Vísir - 26.06.1962, Blaðsíða 4

VISIR
Þriðjudagur 26. júní 1962.
y
Listaskóli

Eins og frá var sagt í Vísi
fyrir helgi, er hér staddur í
heimsókn þýzkur listfræðipró-
fessor, Hans Nienheysen, frá
Folkangskólanum í Essen.
Hann flutti fyrirlestur í Tjarn-
arbæ s.l. föstudagskvöld á veg-
um Handíða- og myndlistar-
skólans, og voru málarar og
myndlistarnemar sérstaklega
boðnir. Fréttamaður Vísis hitti
prófessorinn að máli um stund
heima hjá Kurt Zier skólastjóra
Handíðaskólans og spurði und-
an og ofan af starfi skólans,
sem er einn elzti skóli sinnar
tegundar, og þó ekki nema um
hálfrar aldar gamall,
— Þetta er ekki ýkja hár
aldur fyrir menntastofnun, eða
hvernig stendur á þvi', að skól-
inn er samt talinn einn hinn
eizti af sínu tagi?
— Listaháskólar og mynd-
listarskólar eru margir til eldri.
En skóli sem þessi er fyrst og
fremst ætlaður til kennslu og
þjálfunar í listrænu verki í
þágu verksmiðjuiðnaðar, fjölda-
framleiðslu og viðskipta 20. ald-
arinnar. Það eru ekki enn fleiri
en 20 slíkir skólar í Vestur-
Þýzkalandi. Þeir byrjuðu eða
risu eiginlega upp af listiðn-
skólum handiðnaðarmanna, þar
sem lögð var áherzla á full-
komnun handverksins eftir þvi
sem föng voru á, og má nefna
silfur- eða gullsmíðaiðnina sem
dæmi. En með sívaxandi fjölgun
iðngreina og þó miklu fremur
verksmiðjuiðnaðar og fjölda-
framleiðslu, hefir komið nýtt til
skjalanna, sem sé að beina list-
inni inn á það svið og nýta hana
betur í þágu atvinnulífsins en
áður hefur verið gert. Það var
ekki tóm tilviljun, að hagnýtur
skóli á þessu sviði skyldi ein-
mitt rísa fyrst í Essen eða þar
í grennd, því að sem kunnugt
er, er sú borg í einu mesta
náma- og verksmiðjuhéraði
Þýzkalands.
— Var þá skólinn stofnaður
nr
um. Hann er orðinn það kunnurp
þar meðal þeirra er áhuga hafa \
á þessum greinum, og þó \
hefur aidrei farið þangað neinn f
frá skólanum til að kynna hann \
sérstaklega. Svo eru þó nokkr-
ir nemendur frá Frakklandi og
fleiri löndum, þar sem þeir
hafa verið um tíma eins konar
sendifulltrúar frá skólanum.
För mín hingað er m. a. til
þess að kynnast hér landi og
þjóð og athuga, hvort takastí
rnegi að koma á tengslum milli í
stóriðnað
af einhverjum þessara verk-
smiðja?
— Nei, hann er opinber
stofnun, rekin af rikinu. Hins
vegar er hann að ýmsu leyti
studdur af ýmsum verksmiðjum
og iðngreinum, og má t. d.
nefna, að Kruppverksmiðjurnar
hafa m. a. stutt hann með
framlögum eða gjöfum. Þetta er
eðlilegt, svo mjög sem iðnaður-
inn nýtur góðs af starfi skólans.
— Er þetta ekki æði fjöl-
mennur skóli?
— Ætla mætti, að nemendur
væru fleiri en í rauninni eru. Á
síðasta skólaári voru nemendur
um 300 í dagskóla og álíka
margir í kvöldskólanum. Við
skólann eru 35 prófessorar og
35 aðstoðarkennarar. En taia
nemenda getur verið talsvert
breytileg, og stafar það af
því, að hún takmarkast eigin-
lega af þörf sérmenntaðra
manna í þessum greinum á
hverjum tíma í grennd við skól-
ann, svipað og gegnir um iðn-
skóla að ekki verði offjölgun í
iðngreinni.
— Eru þá nemendur aðeins
úr Essen og grennd?
—, Nei, raunar ekki, en flest-
ir þó þaðan. Þeir koma víðar að,
meira að segja frá ýmsum lönd-
um, alla leið austan frá Japan.
— Engir frá íslandi?
— Nei, ekki enn. Flestir út-
lendingar í skólanum hjá okkur
eru frá hinum Norðurlöndun-
skóla míns annars vegar og
skóla eða annarra slíkra aðila
hér hins vegar. En upplýsingar
um skólann eru annars veittar
í sendiráði okkar hér, sem og
veitir allar fyrirgreiðslu þeim,
sem áhuga hafa.
— Hverjar eru námsgreinarn-
ar £ skólanum?
— Þær eru í aðalatriðum sjö.
Fyrst skal nefna gráfík teikning
og leturgerð o. s. frv.), £ öðru
lagi er mótun hvers konar hluta
£ iðnaði, Industrie-form, og
verður ekki tölu komið á það,
sem um ræðir, þvi að það er
óendanlegt, sem sé ýmist hlut-
ir, sem til eru og það sem enn
á eftir að verða til. Þar eru bú-
in til móf eða likön úr plasti,
tré og fleiri efnum af tannburst-
um og þvottavélum, eggjabikur-
um og útvarpstækjum og
grammófónum, ritvélum og bif-
reiðum, svo að eitthvað sé
nefnt. Nemendur gera i sam-
vinnu við kennara og verk-
smiðjur tillögur um hvað eina
og setja fram hugmyndir, sem
nemandi og kennari hjálpast sfð
an að við. Þriðja námsgreinin
er hagnýt máliin, 'þ. :e. fýrir
byggingar, svo .sera skrautm^l-
un, steind gler, mósaik óg
freskómálning. 1 fjórða lagi er
plastik i sambandi við bygging-
ar, 5. Ijósmyndun, ýmist frétta-
ljósmyndun eða aðrar greinir,
6. er vefnaðardeild, þar sem
gerðar eru tilraunir hvers konar
Kanada fær 1 milljarð dala
lán til að afstýra kreppu
John Diefenbaker forsætisráð-
herra Kanada hefur boða mikla á-
ætlun til sparnaðar og fjárhagslegr
ar viðreisnar. Felur hún í sér ýms-
ar ráðstafanir til þess að sigrast á
vaxandi fjárhagserfiðleikum Kan-
ada.
Hefur stjórnin tryggt sér að láni
frá Alþjóðapeningastofnunum 1
milljarð eða 1000 milljónir dollara,
þar af 300 millj. frá Alþjóðabank-
anum, 400 frá Export-Inport bank-
anum, en Englandsbanki leggur
fram 100 millj., o. s. frv.
Innflutningstollar verða hækk
aðir, aðallega á óþarfa varningi
svo nemur 5—15 af hundraði,
og áformaður sparnaður á út-
gjöldum rfkisins er 230 milljónir
dollara árlega. Forvextir hafa
verið hækkaðir £ 6%.
Fékk færri þingsæti
en ætlað var.
Við endurkosningu atkvæða í
tveimur kjördæmum urðu úrslit
þau, að Frjálslyndi flokkurinn sigr-
aði, en áður var búið að telja I þingmenn £ fulltrúadeild sambands
íhaldsflokknum þessi tvö sæti. Hef þingsins, en Frjálslyndi flokkurinn
ir þvf íhaldsflokkurinn að eins 1161 fær þar 99 sæti.
Menntun hnignar
hjá stórþjóðum Asíu
Aætlað er, að mannfjöldinn sé
nú um 2500 milljónir, og af þeim
fiölda eru um 1600 milljónir full-
orðinna, og af þeim um 700 millj.
ólæsir og skrifandi.
Þetta kemur fram í skýrslu,
sem samin hefir verið á vegum
Vfsinda- og menningarstofnunar
SÞ og þar segir að auki, að gera
megi ráð fyrir, að meira en helm- i
ingur allra barna á skólaskyldu-
aldri fái enga tilsögn f undir-
stöðuatriðum menntunar.
Rannsókn sú, sem hér er í vitn
að, fór fram í 198 löndum eða
nýlendum, og £ 97 þeirra er ólæsi
meira en 50%. í 17 löndum er ó- i
læsi frá 80-85 af hundraði, £ sex I
frá 85-90, f 17 frá 90-95 og í tutt
ugu hvorki meira né minna en
frá 95-99%. Loks kpm það fram
við rannsóknina, að menntunar-
ástandi hefur hnignað í þeim
Asíulöndum, þar sem mannfjöldi
er mestur, á tfmabilinu frá 1950
- ’60. (UNESCO.)
Twist veldur
bilun
Læknafélag Bandarík-anna
— American Medical Associ-
Hans Nienheysen prófessor í grafík.
varðandi fatnað og híbýli, föt,
húsgögn, teppi, gluggatjöld og
veggfóður, og loks er bygging-
arlist (arkitektúr), bæði innan
húss og utan, en snertir meira
svokallaðan innanhúsaarki-
tektúr.
— Hvað er námið langt og
hver eru inngönguskilyrði?
— Áður en nemendur setjast
í sjálfa deildina, er þeir óska
eftir, verða þeir að ganga í
forskóla í 2 misseri, læra
þar grundvallaratriði í að fara
með flöt, rúm og lit, sem er
teikning og formun, eins konar
listræn rúmfræði og rytmiskar
æfingar. En skólinn er 8 missera
skóli. Skilyrðin fyrir þvf að fá
inngöngu má segja að séu
þrenns konar: í fyrsta lagi, að
hafa til að bera einhverja list-
ræna hæfileika á því sviði, sem
nemandinn velur sér. í öðru
lagi, að hafa aflað sér einhverr
ar undirstöðuþekkingar f grein
inni, og loks að hafa almenna
undirstöðumenntun eins og t.
d. landspróf hér.
— Er þá skólinn opinn inn-
göngu fyrir fslenzka áhuga-
menn f þessum greinum?
— Eftir því sem ég hef kom-
izt næst, virðast vera hér gffur-
■ lega miklir möguleikar i iðnaði
margs konar og að ísland eigi
mikla framtíð á því sviði. Þess
vegna er ekki nema sjálfsagt,
að ungir menn og konur mennt-
ist til að ganga í þjónustu stór-
iðnaðar, einnig að listfengt
ungt fólk leggi fram hæfileika
sína svo að sem flestir hlutir
verði með listrænu handbragði,
hvort sem þeir eru handunnir
eða framleiddir í þúsundatali.
ation — hefir varað fólk, sem
orðið er fertugt. eða meira,
við að stíga nýja dansinn,
vinding eða twist, eins og
hann heitir á ensku. Segir á-
litsgerð, sem félagið hefir
sent frá sér um dansinn, að
hann sé hættulegur fyrir þá,
sem eru ekki lengur í fullkom
inni sjálfun, því að tognan-
ir og annað verra, svo sem
bilun í hrygg, sé algeng af-
leiðing, ef fullorðnir reyni að
vinda sig of hressilega.
íþróttir og
útiiíf
Fyrir milligöngu Kaupstefnunn-
ar hefur verið sett upp sýning í
Listamannaskálanum sem nefnist
„íþróttir og útilíf“.
Blaðamönnum var boðið að
skoða sýninguna f gær, og þegár
inn kom brasti við hinn fjölbreyti-
legasti útbúnaður til útivistar, auk
allra tegunda íþróttatækja.
Ekki hvað minnsta athygli
vekja tjöld sem komið hefur verið
fyrir f skálanum. Eru þau nær
þfisvar sinnum stærri en þau tjöld
sem yfirleitt eru notuð hér og svo
haganlega fyrir komið að mikil á-
nægja hlýtur að vera að dvelja í
þeim. Eru tiöld þessi sem og ann-
ar viðleguútbinaður frá DIA
KULTURWAREN í Berlfn sem er
ein af útflutningsmiðstöðvum al-
þýðulýðveldisins. Er þar m. a.
vindsængur, svæflar, tjaldlegu-
bekkir, ferðatöskur o. fl. o. fl
Þarna getur og að líta veiði-
stengur og önnur veiðiáhöld,
álagrindur, byssur og báta auk
íþróttatækjanna eins og fyrr er
sagt. Má þar nefna hin frægu
Bauer-skíði, sem þekkt eru um all-
an heim.
AÍlir þessir hlutir verða seldir
að lokinni sýningunni, en hún
stendur alla þessa viku milli 2 —
10 e. h. og Iýkur á sunnudags-
kvöldið.
Umboðsmenn vara þessara eru
ýmsir kaupsýslumenn hér í bæ, og
verða þeir eða umboðsmenn þeirra
til viðtals alla morgna f Lista-
mannaskálanum.
Er fólk, sem áhuga hefur á
útiveru og fþróttum hvatt til að
skoða sýninguna.
Minnkandi berklar
Noregi á stríðsárunum af augljós
um orsökum, en nú hefir aftur
dregið mjög úr þeim.
Árið 1947 dóu 56 menn af
hverjum ÍOO.OOO árlega úr berkl-
um, en tólf árum sfðar hafði
þessi tala lækkað ofan f 6 til-
felli af 100.000 dánum. Hundruð
þúsunda manna eru gegnumlýst
á ári hverju, og er þessi góði
árangur í baráttunni gegn hvfta
dauðanum meðal annar talinn
því að þakka.