Vísir - 06.11.1962, Qupperneq 7

V í SIR . Þriðjudagur 6. nóvember 1962.
7
Kjaralögin ná yfír læknana
ÚRSKURÐUR FÉLAGSDÓMS í GÆR
Hér birtist orðréttur úr
skurður Félagsdóms í gær
í læknamálinu en þar neit
aði dómurinn að taka til
greina frávísunarkröfu
lögmanns Iæknanna.
Dómkröfur stefnanda eru þær,
að uppsagnir framangreindra
lækna á stöðum sínum sem opin-
berir starfsmenn, ritaðar í apríl
1962, verði hver og ein og allar
sameiginlega dæmdar andstæðar
lögum og ógildar, og að nefndum
læknum verði dæmt óheimilt að
Ieggja störf sín niður 1. nóv. þ. á.
Stefnandi krefst ekki máls-
kostnaðar sér til handa.
Af hálfu stefndu er þess kraf-
izt, aðallega að málinu verði v'ís-
Páll S. Pálsson,
hæstaréttarlögmaður
að frá Félagsdómi, en til vara að
stefndu verði sýknaðir. Stefndu
krefjast og málskostnaðar úr
hendi stefnanda eftir mati dóms-
ins.
Frávísunarkrafa stefndu hefur
verið tekin til meðferðar sérstak-
lega og málið flutt munnlega að
því er hana varðar.
Málavextir.
Málavextir eru þessir:
Læknar þeir, sem stefpukröf-
unum er beint að, voru allir starf
andi á ríkisspítölunum í Reykja-
vík í aprílmánuði síðast liðnum
sem opinberir starfsmenn og
tóku laun eftir launalögum.
Samkvæmt gögnum -máls þessa
tók Læknafélag Reykjavíkur árið
1954 upp skipulagða baráttu fyrir
bættum launakjörum fastlauna
lækna. Vann félagið að þessum
málum næstu ár og varð nokkuð
ágengt í ýmsum atriðum. Haustið
1960 efndi stjórn Læknafélags
Reykjavíkur til fundar með fast-
launalæknum og kom þá fram
ósk f-rá þeim um það, að félagið
tæki enn upp baráttu fyrir bætt-
um kjörum þeirra. Ritaði stjórn
læknafélagsins af því tilefni
stjórnarnefnd ríkisspítalanna 31.
janúar 1961, benti á leiðir til úr-
bóta og óskaði eftir viðræðum.
Þessari málaleitan var eigi, að
sögn læknafélagsstjörnarinnar,
svarað og ritaði hún þá annað
bréf 15. júní 1961. ítrekaði stjórn
in fyrri tilmæli um viðræður. Þeg
ar það bar ekki heldur árangur,
kveðst félagið hafa í september-
mánuði 1961 snúið sér til heil-
brigðismálaráðherra, sem til-
nefndi menn í nefnd af sinni
hálfu til viðræðna við lækna-
nefnd læknafélagsins. Hófust við-
ræður með nefndum þessum í
októbermánuði 1961. Þær báru
þó eigi árangur og 13. apríl 1962
ritaði stjórn Læknafélags Reykja-
víkur heilbrigðismálaráðuneytinu
svofellt bréf:
„Þar sem samningaviðræð-
ur launanefndar vorrar um
. kjarabætur til handa fast-
láunalæknum, sem staðið
hafa frá þvf í október 1961,
hafa engan árangur borið og
áframhald þeirra virðist til-
gangslaust, þá teljum vér
þær niðurfallnar og munum
vér eigi hafa afskipti af þeim
málum að sinni“.
Samtímis að kalla eða 12. apríl
þ. á. sögðu 22 fastlaunalæknar á
ríkisspítölunum og aðstoðarlækn-
ir berklayfirlæknis upp stöðum
sínum frá 31. júlí s. 1. og daginn
eftir, 13. apríl, bættust þrír í
hópinn. Er B. S. R. B. í máli
þessu stefnt vegna þessara 26
lækna. Færðu þeir allir fram þá
ástæðu fyrir uppsögn sinni, að
þeir teldu kjör sín óviðunandi. í
tilefni af uppsögnum þessum rit-
aði heilbrigðismálaráðuneytið
stjórnarnefnd ríkisspítalanna bréf
26. apríl. Setur ráðuneytið þar
fram það sjónarmið, að hér sé um
samstæða (kollektiva) uppsögn
að ræða af hálfu læknanna og
komi því til athugunar, hvort hún
samrýmist lögum nr. 33/1915 um
verkfall opinberra starfsmanna.
Leggur ráðuneytið fyrir stjórn-
arnefndina að vekja athygli
þeirra lækna, er hlut eiga að
máli, á þessu viðhorfi. Jafnframt
tekur ráðuneytið fram/ að það
telji óhjákvæmilegt, að stjórnar-
nefndin neyti nú þegar þess rétt-
ar, er hún h fi samkvæmt '15. gr.
Iaga nr. 38/1954 um réttindi og
skyldur starfsmanna ríkisins, að
framlengja uppsagnarfrestinn í
sex mánuði, án þess að þar með
sem hlut áttu að máli, störfum
sínum til 1. þ. m.
Þegar sýnt þótti að læknarnir
mundu hætta störfum og sam-
komulag hafði ekki, þrátt fyrir
tilraunir, náðst um lausn á deilu-
máli þeirra og heilbrigðisstjórn-
arinnar, höfðaði ríkisstjórnin mál
þetta svo sem að framan greinir
með þeirri kröfugerð, er áður er
getið.
Málssókn stefnanda er í höfuð
atriðum á því byggð, að með því
að hér hafi verið um samstæða
uppsögn af hálfu læknanna að
ræða, er að því hafi miðað, að fá
launakjörum þeirra breytt, en
uppsögn eigi af því sprottin, að
einstakir læknar hafi sagt upp
vegna fyrirætlunar um að hverfa
til annarra starfa, verði um á-
kvörðun launa þeirra og starfs-
kjör að fylgja ákvæðum laga. nr.
55/1962 um kjarasamning opin-
berra starfsmanna, er staðfest
voru 28. apríl þ. á., en birt 16.
maí s. 1. Með þeim hafi verið
settar ákveðnar reglur um það,
að launakjör starfsmanna ríkisins
skyldu ákveðin með kjarasamn-
ingi, en ef það takist eigi, skuli
Kjaradómur skera úr, en dómur
hans sé fullnaðarúrlausn £ kjara-
deilu. Uppsagnir læknanna, sem
verið hafi ólögmætar í upphafi
samkvæmt lögum nr. 33/1915,
vegna þess að um þá samstöðu
hafi verið að ræða, er jafna megi
til verkfalls, hafi eigi getað opn-
að læknum þeim, sem hlut eiga
að máli, leið til þess að fara aðra
leið í kjaramálum sínum en þá,
sem nú sé lögtekin með 1. nr.
55/1962, og brotthvarf úr starfi
nú þá einnig ólogmætt sam-
kvæmt ákvæðum sömu laga. En
jafnvel þótt uppsagnirnar hefðu
út af fyrir sig verið gildar, er
þær fóru fram, væri brottför úr
starfi nú, eins og samstöðu lækn-
anna væri háttað, ólögmæt vegna
ákvæða Iaga nr. 55/1962 og þvi
brot á fyrirmælum þeirra.
Samstæð
uppsögn?
Af hálfu stefndu er því mót-
mælt, að um samstæða (kollek-
tiva) uppsögn hafi verið að ræða.
Læknarnir hafi verið að segja
upp ráðningarsamningi, en ekki
kjarasamningi, og geti uppsagnir
þeirra á engán hátt jafngilt verk-
falli. Þá hafi þær farið fram áður
en lög nr. 55/1962 tóku gildi, og
geti ákvæði þeirra laga þv£ ekki
heldur á nokkurn hátt náð til
hinna einstaklingslegu uppsagna
læknanna. Hafa stefndu af þvi
efni krafizt þess, svo sem að
framan er greint, að máli þessu
verði vfsað frá Félagsdómi.
Byggja þeir frávisunarkröfu s£na
á þvf, að samkvæmt lögum nr.
55/1962 séu fjármálaráðherra
vegna rikissjóðs og Bandalag
starfsmanna rfkis og bæja (B. S.
R. B.) vegna rikisstarfsmanna
samningsaðilar um launakjör.
Þegar uppsagnir læknanna fóru
fram, hafi nefnt bandalag hins
vegar eigi haft neitt umboð til
að fara með kjaramál þeirra,
enda hafi Iæknarnir aldrei gerzt
aðiljar að kjarasamningi og
hvorki þá né nú verið aðiljar að
bandalaginu eða falið því fyrir-
svar mála sinna. Helgist málflutn
ingsumboð B. S. R. B. því eigi af
samningi, en hafi þá fyrst verið
lögfest, er lög nr. 55/1962 tóku
gildi. Þau lög geti ekki verið aft-
urvirk og hafi B. S. R. B. þannig
eigi öðlazt umboð til að fara með
mál þetta fyrir læknana. Nægi
það atriði eitt til frávísunar máls
ins. Af þessu leiði svo, að upp-
sagnirnar geti eigi heldur varðað
við ákvæði laga nr. 55/1962 og
þaðan af síður verði sagt, að
ágreiningur sé risinn út af kjara-
samningi eða gildi hans, þar sem
enginn kjarasamningur hafi kom
izt á. Af þessum sökum geti Fé-
lagsdómur ekki heldur fjallað um
málið, enda verði heimild hans
til þess hvorki leidd af ákvæðum
laga nr. 80/1938 né öðrum fyrir-
mælum laga.
Undir kjaralög.
Stefnandi hefur mótmælt frá-
vísunarkröfunni á þeim grund-
velli, að í máli þessu skuli um
það dæmt, hvort stefndu hafi
Framh. á 5. siðu.
Fimbulfamb Hannibals — Sá ekki kjarna málsins.
— Almannavarnir sjálfsagðar. — Framhaldsumræður
í dag.
Wm
m
A Alþingi í gær talaði Hanni-
bal Valdimarsson samtals í tvo
klukkutíma og 15 mínútur um
almannavarnir, en það mál var
fyrst á dagskrá í neðri deild.
Var það önnur umræða þ. e.
nefndarálit. Áliti Hannibals, en
hann myndaði minni hluta í
heilbrigðis- og félagsmálanefnd-
inni sem 'fór með málið, var
dreift á Alþingi þennan sama
dag. Skýrði hann þar ítarlega
frá ummælum Hojtermanns
sé þó nokkur afstaða tekin til hershöfðingja og Toftermarks
lnanipofic nnncnormrinncir Clam. ~__i-----
lögrhætis uppsagnarinnar. Sam-
kvæmt þessu ritaði stjórnarnefnd
in hinn 28. apríl 1962 öllum þeim
læknum við ríkisspítalana, sem
höfðu sagt upp starfi sínu. Sendi
hún þeim afrit af framangreindu
bréfi ráðuneytisins og tilkynnti
jafnframt, að uppsögnin væri
framlengd bannig, að hún miðað-
ist við 31. október s. á. i stað 31
júlí. Kveðst nefndin með fram-
lengingu þessari vilja auka rnögu
leika á samkomulagi milli aðilia
áður en í algert óefni sé kornið
Mótmæli
lækna.
Þessurn viðbrögðum stjórnar-
nefndarinnar er af hálfu lækn-
anna svarað 8. maí s. á. með
bréfi nafngreinds ’iæstaréttarlög-
manns. Er í bréfi þessu mótmælt
yfirlæknis, sem kvaddir höfðu
verið hingað til lands til að
kynna sér undirbúning almanna
varna, og skýrslu loftvarnar-
nefndar. Lengdi það mjög mál
Hannibals, að hann þuldi skýrsl
ur þessar, svo og spurningar
þær, sem hann lagði fyrir for-
stöðumann almannavarna, en
þá frásögn hefði mátt áætla ó-
þaría; þar sem greinargerð
Hannibals, með öllum þessum
upplýsingum, lá frammi fyrir
þingmönnum.
Ekki er ástæða til að rekja
ræðu Hannibals, en niðurstaða
hans var sú, að íslendingum
stafaði hætta af kjarnorku-
styrjöld, vegna staðsetningar
herliðsins og þá Keflavíkurflug-
vallar, eða, eins og segir í
greinargerð hans, „það sem ger-
ir ísland líklegt skotmark i
þeirri skoðun ráðuneyfisins, að ; j upphafi kjarnorkustriðs, er
uppsagnir læknanna séu samstæð
ar og því brot á lögum nr. 33/
1915. Þá er einnig í bréfi þessu
dregið í efa að framlenmnp
stjórnarnefndarinnar á uppsögn-
um læknanna samrýmist ákvæð-
um 15. gr. laga nr. 38/1954. Við
þetta sat og gegndu læknar þeir,
Keflavíkurflugvöllur“. Vill hann
því leggja niður herstöðvar á
flugvellinurn og flytja herinn
afariaust á brot.
Nokkuð auðvelt er að sjá að
rök Hannibals hníga ekki að
kjarna málsins, og það þótt her
sé hér á landi, getur það ekki
biandazt inn í umræður um
hvort hér eigi að vera almanna-
varnir eða ekki. Engum bland-
ast hugur um, að hvorki ein né
nein þjóð verður óhult, ef til
kjarnorkustríðs kemur, hvar
sem hún er staðsett, hversu lít-
inn herbúnað sem hún hefur.
Það væri frekar, út frá þeim
sjónarmiðum um herinn, að
deila um hve miklar varnirnar
skyldu vera, en ekki að vera
forsenda fyrir því engar varnir
ættu að vera hér.
Hannibal og skoðanabræöur
hans vilja herinn á brott, hinir,
sem hingað til hafa myndað
mikinn meiri hluta þjóðarinnar,
styðja veru hans hér og með
tilliti til þeirrar staðreyndar
verður að ræða um almanna-
varnir á íslandi í dag. Um
réttbæti staðsetningar her-
stöðvanna hér má deila en
á öðrum vettvangi.
Svo má aftur deila um hvort
nægu fé sé varið til undirbún-
ings almannavarna, en eins og
Gísli Jónsson sagði í framsögu
sinni fyrir nefndaráliti meiri
hlutans, þá er gert ráð fyrir í
fjárlögum einnar milljöna
króna framlagi til þessara mála .
og ætti það að nægja til nauð-
synlegustu ráðstafana til undir-
búnings og skipulagningar. Tók
hann þar undir með Ágústi Val-
fells, forstöðumanni almanna-
varna. í Svíþjóð er varið 30
milljón króna til almannavarna
á ári hverju og væri kostnaður
ekki minni hér, ef vel ætti að
vera. Gísli sagði að hér væri
um svo sjálfsagða ráð-
stöfun á ferðinni að varla ætti
að ræða um hana. Hann minnti
kommúnsta á, þegar þeir nú
lögðust gegn almannavömum,
að er loftvarnalögin voru sett
1941, þá hreyfði aðeins einn
maður andmælum. Það var
Einar Olgeirsson, vegna þess
að hann vildi hafa loftvarnirnar
ennþá viðtækari en þá var tal-
að um. Þá voru Rússar banda-
menn en nú ógnvaldar og því
væri afstaða Einars og flokks
hans breytt. Gísli kvað enn-
fremur að þegar út í stríð væri
komið, þá skipti engu máli
hvort þjóðir væru hlutlausar
eða ekki, það væri margsannað
mál, að sprengjum rigndi yfir
réttláta sem rangláta. Þvi væri
það aðeins sjálfsögð varúðar-
ráðstöfun að gera eitthvað til
að koma í veg fyrir meira tjón
en vera þyrfti, — þó ekki væri
nema af veikum mætti. Þetta
frumvarp væri tilraun í þá átt
og því væri rétt að samþykkja
það.
Eins og áður segir talaði
Hannibal Valdimarsson drykk-
langa stund, en Gísli Jónsson
hafði í örfáum orðum áður gert
grein fyrir áliti meiri hlutans
Fundartími var úti, er Hanniba)
hafði lokið máli sínu, og var því
umræðum frestað þar til í dag
Verður fróðlegt að heyra fram-
vindu mála.
í efri deild var fundur stutt-
ur, á dagskrá voru tvö mál, um
framlengingu nokkurra laga og
frumvarp um erfðafjárskatt
flutt af Ólafi Jóhannessyni (F)
Þá var ríkisreikningurinn af-
greiddur í deildinni. Engum
frumvörpum eða þingsályktun
artillögum var dreift í gær.