Vísir - 29.08.1961, Blaðsíða 4

Vísir - 29.08.1961, Blaðsíða 4
4 V í S I R Þriðjudagur 29. ágúst 1961 A hreindýraslóðir. Með hreinsprengi9 amhassador, stofirhuind op dauðan mann að ferðafélögum. A hreindýraslóðir var yfirskriftin á ferð GuS- mundar jónassonar ör' æfabílstjóra dagana 1. —12. júlí í sumar. Þang- að var ferðinni heitið. Páll Gíslason bóndi á Aðal- bóli, en hann hrapaði úr kláfnum og bjargaðist fyrir karlmennsku sakir. Ýmislegt stuðlaði að því að þessi ferð og þessi leið var valin fremur en ýmsar aðrar. Það fyrst og fremst að leiðin lá upp að Snæfelli, hæzta fjalli íslands þegar gnýpur og hryggir Vatna- jökuls eru undanskildar. Snæfell er í röð hinna feg- ustu fjalla, en líka þeirra sem hvað erfiðast er að kom- ast að. I öðru lagi langaði menn að komazt á þær slóð- ir landsins þar sem hreindýr héldu sig. Okkur, sem búum á vesturhluta íslands finnast hreindýr vera einskonar furðuskepnur, fegurri en flest önnur dýr og eitthvað eftirvæntingarfullt og dul- arfullt við þau, vafalaust vegna þess hve sjaldan við sjáum þau. í þriðja og síð- asta lagi ivar Guðmundur Jónasson eigandi traustustu fjallabíla sem fyrirfinnast á okkar ágasta landi, en sjálf- ur þrautkunnugur öræfum sem byggðum, rátvís og úr- ræðagóður, góðuh fararstjórí og ágætur ferðafélagi. Af þessum hæfileikum Guð- mundar vissi ég fyrir löngu. Hitt vissi ég ekki áður en lagt var af stað að í þessari ferð myndi Guðmundur hafa h r <3 nrpn crir íTvnanhtnrrSc: hafa ambassador fyrir þjón og flytja lík af manni upp á bílþakinu meginhluta leið- arinnar. En hvað er Guð- mundi Jónassyni ómögulegt og hvað hendir ekki í langri ferð? Þá má ennfremur geta þess að auk margra virðu- legra farþega af mörgu þjóð- erni var einn farþeginn stofutík af smáhundakyni, eitt hið furðlegasta dýr, og vafalaust fyrsti stofuhundur sem gerzt hefur bílfarþegi á öræfaslóðir inn að Snæfelli. Eftir Þorstein Jésefsson. Fyrri grem. Sah Lee hét tíkin og var eft- irlætisfélagi allra þátttak- enda í ferðinni. Þökk sé henni fyrir samfylgdina. Alls voru um 30 manns í þessum leiðangri — fyrir utan þann dauða. Leiðin lá um marga fallega og stórbrotna staði, þarf ekki annað en nefna kjþl og Hveravelli, Skagafjörð og Eyjafjörð, Vaglaskóg, Húsa- vík, Kelduhverfi, Ásbyrgi og Hljóðakletta, Dettifoss, Möðrudalsöræfi og loks Snæ- fell sjálft. Þenna höfuðá- Sah Lee — hugljúfi alíra í ferðalaginu. Fagra morgunstund, á meðan ferðalangarnir skoð- uðu hinar furðulegu mynd- anir og stuðlaborgir í Hljóða- klettum og lagði Guðmund- ur einn síns liðs upp í Svína- dal og sótti þangað dauðan mann. Hafði sá dauði nokkru áður gægzt þar undan rofa- barði sem visin og skinin beinagrind, en Guðmundur haft nasasjónir af. Nú hirti Guðmundur beinin, lagði þau vandlega í skrín eitt og batt þessa öld, enda standa bæjar- rústír þar enn uppi. Bæjarrústirnar í Ranga- lóni eru einskonar bauta- steinn yfir heilt hérað, heila landsbyggð með nokkrum tugum bæja og mörg hundr- uð íbúa. Þar var mikið gras lendi, beitiland gott og líf- vænlegt fyrir sauðfjárbú- skap. En einn góðan veður- dag á síðasta þriðjungi ald- arinnar sem leið, vöknuðu bændur heiðarinnar við ; Hann var austurrísknr pilturinn setn fikrað. sig cítir vírstrengjunum út a« kláfnum á miðju Jökulsárgljúfrinu. Þá lokuðu konur augunum og jesúsuðu. upp á bílþak. Þar hélt sá dauði til það sem eftir var ferðarinnar en kvenfólk gerðist myrkfælið um nætur. Segir ekki frekar af því, og enn síður um það hver örlög hins dauða urðu eftir að hann kom til Reykjavíkur. • Um ambassadorinn, sem Guðmundur hafði að þjóni er það að segja, að sá sat næstur bíldyrum og varð fyrir bragðið að opna öll hlið sem -á leiðinni urðu. Þótti Guðmundi hafa tekizt vel valið á hliðverði sínum og hjálparmanni og ekki líklegt talið að annar öræfabílstjóri hafi haft svo virðulegan og virðingarmikinn þjón. Að sögu hreinsprengisins kemur síðar en lesendum fyrst skýrt frá því þar sem Guðmundur lagði af alfara- leið til byggðar í Jökuldal og Hrafnkelsdal en síðan í heimkynni hreinanna undir Snæfelli. Við Rangalón á Jökuldals- heiði var slegið upp tjöldum. Það var fjórði náttstaðurinn frá því lagt var upp frá Reykjavík. Rangalón var í röð síðustu bæja sem í byggð voru á Jökuldalsheiðinni og lagðist ekki í eyði fyrr en komið var talsvert fram á vondan draum. Það var kolniðamyrkur í baðstofun- um þeirra á þeim tíma dags sem sól var hæzt á lofti. Og annað sem verra var, að á mildum hluta Jökuldals- heiðarinriar sá ekki sting- andi stirá framar. Askja hafði spiiið milljónum lesta af vikri yilr þessa friðsælu hyggð, þar sem enginn átti sér ills vxm og hulið landið þykku' vikulagi. Þá hófst upplausmln á Jökuldalsheið- inni, bændurnir flýðu, flest- ir til Ameríku. Það var í mörgum tilfellum eina úr- ræðið. Nokkur býli sluppu að mestu eða öllu við viku- fallið og þau héldust lengur í byggð. l£n selnna varð það einangrun, harðviðri og erf- ið lífsskilyrði sem hröktu síðustu heiðarbúana á flótta, meðal þtíirra bóndann á Rangalóni. Þannig lyktaði harmsögu einustu heiða- byggðarinnar á íslandi. Leið okkar beygði af þjóðveginum austur á Hérað hjá Rangatóni og yfir Jökul- dalsheiðina endilanga allt þar til við komum í ofan- verðan Jökuldal, að bænum Brú sem margir íslendingar kannast við. Ekki vegna þess hve margir þeirra hafa kom- ið þangað, heldur miklu SI-SLETT POPLIN (NO-IRON) MINERVAc/£<W«« STRAUNING ÖÞÖRF

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.