Tölvumál - 01.01.1988, Blaðsíða 17

að fleytum "óvinarins", og geta fagnað því, ef vopnin hæfa mark sitt.
í tölvuleik getur unglingur skotið tundurskeytunum sjálfur og fundið
af eigin raun þá spennu, sem því fylgir. Hér var ég næstum búinn
að skrifa "þá spennu, sem því fylgir að drepa", og þau pennaglöp
segja sína sögu: Ég býst við að fáir skipstjórar kafbáta líti á sig sem
manndrápara, er þeir styðja á þann sakleysislega hnapp, sem sendir
tundurskeyti í átt að skotmarki sínu. Og fáir flugmenn sprengjuflug-
véla líta þeim augum á verk sitt, er þeir sleppa sprengjunum. Það
væri flestum mönnum um megn að vinna slík verk, ef þeir gætu ekki
haldið nokkrum fjarska milli sjálfra sín og afleiðinga verka sinna,
"klínískri fjarlægð", eins og læknavísindin kalla það. Og án alls
rósamáls: það þarf að þjálfa venjulega menn af hörku og sljóvga
sálarlíf þeirra verulega, áður en þeir fást til að sökkva skipum með
tundurskeytum eða sleppa sprengjum, sem eyða heilum stórborgum
nokkrum mílum fyrir neðan þá.
Við hernaðarþjálfun er raunar miklum tíma og orku varið einmitt til
þess að ljá manndrápum sem sakleysislegast og tæknilegast yfirbragð.
Og hið sama á við um alla þá, sem starfa að smíð vopnahluta eða
þróaðri búnaðar, sem vísar eldflaugum greiða leið að skotmörkunum,
sem þeim hafa verið valin. Það er umtalsverður markaður hér í heimi
fyrir fólk, sem er þegar haldið slíkum sálardoða, þegar það hefur
starfsævi sína; fólk, sem hlotið hefur rækilega þjálfun í því að
tengja ekki á nokkurn hátt í huga sér verk sín annars vegar og hins
vegar áhrif þeirra á þá, sem í lokin njóta verkanna eða verða
fórnarlömb þeirra.
Flestir tölvuleikir, sem ég hef séð, þjálfa einmitt slíka "hæfileika".
Flugvélum og kafbátum er eytt án afláts. Sprengjur eru látnar
leggja heil lönd í auðn. Margir leikir eru þannig úr garði gerðir, að
þar skal enginn lifa af. Að "vinna" felst einatt í því að halda
leiknum gangandi lengur en aðrir, þ.e. að reynast stórvirkari og
skjótari til mannvíga. Á markaði hér í Bandaríkjunum er jafnvel til
leikurinn "Hefnd Custers", þar sem sá sigrar, sem tekst að nauðga
flestum Indíánakonum. í þeim leik er verknaðurinn hvítþveginn af
allri þjáningu, angist og niðurlægingu. Það er stutt á hnappa úr
plasti, það er allt og sumt. Þetta er það, sem ég á við, þegar ég
fjölyrði um sálardoða.
Kennsla og raunveruleiki
Þegar þetta er skrifað, er ástand í skólamálum Bandaríkjanna í
ringulreið. Fjölmiðlar hafa lýst því yfir, að við lifum á "upplýsinga-
17 -