Vísir - 28.09.1962, Blaðsíða 7

Föstudagur 28. september 1962.
7
VISIR
lamur
á Kúbu
Bandaríkjamenn verða
nú æ áhyggjufyllri og
reiðari vegna ástandsins
á eynni Kúbu, þar sem
Rússar virðast nú smám
saman vera að koma sér
upp öflugu virki í Vest-
urheimi.
Er það skiljanlegt, að þeir
verði órólegir og telji öryggi
sínu hættu búna, þegar þeir sjá
rússnesk herflutningaskip
streyma til eyjar, sem er aðeins
um 150 km. undan strönd Flor-
ida-skaga og aðeins um 600.
km. frá hinni þýðingarmiklu
eldflauga-tilraunastöð á Kana-
veral-höfða.
Þegar Fidel Castro hrakti ein-
ræðisherrann Batista frá völd-
um 1958, eftir margra ára upp-
reisnarbaráttu í frumskógum
eyjarinnar, var honum fagnað
sem baráttumanni frelsis og lýð-
ræðis. Nær öll kúbanska þjóðin
hyllti hinn nýja valdamann og
tók með blómum og fagnaðar-
látum á móti hinum skeggjuðu
uppreisnarmönnum hans, þegar
þeir héldu innreið sína í höfuð-
borgina Havana.
Verri en Batista.
.Þessi skeggjaði uppreisnarfor
ingi hafði notið í ríkum mæli
stuðnings bandarískra aðila,
sem ofbauð einræði og ofbeld-
isaðgerðir Batista, og út um
allan heim voru menn hlynntir
hinum frjálshuga .byltingar-
mönnum. Það má því nærri
geta, að framferði hans eftir
valdatökuna hefur valdið mönn
um vonbrigðum og vakið upp
jafn mikla andúð á honum sem
velvilja áður. Er nú svo komið,
að Castro hefur æ meira hallað
sér að kommúnistum og hert
þjóðina í heljargreipar hernaðar
einræðis og lögregluríkis, svo að
miklu verra er en á dögum Bat-
ista og verður ástandinu einung-
is líkt við það ástand, sem tíðk-
aðist í kommúnistaríkjum Aust-
ur-Evrópu á dögum Stalíns.
Sem dæmi um hervæðinguna
i ríki Castrós má t. d. geta þess,
að ekkert ríki í Vesturheimi
utan Bandaríkin hefur nú jafn
fjölmennan og vígbúinn her sem
Kúba og er þjóðin þó meðal
hinna fámennustu i þeim heims
hluta.
Gráir fyrir járnum.
íbúatala Kúbu er talin um 6 y2
milljón, en af þeirri tölu er nú
álitið að 300 þúsund manns séu
undir vopnum. Þeir hafa sér til
aðstoðar um 5 þúsund rúss-
neska hernaðarsérfræðinga, en
meðal vopnabirgða má telja allt
að \250 skriðdreka, þúsund fall-
byssur, og allt að 200 fullkomn-
ar rússneskar Mig-orustuflugvél
ar. Þá hafa hinir rússnesku sér-
fræðingar komið upp vfðtæku
radar-kerfi og standa viðbúnir
með loftvarnaflugskeyti.
Fyrir nokkrum dögum til-
kynnti Castro, að hann hefði
gert víðtækan samning við
Rússa um svo víðtæka aðstoð,
að ef hún kæmist í framkvæmd,
má segja, að Rússar standi und-
ir öllu atvinnulífi landsins. Einn
liður í þessum samningi var að
Rússar byggðu á ónafngreind-
um stað á strönd Kúbu stóra
fiskveiðihöfn og kæmu upp
miklum togaraflota, sem Kúbu-
menn og Rússar starfræktu sam
eiginlega.
Rússnesk
flotabækistöð?
Nú er það svo, að í öllum
samskiptum þessara tveggja.
þjóða og í öllu þjóðlífinu síðan
Castro komst til valda, hafa
hergögn og vígbúnaður gengið
fyrir venjulegum atvinnufram-
kvæmdum og framleiðslu neyzlu
vara. Er því með nokkurri vissu
dregin sú ályktun af þessum
samningi, að „togarahöfnin"
muni fyrst og fremst ætluð sem
rússnesk flotabækistöð í Vest-
urheimi.
Ekki batnaði það heldur, þeg-
ar Krúsjeff einræðisherra Rússa
sendi Kennedy forseta orðsend-
ingu, þar sem hann lýsti því
lega innrás á eyjuna með hvorki
meira né minna en sex herfylkj-
um, flugstyrk og flotadeildum,
eða yfir 100 þúsund manna
Iiði.
Heyrast nú sterkar raddir í
Bandaríkjunum um að fram-
kvæma beri slíka árás, það sé
betra seint en aldrei. Þeir, sem
halda þessu fram, gagnrýna
Kennedy forseta enn fyrir það
að hann taki Kúbumálið of
vægum tökum og leiði það að-
eins til þess, að ástandið verði
enn óviðráðanlegra og hættu-
legra, því að ekki muni líða á
löngu þar til Rússar fari að
nota aðstöðu sína á Kúbu til
að auka enn áhrif sín í Suður-
Ameríku og Karibiska hafinu og
muni jafnvel fara að beita sér
fyrir vopnuðum árásum á næstu
eyjar og nágrannariki. Er þá m.
a. bent á það, að hætt sé við
að enn eitt ríki í nágrenninu,
brezka nýlendan Guiana, sem
innan skamms hlýtur sjálfstæði
undir forustu. Cheddi Jagans,
muni hníga undir áhrif Rússa.
Stefna Kennedys.
Kennedy forseti heldur þó
fast við þá stefnu, að valdbeit-
ing og innrás komi ekki til
greina. Gerði hann grein fyrir
stefnu sinni á fundi með blaða-
Vandræðamaðurinn á Kúbu, Fidel Castro, heldur sjónvarpsræðu.
árásarbækistöð fyrir Rússa, þá
munu Bandaríkin gera allt sem
hægt er til að vernda öryggi
sitt.
Það kom einnig fram í yfir-
lýsingu Kennedys, sem ég hef
oft áður minnzt á í þessum
greinum, að segja iná, að
Castro hafi að nokkru leyti
neyðzt til þess að leita ásjár hjá
Rússum. Kúba hefur nú einangr
azt mjög frá öðrum Iöndum Am
eríku. í fyrra var henni vikið
úr varnarsamtökum Ameríku-
EFT/R ÞORSTEIN THORARENSEN
yfir, að Rússar myndu skjóta
eldflaugum með kjarnorku-
sprengjum á Bandaríkin, ef þau
hreyfðu við Kúbu.
En á þessa yfirlýsingu Krú-
sjeffs má líta sem algert brot
á hinni svokölluðu Monroe-yf-
irlýsingu, sem Bandarikjamenn
gáfu út á s. 1. öld og fól það í
sér, að þeir sættu sig ekki við
að utanaðkomandi ríki blönd-
uðu sér í málefni Vesturheims.
Krafizt innrásar.
Verða þær raddir nú æ há-
værari í Bandaríkjunum, sem
gagnrýna Iina afstöðu Kennedy
forseta í Kúbumálinu. Er honum
einkum legið á hálsi fyrir það,
að styðja ekki verklega þá inn-
rásartilraun, sem kúbanskir
flóttamenn gerðu s. 1. ár, en þá
var herstyrkur Castros ekki
orðinn öflugri en svo, að beit-
ing bandaríska flughersins í
þeim átökum hefði e. t. v. getað
riðið baggamuninn.
Nú er vígbúnaður Kúbu-
manna hins vegar orðinn svo
stórfelldur, að miklu meira
þyrfti til að koma, til að vinna
bug á Castro. Er talað um það,
að til þess þyrftu Bandaríkja-
menn að framkvæma raunveru-
mönnum ekki alls fyrir Iöngu.
Þar sagði hann m. a.: „Ég vildi
óska að einu mennirnir sem töl-
uðu um strið og innrás, væru
talsmenn kommúnista í Moskvu
og Havana og ég vona að banda
ríska þjóðin, sem heldur uppi
vörnum fyrir hinn frjálsa heim
á þessum kjamorkutímum,
haldi ró sinni og skynsemi í
þessu viðkvæma máli“.
Kennedy sagði, að ekki væri
ástæða fyrir einhliða íhlutun
Bandaríkjamanna á Kúbu og
hélt því fram, að umtal um
bandaríska innrás væri skaðleg,
þar sem það yrði hið eina, sem
stjórn Castor gæti stuðzt við.
Ógnunum
verður svarað.
Hins vegar tók hann eftirfar-
andi fram: — Ef kommúnistar
á Kúbu ógna á nokkurn hátt
með aðgerðum sínum öryggi
Bandaríkjanna og bækistöðvar-
innar á Guantanamo, siglinga-
leiðinni til Panama-skurðar og
tilraunastöðinni á Canaveral-
höfða, eða ef Kúbumenn gera
tilraunir til árása og hernaðar-
aðgerða á einhver önnur ríki
í heimsálfunni, eða koma upp
ríkjanna og stefna Castros for-
dæmd af samtökum Ameríku-
ríkja.
Á niðurleið.
Atvinnuleysi og matvælaskort
ur hefur stöðugt aukizt i land-
inu, og efnahagsörðugleikarnir
hafa aukizt við það að Banda-
rfkin, helzta viðskiptalandið,
sem og önnur Ameríkuríki, hafa
hætt verzlun við Kúbu.
Allt stefnir þetta í áttina til
öngþveitis hjá hinum kúbanska
einræðisherra og eina hálmstrá-
ið, sem hann heldur í, er að-
stoðin frá Rússum, sem öll
stjórn hans stendur nú og fellur
með. Valdataka og tortíming-
arstefna Castros á, þegar allt
kemur til alls, rætur sínar að
rekja til hinna miklu þjóðfélags-
andstæðna og fátæktar Suður-
Ameríku-ríkjanna allra og
skammsýnnar stefnu Bandaríkj-
anna gagnvart því vandamáli.
Af þvi hafa menn þegar mikið
lært, og er nú sýnilegt, að
megináherzlan er lögð á það, að
hindra að hið sama endurtaki
sig annars staðar. Á meðan held
ur Castro áfram að hanga í blá-
þræði rússneskrar aðstoðar,
sem er föl meðan hann dansar
eftir fiðlunni í Moskvu. En
dæmi úr öðrum löndum sýna,
að gjafirnar, sem falla úr þeirri
austrænu hönd eru hvorki trygg
ar né gefnar af neinni góðsemi.
Þorsteinn Thorarensen.
„Hvernig fæ ég búi mínu
5 borgið"
Bókin „Hvernig fæ ég búi minu
borgið?“ eftir Svíann Orvar Jo-
sephsson, sem Sigriður Haralds-
dóttir og Arnljótur Guðmundsson
þýddu og endursögðu er nú komin
út í annarri útgáfu.
Bók þessi kom fyrst út árið 1950,
og sögðu þýðendur í formála, að
sumir kaflar vœru bein þýðing úr
frummálinu, en aðrir kaflar sætt
allmiklum breytingum, svo að bet-
ur ætti við íslenzka staðhætti.
Bókin var síðan notuð við kennslu
í heimilishagfræði við húsmæðra-
skólana, og þar sem fyrri útgáfa
var uppseld, var ráðizt í að gefa
hana út á ný. Bókin hefur verið
endurskoðuð í samræmi við bær
breytingar, sem orðið hafa á ýms-
um sviðum síðan, og meðal annars
tók Ólafur Björnsson prófessor að
sér að endursemja kaflann um
skatta og álögur, ráðstöfun spari-
fjár og tryggingar, og aðrir hafa
lagt þarna hönd að verki, til þess
að bókin verði í samræmi við kröf-
ur nútímans.
ísafoldarprentsmiðja hefjr búið
bókina til prentunar, og er það
smekklega gert.
Þetta virðist vera bók, sem mörg
um má að gagni koma, ef til vill
sérstaklega þeim, sem eru að
leggja út í að stofna eigin bú, en
hafa lítið fé til þess, en skortir
þó ef til vill enn frekar þekkingu
á þeim margvíslegu vandamálum,
sem við verður að glíma í hjú-
skapnum, að því er fjármálin
snert-'r.
I /