Tölvumál - 01.10.1989, Blaðsíða 11

Tölvumál október 1989
Ég vil aðeins bæta við fyrir
aðdáendur módemsins að orðið
mótald virtðist ekkert hafa fram yfir
orðið módem nema tilgerðina.
Orðið módemfer vel í málinu og
beygist eins og exem.
Vilmundur styrktist mjög í trú sinni
á þetta orð þegar Halldór
Halldórsson tjáði honum að orðið
veira kæmi fyrir í orðabók séra
Bjöms Halldórssonar (1814). Bjöm
þýðir ekki orðið veira en vísar til
orðsins feira sem hann segir merkja
myglu eða fúkka. Vilmundur segir
síðan:
“Enda þótt sú nafngift, að virus heiti
á fslenzku veira, kunni nú að þykja
hafa nokkuð til síns máls, ferþví
fjarri, að unnt sé að ætlast til, að hún
falliíhvers manns smekk. Allra sízt
er nokkur von tilþess, að hún geðjist
þeim vandlátu mönnum, sem gæddir
eru hinum tilgeröarlausa
þrímussmekk fyrir tungu feðra sinna
og mæðra. Auðvitað deili ég ekki á
þann smekk fremur en annan
smekk, og verður hver maður að
hafa sinn smekk. En víst leyfist mér
að velta þessu smekksmáli lítiö eitt
fyrir mér og íhuga, hve miklu
tilgerðarlausari íslenzk tunga hefði
mátt verða, efhann hefði fengið að
njóta sín betur á liðnum tímum en
raun ber vitni.
Fyrir rúmum hundrað árum, svo að
ekki sé litið lengra aftur í tímann,
baslaði Jónas Hallgrímsson
náttúrufræðingur og skáld við að
þýða stjömufræði á íslenzku. Hann
felldi sig einhvem veginn ekki rétt
vel við, að æter héti á íslenzku blátt
áfram eter, og nefndi ljósvaka, sem
virðist ekkert hafa fram yfir orðið
eter nema tilgerðina. Orðið eter fer
vel í málinu og beygist eins og
barómeter.
Æðilöngu síðar hugkvæmdist
Sigurði L. Jónassyni
stjómarráðsritara að nefna
terrítoríum landhelgi, sem virðist
ekkert hafa fram yfir orðið
tem'toríum nema tilgerðina. Orðið
terrítoríum fer vel í málinu og
beygist eins og sammensúrríum.
Um líkt leyti rak dr. Jón Þorkelsson
rektor homin í exemplar og kallaði
eintak, sem virðist ekkert hafa fram
yfir orðið exemplar nema tilgerðina.
Orðið exemplar fer vel í málinu og
beygist eins og ektapar.
Enn var það ekki fjarri þessum tíma,
að Amljótur Ólafsson, síðar prestur,
samdi Auðfræði sína og smíðaði
fjólda nýyrða. Ekki bar hann beskyn
á að kalla begreb einfaldlega begrip,
heldur kaus hann nýyrðið hugtak,
sem virðst ekkert hafa fram yfir
orðið begrip nema tilgerðina. Orðið
begrip fer vel í málinu og beygist
eins og beskyn og bevís.
Um og eftir síðustu aldamót seldu
allir skókaupmenn hér á landi og
auglýstu ákaft galossíur. Þorsteinn
Erlingsson skáld fann upp á því,
einhvem tíma þegar honum gekk
illa að komast í galossíumar, að
kalla þennan nýja fótabúnað
skóhlífar, sem virðist ekkert hafa
fram yfir orðið galossíur nema
tilgerðina. Orðið galossía fer vel í
málinu og beygist eins og drossía.
Á sama tima voru centrífúgur
auglýstar því nær í hverju íslenzku
blaði, unz Jón Ólafsson ritstjóri og
skáld, nema það hafi verið einhver
annar, gat ekki setið á sér og stakk
upp á að kalla þetta þarfa áhald
bænda skilvindu, sem virðist ekkert
hafa fram yfir orðið centrífúga nema
tilgerðina. Orðið centrífúga fer vel í
málinu og beygist eins og Good-
Templarstúka.
Ekki reyni ég að rýna eftir því,
hvenær sá sundurgerðarmaður var
uppi með íslenzkri þjóð, sem gerði
móðurmáli sínu það til óþurftar að
þykjast þýða patríót á íslenzku og
kalla föðurlandsvin, sem virðist
ekkert hafa fram yfir orðið patríót
nema tilgerðina. Orðið patríót fer
vel í málinu og beygist eins og idíót.
Þannig má rekja þessa fáfengilegu
tilgerðarrollu aftur og fram um
gervalla ævi tungunnar, og má vera
átakanlegt fyrir þá, sem smekkinn
hafa fyrir tilgerðarleysinu, enda skal
hér brotið blað.”
Ég vil aðeins bæta við fyrir
aðdáendur módemsiris að orðið
mótald virtðist ekkert hafa fram yfir
orðið módem nema tilgerðina.
Orðið módem fer vel í málinu og
beygist eins og exem.
Sigrún Helgadóttir
11