Vísir - 22.12.1962, Blaðsíða 3

V í SIR . Laugardagur 22. desember 1962.

Bahama - fundur
Lokið er hinum þýðingarmikla fundi þeirra Macmillans og Kennedys á ■*
Bahamaeyjum og var þessi mynd tekin á ráðstefnunni af þeim !j
forustumönnunum. I*
Ævisögur og anda-
trúarbækur efstar
Þær bækur sem rísa
nú hæst að sölu á jóla-
markaðnum eru ævisög-
ur og bækur um spíri-
tisma, en fast í kjölfar
þeirra fylgja ferðabækur
þýddar og frumsamdar
og þjóðlegur fróðleikur.
Að sjálfsögðu kemur
svo ein og ein bók í öðr-
um bókaflokkum upp í
hóp hæstu sölubókanna,
en skáldsögur eru ekki
ofarlega um þessi jól.
Frá þessu skýrði Lárus Blön-
dal bóksali, þegar Vísir átti
stutt samtal við hann í morgun
um bóksöluna.
Hann skýrði m. a. frá eftir-
farandi:
Að þessu sinni munu vera
um 250 nýjar bækur á jólamark
aðnum og mun það vera aðeins
minna en s.l. ár. Um það bil
þriðjungur bókanna eru barna-
bækur.
— Hvað er upplag bóka
stórt?
— Mér er nær að halda að
meðal upplag af öllum þorra
nýrra bóka sé um 1500 eintök.
Flestar barnabækur eru f aðeins
stærra upplagi og svo koma að
sjár iögðu mestu sölubækúrnar
í upplögum 3 — 5 þúsund.
— Er salan eins mikil og í
fyrra?
— Mér virðist hún vera
nokkuð svipuð og í fyrra. Sann
leikurinn er þó sá að síðustu
dagarnir hafa úrslitaáhrif á
heildarsöluna, svo mér þykir
heldur fljótt að fullyrða nokkuð
um þetta. Ýmislegt kemur ann-
ars til greina í þessu sambandi,
bækur hafa eins og önnur sölu-
vara hækkað nokkuð í verði,
svo að ekki er einhlítt að miða
við krónutölu, þegar talað er
um söluna.
— Kaupir unga fólkið mikið
bækur?
-— Já, það má fullyrða að I*
aldursflokkurinn 7—17 ára les
mjög mikið bækur og notar þær
einnig til gjafa. Er mjög áber- J.
andi að á þessum aldri hafa
börn og ungl. ákveðinn smekk I"
og eru ekki lengi að velta því J.
fyrir sér hvað þeir ætla að .J
kaupa. Mér finnst gaman að [■
því, hvað æskan hefur mikinn |I
áhuga á bókum og dreg þá á- ■]
lyktun af þvi að íslendingar J.
muni halda áfram að vera bók-
elskir og bókaútgáfan eigi enn !■
mikla frámtið fyrir sér hér á J.
landi. ■;
Belinda í
Hafnarfirði í;
Þann 28. desember frumsýnir I;
Leikfélag Hafnarfjarðar Ieikritið J.
Belipda, eftir Canadamanninn Elm- |I
er Harris Margir muna eftir kvik- /
myndinni Johnny Bclinda, sem /
sýnd var hér fyrir allmörgum ár- >|
um og var fyrsta myndin, sem !|
Jane Wyman varð þekkt fyrir. J.
Leikfélagið hefur að þessu sinni
fengið enskan leikstjóra, Raymond /
Witch, til að stjóma leikritinu og jl
er það í fyrsta sinn, sem Leikfélag .J
Hafnarfjarðar hefur erlendan leik- J.
stjóra. Hefur hann stjórnað leik- \
ritum í Englandi, Indlandi og !■
Burma á undanförnum tíu árum, J.
en auk þess er hann leikari. Lék »JJ
hann meðal annars í leikritinu
Irma La De.uce, sem gekk í Lon- ■!!
don f fjögur ár og hefur orðið !j
vinsælt víða um heim. J.
Aðalleikarar eru Svandís Jóns-
dóttir, sem leikur Belindu, Bjarni I"
Steingrímsson, sem leikur Iækninn ",
og Ragnar Magnússon, sem leikur .J
skúrkinn. J.
Mr. Witch er hingað kominn til ■“
að heimsækja væntanlega tengda- 1«
foreldra sfna, auk þess sem hann
stjórnar leikritinu, en hann er trú- .J
lofaður Svandísi Jónsdóttur. Lætur J.
hann vel af að vinna með leikur- ■]
unum og telur marga þeirra hafa !■
góða hæfileika, þó að ekki hafi j!
þeir allir mikla reynslu. ■'
Almenningi hjálpað viði
gerð f j árhagsáætlana \
\ vegum peningastofnunar einn-
ar í Danmörku, sem heitir
„Bikuben“, starfar kona, sem er
„budgetkonsulent". Þar sem ég
hafði ekki heyrt um slíkt starf
áður, fór ég á stúfana til þess að
forvitnast um þ'að, hvers konar
atvinna þetta væri.
„BudgetkonsuIenten“ í „Biku-
ben“ heitir frú Kirsten Hellner.
Hún er matreiðslukennari að
menntun og hefur einnig f mörg
ár verið ritstjóri fyrir blað, sem
danska húsmæðrakennarafélagið
gefur út handa félagsmönnum sfn
um. Frú Hellner veitti mér góð-
fúslega viðtal og fara hér á eftir
þær upplýsingar sem hún lét mér
í té.
Orðið „budgetkonsulent“ er erf
itt að þýða á íslenzku. „Budget“
þýðir fjárhagsáætlun og „konsu-
lent“ ráðunautur. Fáum við þá
strax einhverja hugmynd um það
hvers konar starf frú Hellner
stundar. Enn fremur sagði frú
Hellner að hún starfaði í þágu
heimilanna. Það sem ráðunautur-
inn þarf að gera, er að reyna að
hjálpa fólki að taka peningamál
sín föstum tökum.
AÐSTOÐ VIÐ
ALMENNING.
„En hvernig farið þér að því?“
„Það er orðið kunnugt, að við
hér f „Bikuben" hjálpum fólki,
sem er í fjárhagslegum vandræð-
um. Þess vegna er það algengt
að fólk hringi til okkar og spyrji
hvort við hjálpum þeim að gera
fjárhagsáætlun fyrir sig. Getur
hver og einn pantað viðtal hjá
okkur er að kostnaðarlausu. En
fyrst sendi ég viðkomandi aðila
eyðublað, þar sem hinir ýmsu
útgjaldaliðir heimilisins eru á
prentaðir. Getur hann þá fyllt út
blaðið upp á eigin spýtur eins vel
og hann getur. Ef hann vill fá
áframhaldandi hjálp getur hann
komið til viðtaís og rætt um
vandamál sfn við mig. Slíkt sam-
tal getur oft staðið í 2—3 klst.
eftir þvf hve flókin fjárhagsvanda
málin eru. Þegar búið er að at-
huga öll útgjöldin og bera þau
saman við tekjumar vill það oft
verða svo, að iíil gjöldin saman-
lögð eru hærri en tekjurnar. Þá
kemur aðalvandinn að athuga
hvern gjaldalið um sig og minnka
hann ef hægt er þannig að jafn-
vægi komist á milli tekna og
gjalda.
Það er auðvitað ágætt að hafa
slíka tillögu á pappírnum, en til-
lagan verður að vera þannig úr
garði gerð, að hægt sé að fram-
kvæma hana, annars er ekkert
varið í slíka fjárhagsáætlun.“
SAMNING
FJÁRHAGSÁÆTLANA.
„En hvernig er farið að því að
semja fjárhagsáætlun?“
„Fyrst er að búa til eftirfarandi
yfirlit:
1. Hve eru tekjurnar háar?
2. Hve eru föstu útgjöldin mikil?
3. Hve mikla peninga megum við
nota til hinna útgjaldanna, ef
við gerum ráð fyrir, að um
8% af tekjunum þurfi að
leggja fyrir?
Þegar búið er að gera slíkt yf-
irlit, má segja, að þá sé komin
fjárhagsáætlun í stórum dráttum,
og er þá hægt að sundurliða áætl-
unina nánar.
Að sjálfsögðu er það einkamál
hvernig fjárhagsáætlunin er sett
upp, en flcst heimili hafa svipaða ■
útgjáldaliði.'sem skipta má í fjóra
aðalflokka.
1. flokkur eru hin flestu út-
gjöld. í honum eru skattar og út-
svör og önnur opinber gjöld, trygg
ingargjöid, húsaleiga eða útgjöld
vegna íbúðarinnar, svo sem skatt
ar og viðhald, rafmagnsgjald og
hitunarkostnaður.
í öðrum flokknum eru heimilis-
gjöld. Til þeirra teljast matvöru-
kaup, þvotta- og ræstiefnakaup,
húshjálp og viðhald og endurnýj-
un á munum heimilisins. í þriðja
flokknum eru einkagjöld, eins og
sfmi, bækur og blöð, fatnaður
og skór, lækniskostnaður, tann-
lækniskostnaður, meðul, félags-
gjöld, gjafir, sumarleyfi, og vasa-
peningar. (Til vasapeninga telst
skemmtanir, snyrtivörur, hár-
greiðsla, tóbak, kaffi á vinnustað
o, fl.). I fjórða flokknum er spari-
fé. Sparifé þarf að leggja fyrir
í ákveðnum tilgangi eins og til
kaupa á eigin íbúð, til menntun-
ar barna, til kaupa á innanstokks-
munum, til utanlandsferðar o. s.
frv. En þar að auki verður að
leggja fyrir nokkurt sparifé, til
þess að mæta óvæntum útgjöld-
um, sem kunna að bera að hönd-
SKIPTING
ÚTGJALDA.
Að sjálfsögðu væri hægt að
semja einhverja „standardiser-
aða“ áætlun, en slík fjárhags á-
ætlun kæmi sennilega að mjög
litlum notum, því að það er nú
svo, að engar 2 fjölskyidur hafa
sömu þarfirnar. En mælikvarði,
sem í flestum tilfellum er hægt
að styðjast við, er eins og hér
segir: .
30 — 45% af tekjuhum fyrir föst
útgjöld.
30—40% af tekjunum fyrir heim-
ilisgjöld.
20—25% af tekjunum fyrir einka-
útgjöld.
Þá er æskilegt að eftir séu 8—
10%) af tekjunum fyrir sparifé, en
þar með er taiið sparifé fyrir 1
eigin íbúð eða fyrirtæki, lffeyris- '
sjóðsgjald, lífeyristrygging o. þ. h. |
„Er það venja hér í Danmörku I
að hjón semji fjárhagsáætlun?"
„Flestir reyna að komast hjá ’
því að semja fjárhagsáætlun og
færa bók yfir útgjöld sfn.
En nauðsýnlegt er að gera það,
ef við höfum ekki meðfætt fjár-
málavit og öruggt yfirlit yfir fjár
haginn.
Samtal við danskan
fjárhagsráðunaut
STUÐLAÐ AÐ
SPARNAÐI.
„En hvernig stendur á þvf að
peningastofnun eins og „Bikub-
en“ hefur tekið að sér að hjáipa
'fólki að semja fjárhagsáætlun?"
„Þessu er ekki auðvelt að svara
með einni setningu," segir frú
Hellner. „Þegar sparisjóðimir
voru stofnaðir á sínum tíma var
það gert til þess að kenna fólk-
inu að spara og vinna þannig á
móti fátæktinni. Þessari uppeid-
ishlið f starfsemi sparisjóðanna
hefur verið sinnt með ýmsu móti.
T. d. hefur verið komið á fót spari
merkjasölu í skólum landsins til
þess að kenna börnunum ráðdeild.
Kennaranámskeið fyrir kennara,
sem kenna heimilishagfræði í skól
um landsins, fara fram á hverju
sumri á vegum sparisjóðanna. —
Sparifélög hafa verið stofnuð
víðs vegar um landið á ýmsum
vinnustöðum f þeim tilgangi að
félagsmenn leggi fyrir hluta kaups
síns, þegar launagreiðslur fara
fram. En f þessari uppeldisstarf- j
semi tóku forráðamenn sparisjóð-
anna eftir því, að þótt menn vilji
leggja fyrir einhvern ákveðinn
hfuta af tekjum sfnum, þá hafa
þeir ekki getu til þess. Þcir hafa
ekki kunnáttu til að skipta pen-
ingunum milli hinna ýmsu út-
gjaldaliða heimilisins. Margir lifa
um efni fram og safna að óþörfu
skuldum. Heimili sem sífellt eru
í fjárhagslegum vandræðum, orka
að sjálfsögðu' á allt þjóðarbúið.
Þess vegna tók Bikuben að sér
að reyna að hjálpa fólki sem kom-
izt hefuc í fjárhagskröggur, að fá
yfirlit yfir fjárhag sirin.
MARGT FÖLK
LEITAR RÁÐA.
„En leitar einungis fólk, »em
komizt hefur í fjárhagskröggur til
ykkar?“ '
„Nei, oft koma til okkar ung
hjónaefni, sem eru að stofna heim
'ili og vita ekki hvaða fjárhags-v
legar skuldbindingar stofnun
heimilisins hefur í för með sér.
Fólk, sem vill stofna eigið fyrir-
tæki, leitar einnig til okkar og
loks fólk, sem vegna aldurs eða
veikinda hefur misst atvinnu sína
og sem nú leitar aðstoðar við að
breyta li.' ðarháttum sínum.
„En það væri mjög mikils
virði," bætir frú Hellner við að
lokum, „ef skólarnir kenndu börn
unum strax frá byrjun að ráð-
stafa peningum, þá mundi starfi
minn að leiðbeina fólki sem lent
hefur í fjárhagslegum erfiðleik-
um vera ofaukið."
Sigríður Ilaraldsdóttir.