Vísir - 17.08.1961, Qupperneq 10

V
in
VtSIR
Fimmtudagur 17. ágúst 1961
„Það fer ekki mikið fyrir þessum skápum,“ sagði Skúli
Þórðarson, úrsmiður.
Mælageymsla
Rafveitunnar
Islenzkt patent leysti vandann
fyrir Rafveituna.
Vestur á túnum sunnan við
Bráðræðisholt var reist all-
mikil bygging fyrir nokkrum
árum. Þetta er fyrst og fremst
aðveitustöð Rafmagnsveitu
Reykjavíkur fyrir spennistöðv-
ar í vesturhluta bæjarins.
Þarna er einnig mælageymsla,
þar sem viðgerðir og prófanir
fara fram á mælum rafveit-
unnar. Alls mun Rafmagns-
veita Reykjavíkur hafa í tak-
inu um 40.000 mælitæki, sem
kostað hafa margar milljónir
kr. Þarna vinna tíu fastir
starfsmenn. Eru þar forsvars-
menn þeir Haraldur Lárusson
rafvirki og Sigurður ísólfsson
úrsmiður.
Viðhald og stilling þessara
mælitækja kosta mikla vinnu
og mikla nákvæmni, því ef út
af bæri gætu rafmagnsnot-
endur eða rafveitan sjálf skað-
azt um stórar fjárhæðir.
Sdgurður Ólafsson verkfræð-
ingur kvað stöð þessa þurfa
að hafa þúsundir mæla í tak-
inu til viðgerðar og stillingar.
Þessir mælar mega ekki liggja,
en þurfa nauðsynlega að hanga
á vegg, en hvernig átti að
koma þeim öllum fyrir í ein-
um sal og hafa þá aðgengilega
fyrirhafnarlaust og fyrirvara-
laust? Þannig varð þetta að
vera og þá var að finna lausn
málsins-
Mér var kunnugt um, sagði
Sigurður, að Kjartan Sveinsson
Þegar Reykjavík varö -
hafði komið fram með grund-
vallarbreytingar á innréttingu
bókasafna, og fengið einka-
leyfi á því í London. Með þessu
kerfi eru gangar breikkaðir,
hreinlætisskilyrðin stórum
bætt og notagildi húsnæðisins
aukið um 100% að minnsta
kosti. En hvers vegna mátti
ekki jafnt nota þetta kerfi fyr-
ir rafmagnsmæla eins og fyrir
bækur?
400 mælar í hvcrjum skáp.
Þetta var einmitt gert, og
allt verkið Jnefur staðizt áætl-
un. í staðinn fyrir að fylla
salinn af mælum gat nægt að
fylla hann rúmlega hálfan til
þess að rúma sama fjölda.
Þetta er gert á þann hátt, að
salnum er skipt í þrennt á
langveginn. í miðjunni er
gangur, en hvorum megin við
hann er samfelldur veggur,
sem myndast af hliðum stál-
skápa. Hver skápur um sig
rennur eftir stálteini á tveim
hjólum með innbyggðum kúlu-
legum þvert út í ganginn, svó
allir mælar sem hann hefur að
geyma verða aðgengilegir.
Hver skápur rúmar hátt á 4.
hundrað mæla af venjulegri
gerð.
^ikið pláss sparað.
Auðvitað hafa þessar inn-
réttingar kostað nokkurt fé. en
þær hafa líka sparað dýrmætti
Framh. af 9. síöu.
smiðjuhúsin, dómkirkjan,
kirkjugarðurinn og þurrt
og gott tún (Austurvöllur).
Ennfremur var þá lagt
undir kaupstaðinn jörðin
Arnarhóll, sem var á öllu
svæðinu fyrir norðan nú-
verandi Bankastræti, og
loks Örfirisey. En bæði Arn-
arhóll og Örfirisey voru
skömmu siðar eða 1792 tek-
in af kaupstaðnum og þá
bætt við hann Þingholtun-
um.
Einnig var ákveðið að
sameigdnl. úthagi Reykja-
víkur skyldi ná yfir Sel-
tjarnarnesið, frá Lamba-
stöðum að vestanverðu og
að landi Laugarness að aust-
anverðu, eða að línu, sem
hefur verið dregin frá Fúlu-
tjörn og beint í Öskjuhlíð
og þaðan í hamarinn, sem
er utan við Nauthólsvíkina.
Lóðirnar gefnar —
nú milljónavirði.
Kaupstaðarréttindin voru
ákveðin í tilskipun frá 17.
nóvember 1786. Þau voru
fólgin í því að kaupmenn
og iðnaðarmenn áttu rétt á
að fá ókeypis byggingar-
stæði undir hús ásamt lítilli
garðholu. Þessar lóðir, sem
voru þannig hlutaðar úr
jörð Reykjavíkur, fengu
kaupmennirnir gefins. Þær
voru kannski ekki mikils
virði í þá daga, og varð þó
mikil ásókn og stríð um
þær, því að sterkustu kaup-
mennirnir sölsuðu undir
sig beztu lóðirnar og fengu
þær óþarflega stórar til þess
að útiloka keppinauta sína.
En það er undarlegt, að
ýmsar lóðir, sem Reykja-
víkurbær hefur nú þurft að
kaupa fyrir miljónaupp-
hæðir hafði hann upphaf-
lega gefið sem verzlunar-
lóðir.
Hin frjálsa verzlun og
samkeppni kaupmanna sem
henni fylgdi, hafði skjótlega
mikil áhrif á íslandi. Sézt
það bezt á því, að árið 1787
komu aðeins 8 skip til lands
ins, en næsta ár, þegar
verzlunin var að komast í
lag, hvorki meira né minna
en 55 skip. Og húsunum í
Reykjavík tók stórlega að
fjölga.
Reykjavík
| eða Kristjánsborg.
Það voru mestallt dansk-
ir kaupmenn sem settu upp
verzlanir sínar í Reykjavík.
Langflestir þeirra voru frá
Suður-Jótlandi og bar
verzlunin í Reykjavík og
við Faxaflóa þess lengi
merki. Báru verzlanirnar
nöfn staða í Suður-Jótlandi,
svo sem Flensborg, Nord-
borg og Fáney. Nokkrir
norskir kaupmenn komu
einnig í hópinn og þrír ís-
lendingar voru með frá
byrjun.
En Reykjavík var dansk-
ur bær fyrstu áratugina.
Þar blöktu danskir fánar og
þar var töluð danska. Það
var meira að segja mjög til
athugunar að breyta nafni
kaupstaðarins og kalla hann
Kr.istjánsstað eða Kristjáns-
borg til heiðurs konungin-
um. En einhvern veginn
hélzt Reykjavíkur-nafnið og
með 19. öldinni fór islenzk-
an að sækja á. Það hefur
sannarlega margt breytzt á
þessum 175 árum.
Fjölbreytt ferðaþjónusta.
húspláss. Timburþiljur og
milligerðir í allan salinn hefðu
líka kostað peninga Hér er um
verk til frámbúðar að ræða,
sem getur enzt um aldur og
ævi, án nokkurs teljandi við-
halds, enda velta bæði hjólin
að neðan og stýringarnar að
ofan á rykþéttum kúlulegum.
Ég held ég megi fullyrða,
sagði Sigurður að lokum, að
starfsmenn þessarar stöðvar
séu ánægðir með þetta fyrir-
komulag, sem mun létta þeim
starfsemina til* stórra muna.
Með hverju árinu sem líður,
gerist auðveldara fyrir okkur
íslendinga að ferðast erlendis,
enda fleygir samgöngutækni
áfram, samvinna milli þjóða
eykst og efnahagurinn batnar
smám saman. Þetta sést m. a.
á því hve margar ferðaskrif-
ur hafa verið stofnsettar hérna
í Reykjavík undanfarin ár, og
virðast allar liafa nóg að gera.
Ein helzta ferðaskrifstofan —
Sunna — býður upp á síaukna
fjölbreytni með hverju árinu
sem líður, fleiri ferðir, meira
úrval, betri kjör og bætta þjón-
ustu. Sunna skipuleggur marg-
ar hópferðir í ár og hafa þegar
verið farnar ferðir til Spánar,
Madeira, Porúgals, Bretlands
og Norðurlanda og um þessar
mundir er að leggja af stað
hópferð á vegum Sunnu til
Noregs, Svíþjóðar og Dan-
merkur.
Bráðlega mun verða far-
in ferð til Parísar, Sviss og
Rínarlanda, í september verður
farið í mjög glæsilega og fjöl-
þætta Ítalíuferð, önnur ferð um
sama leyti til Mallorca og til
Skotlands á Edinbogarhátíðina
í ágúst.
Jafnframt því að efna til
slíkra hópferða hefir Sunna
tök á því að útvega fólki far-
seðla með góðum kjörum um
allan heim, og einstaklingsferð-
ir eru skipulagðar með hóp-
ferðakjörum um flest lönd Ev-
rópu.
Að utan -
Framh. af 8 síðu.
inn mann, sem var vanalega
fær um að stjórna skapi sínu
og sýna kunningjum sínum
vináttu sína án þess að kyn-
villa hans kæmi nokkuð við
sögu. Að dómi Irving Stone
þá leitaði Michelangelo ekki
aðeins sannleika listarinnar
heldur einnig að siðgæðis-
legri réttsýni, en hann gat
aldrei sætt þá viðleitni og
innri tilhneigingar sínar,
eins og sjá má í verkum hans
og margoft hefur verið ritað
um og rætt. Þetta kann að
verða ásteytingarsteinninn,
sem smámunasamir menn og
sagnfræðingar hrasa um, en
bókin er engu að síður
prýðilega rituð og verður á-
reiðanlega í flokki þeifra
rita eftir Irving Stone, sem
víðast eru lesin.
Jagan hefst er Michelangelo
er þrettán ára gamall og
drengurinn er tekinn sem
aðstoðarmaður á vinnustofu
hins fræga Domneico Ghir-
lando. Svo ungur sem hann
var að árum hafði hann þeg-
ar gert það upp við sig að
hinir miklu meistarar högg-
myndarinnar hefðu horfið
af sjónarsviðinu vegna þess
að höggmyndalistin krefðist
allra krafta listamannsins
líkamlegra og andlegra og
málaralistin reyndi minna á
manninn.
Teikningar hans vöktu
brátt aðdáun þeirra, sem sáu
og öfund meistarans Ghir-
lando. Michelangelo þreytt-
ist á starfinu í vinnustofu
hans og var tekinn til náms
í höggmyndalist við skóla,
sem var kostaður af Lorenzo
Medici. Þetta var gegn vilja
föður piltsins, sem vildi að
hann gerðist ullariðnaðar-
maður. Aftur vekur hann
svo mikla eftirtekt og aðdá-
un og orðstír hans berst til
eyrna Medici-höfðingjans,
sem fær honum herbergi í
höll sinni. Þá er Michel-
angelo kominn meðal aðals-
ins, ekki aðeins hins verald-
lega heldur og hins andlega
aðals. Þá segir frá baráttu
Medici-ættarinnar við kirkju-
höfðingjana í Róm, frá Sav-
onarola, og öðru því sem
tilheyrir mannkynssögunni
frá þessum tíma. Inn í þessa
frásögn er ofið lýsingum á
lífi Michelangelo, rakin
þroskaferill hans, sagt frá
öðrum miklum listamönnum
á þessum tíma, da Vinci,
Raphael, Cellini, og sam-
bandi þeirra við Michel-
angelo.
Sagan fjallar um ástir,
leit snillingsins eftir útrás,
mikill sjónleikur, sem gríp-
ur 'esandann og heldur hon-
um föstum, allt til þess að
bókinni lýkur — og kannske
svolítið lengur.