Vísir - 11.12.1962, Blaðsíða 9

gg
Vísir birtir hér kafla úr mjög athyglisverðum fyrir-
lestri, sem dr. Bjöm Sigurbjömsson flutti nýlega á um-
ræðufundi Heimdallar. Er þar tekið á málefninu af óvenju-
Iegri glöggskyggni, enda er dr. Bjöm einn af fæmstu vís-
indamönnum þjóðarinnar á sviði iandbúnaðarvísinda.
-
Þegar við tölum um framtíð
landbúnaðar á fslandi, erum við
ekki að tala um það, hvort hann
leggst niður eða ekki. Framleiðsla
rriatvöru er svo mikið undirstöðu-
atriði í okkar þjóðfélagi sem öðr-
um, og gróðurlendi landsins svo
viðáttumikið, að við þurfum varla
að óttast það.
Það sem skiptir máli um fram
tíð landbúnaðar er, hvort okkur
tekst að haga framleiðslu land-
búnaðarafurða þannig, að atvinnu
vegurinn verði blómlegur, og að
þeir, sem að honum vinna, beri
gott hlutskipti úr býtum, a. m, k.
til jafns við þá, sem aðra atvinnu
stunda.
Vöxtur landbúnaðarframleiðslu
sem leiðir óhjákvæmilega af sér
fækkun innan bændastéttarinnar,
fólksflótta úr sveitunum, eins og
þetta er stundum kallað.
Það er í raun og sannleika
fáránlegt, að mönnum skuli detta
í hug að fólksfækkun í sveitunum
sé eingöngu merki um hnignun
landbúnaðarins. Meðan ekki fæst
nægur markaður fyrir vöruna, er
fækkun framleiðendanna áhrif af
tæknilegum framförum við fram-
leiðsluna. Bændabýli, sem áður
fyrr framleiddu matvæli handa
fimm manns, framleiða nú fyrir
30 manns.
Það er vert að íhuga vandlega.
að án þess að markaður fyrir
landbúnaðarvörur aukist umfram
hinn innlenda markað, hlýtur
þessi þróun að halda áfram.
Það er talið að til þess að kúa-
Höfunaur greinarinnar dr. Björn Sigurbjörnsson sést hér að starfi í Atvinnudeildinni (á miðri mynd).
Með honum t. h. er Gunnar Ólafsson cand agric.
Hver verður framtíð
er háður því fyrst og fremst, að
markaður sé fyrir hendi til að
taka við vörunni. Án markaða
þýðir ekki að auka framleiðsluna,
og án þess að framleiðslukostn-
aður sé lækkaður og gæðin full-
nægjandi, þýðir ekki að leita
nýrra ihárkaða.
Það er með raunhæfum rann-
sóknum, sem unnt er að finna
nýjar aðferðir, sem lækka fram-
leiðslukostnaðinn og auka gæðin
og þess vegna eru rannsóknir
frumskilyrði fyrir framförum I
landbúnaðinum.
Aukning fólksfjölda I landinu
er nú eini markaðurinn innan-
lands, sem getur tekið við aukn-
um afurðum landbúnaðarins. Ef
við bindum landbúnaðarfram-
leiðsluna við innlenda markaðinn,
má hún ekki aukast umfram það.
En til þess að skapa viðunandi
lífskjör til handa bændum verður
að beita tæknilegu og skipulags-
legu hugviti til að auka fram-
leiðslu hvers býlis.
Kotbúskapur á engan rétt á
sér, en hlýtur alltaf að leiða af
sér fátækt.
Þess vegna blasir við stað-
reynd, sem margir eru feimnir við
að horfast í augu við. Hún er sú,
að ef við viljum auka tekjur bónd
ans, en slíkt er vart hugsanlegt,
nema hann stækki bú sitt, — og
byggja landbúnaðarframleiðsluna
jafnframt á núverandi innanlands
markaði og eðlilegri aukningu
hans, höfum við skapað ástand.
Eftir
dr. Björn
Sigur-
björnsson
i
bú beri sig vel þurfi að vera um
30 kýr I fjósi. Af um 6000 býlum
landsins eru aðeins tæp 40, sem
ná þessum gripafjölda. Ef þessi
fjöldi kúa ætti hins vegar að vera
á hverjum bæ, þyrfti aðeins um
1400 mjólkurframleiðendur.
Ef 500 vetrarfóðraðar ær væru
á hverjum bæ, þyrfti aðeins um
1600 sauðfjárbú til að ná núver-
andi sauðfjáreign landsmanna,
eða samtals um 3000 býli.
1 þessu sambandi má minna á,
að I Gunnarsholti á Rangárvöll-
um hirðir einn maður 1100 ær.
Það ætti að vera ljóst af þessu,
að ef við eigum að bæta efnahag
bænda með því að auka á næst-
unni afköst núverandi framleiðslu
greina hverrar jarðar upp að því
marki, sem talið er þurfa til þess
að um góða afkomu sé að ræða,
er innlendi markaðurinn hvergi
nærri nógu stór til þcss að taka
við þeirri framleiðsluaukningu.
Þá er um þrennt að velja. í
fyrsta Iagi: Framleiða núverandi
landbúnaðarafurðir til útflutn-
ings. í öðru lagi: Taka upp fram-
leiðslu á nýjum vörutegundum,
sem nú eru fluttar inn, — eða
horfa fram á annars óhjákvæmi-
lega fækkun bújarða og áfram-
haldandi flótta úr sveitunum.
Þessar staðreyndir verð. ckki
umflúnar með nýjum félagsheim-
ilum og ekki þótt komið væri
sjónvarp heim á hvern bæ.
Ef við viljum koma í veg fyrir
að framleiðendum landbúnaðaraf-
urða fækki meira en orðið er,
verðum við, að vinna að hinu,
þ. e. a. s. finna aðferðir og ráð
til að framleiða nýjar vörutegund
ir, auka fjölbreytnina I búskapn
um, og finna ráð og aðferðir '.i!
þess að auka gæði vörunnar og
lækka framleiðslukostnaðinn til
þess að gera landbúnað okkar
sem samkeppnisfærastan á erlend
um markaði.
Nágrannaþjóðir okkar eru þétt
byggðar hundruð milljónum
manna. í framtíðinni verður sí-
felld aukning á þörf matvæla,
bæði fiskjar og landbúnaðaraf-
urða, jafnframt því sem geta þess
ara þjóða til að fullnægja mat-
vælaþörfinni minnkar.
Auk þess flytjum við til lands-
ins í dag margar tegundir mat-
væla og fóðurs, sem við getum
ef til vill framleitt hér heima. Þar
á ég við allt fóðurkornið, bygg og
hafra, sem flutt er inn, allt hveit-
ið, sem við notum í bakstur og
Ákveðið hefir verið, að
stærsti flugvöllur í heimi
verði gerður við Hamborg,
og verður hann tvöfalt
stærri en Idlewild-flugvöll-
ur við New York.
Ekki verður um það að ræða,
að stækkun verði framkvæmd á
fóður, jurtaolíu til neyzlu og iðn-
aðar, grænmeti og ávexti af ýmsu
tagi, holdanaut, kartöflur til iðn-
aðarvinnslu og jafnvel sykur. Það
sem ekki gæti þrifizt utan dyra
mætti rækta í gróðurhúsum.
Lausnin á því hvernig við get-
um gert þetta tvennt: Framleítt
samkeppnisfærar landbúnaþaraf-
urðir til útflutnings og fundið ráð
til að framleiða nýjar vöruteg-
undir, er fólgin í þvi sem ég
minntist á fyrr og ætti að vera
öllum ljós:
Við verðum að efla og styrkja
rannsókna og tilraunastarfsemi
landbúnaðarins. Heill og framtíð
ur gerður alveg nýr völlur á öðrum
stað, og mun hann verða nefndur
I Kaltenkirchen. Stærð þessa vallar
verður hvorki meira né minna en
4000 hektarar, en Idlewild-völlur,
sem er hinn stærsti í heimi, þekur
: aðeins 2000 hektara. Nýi flugvöllur
inn verður um 40 km. f Hamborg,
j og svo hefir samizt við stjórn
| Slésvíkur-Holtsetalands, að hún
mun ekki selja landrými umhverfis
svo að unnt verði að
stækka hann, ef þess gerist þörr.
Meöal nýjunga á Kaltenkirchen-
þessa atvinnuvegar er undir því
komin, að ekki verði sparað til
rannsóknanna.
Án þess að leita getum við
taldrei fundið nýjar búgreinar, án
þess að reyna getum við aldrei
lært um aðferðir sem leiða til
lækkunar á framleiðslukostnaði.
Hver eyrir sem lagður er í skyn
samlega og vel skipulagða rann-
sóknastarfsemi kemur í krónum
til baka.
Framtíðarmöguleikar islenzks
landbúnaðar eru miklir, aðeins
um 3% af ræktanlegu landi eru
nýttir f dag. Við eigum endalaus-
ar breiður mýra, heiða og sanda,
sem allar bíða þess að finna snert
ingu plógsins og framleiða verð-
mæti í þjóðarbúið. Við þurfum
engu að kvíða um hráefnaskort
til framleiðslu landbúnaðarafurða.
Ef við sofnum ekki á verðinum,
en tryggjum framfarir og bætta
framleiðsluháttu, er enginn vafi
á því, að framtíð landbúnaðarins
verður blómleg.
| velli verður, að flugbrautir verða
! allar tvöfaldar eða tvær flugbrautir
samhliða í stað einnar, sem einung
I is hefir tfðkazt áður, og verður
breidd ];cssara tvöföldu brauta
með bilinu milli þeirra — hvorki
meira né minna en 3,6 kílómetrar.
Einnig er það mikill kostur, að Iftil
byggð er hvarvetna í kringum vænt
j anlegt vallarstæði og engar háar
! hæðir. Þaðan verður svo lagður full
k mnar bílabrautir í ýmsar áttir,
m. a. ein norður að landamærum
1 Danmerkur.
núverandi flugvelli við Hamborg, völlinn,
Fuhls Biittel, sem er aðeins um 40
hektarar að flatarmáli, heldur verð
landbúnaðarins ?
Stærstí fkgvöllur heims
verðurgerður viðHumborg