síðan hún kom út hafa
henni verið veittar margvís-
legar viðurkenningar aðrar
en Pulitzer-verðlaunin. —
Bókafélög hafa haft hana á
boðstólum eða mælt með
henni og tímarit hafa birt
kjarna hennar. Löngu áður
en bókin hlaut Pulitzer-verð-
launin var hún kornin hátt á
lista metsölubóka í Banda-
ríkjunum.
Það hefur einhvern tíma
verið sagt, raunar nýlega, að
beztu rithöfundar Banda-
ríkjanna hafi komið frá
Suðurríkjunum. Þetta á
einkum við á síðari árum.
Þetta kann vel að vera, og
sagan eftir Harper Lee styð-
ur þetta.
taka íslenzkra barnakennara
með alllöngu erindi um sögu ís-
lenzkra barnafræðslu og þróun
hennar, um íslenzka kennara-
stétt og starfsemi landssamtak-
anna, sem hann stjórnaði fyrstu
ár þeirra. Erindið var vel samið
og flutt, yfir því bjarmi hug-
sjóna og í því ylur minmnga
um starf og samstarf og upp-
eldislega handleiðslu, og hvort
sem menn geta orðið sammála
lokaniðurstöðum hins aldna
skólamanns um framtiðar-
menntun barnakennara eða
hafa á því máli aðra skoðun,
mun engum hlustendum hafa
dulizt, að hann talaði af djúpri
alvöru og sannfæringu.
Ævar Kvaran flutti sinn Úr
ým,sum áttum. Flutningur hans
var mjög góður og þátturinn
auk þess vel samin og forvitni-
legur. Ævar ræddi að þessu
sinni um hinar ómetanlegu
fornminjar í Egyptalandi, sem
nú er búin tortíming sakir
hinnar miklu Asvanstíflu, sem
Egyptar eru að gera yfir þver-
an Nílardalinn — nema eitt-
hvað verði að gert. Freistaði
Ævar þess — og fórst það all-
vel — að gefa hlustendum
nokkra hugmynd um mikilleik
þessara fornu minja, og skýrði
frá, að hafin hefur verið fjár-
söfnun vítt um lönd til að kosta
björgun þess, sem unnt kynni
vera að bjarga. Fer söfnunin
fram á vegum UNESCO, hinnar
gagnmerku deildar innan sam-
taka Sameinuðu þjóðanna, sem
starfar til styrktar uppeldis-
málum, menningu og visindum.
Hafa mörg ríki þegar lagt íram
mikið fé til fyrirhugaðra björg-
unarstarfa. fsland tekur þátt í
mörgum samþióðlegum og al-
þjóðlegum samtökum, eri ekki
í UNESCO, þó að einmitt ís-
land, hið litla óvopnaða riki,
eigi alla sína framtíð undir við-
gangi þeirra mála, sem starf
UNESCO beinist að!
t
Músík kvöldsins var með á-
gætum að þessu sirmi. Þar var
mikið fyrir unnendur fagurrar
tónlistar og eitthvað fyrir alla.
G.G.H.
+ Nefnd frá SÞ. er Iögð af
stað frá New York til Evr-
ópu og Afríku til að fram-
kvæma rannsókn á öllum
atvikum í sambandi við
morðið á Lumumba

Copyrlght P. I. B Bo» 6 áopenhooen 74/7