Vísir - 25.02.1963, Blaðsíða 15

VÍSIR . Mánudagur 25. febrúar 1963.
15
JJANN hljóp skref fyrir skref
heim í skálann.
Allt svæðið var eyðilegt, og
fangabúðirnar virtust yfirgefnar.
Nú var einmitt þessi stutta hvíld-
arstund, þegar allir reyna að telja
sér trú um, að ekki verði gengið
til vinnu, enda þótt allt hafi verið
fastákveðið.
Varðmennirnir sitja í hlýjum kof-
um sínum og hvíla svefnhöfug höf-
uðin við byssurnar — það er held-
ur ekkert sældarbrauð fyrir þá
greyin, að hanga f varðturnum í
svona kulda. Verðirnir við aðal-
hliðið fleygðu kolum í ofninn. Þeir
í varðmannaherberginu reyktu sið-
ustu sfgarettuna, áður en þeir
gerðu leit í fangaskálunum. Og nú
voru fangarnir klæddir öllum tötr-
um sínum, höfðu bundið snæri um
mittið og vafið tuskum um
andlit sér frá hökú upp að augum
til að verjast kuldanum, Þeir lágu
í stígvélunum á fletunum og biðu
með lokuð augu og hjartatitring
eftir þvf, að fyrirliði vinnuflokks-
ins öskraði: „Út með ykkur“.
104. vinnuflokkurinn dottaði með
hinum í skála nr. 9 — allir nema
Pavló, aðstoðar-fyrirliði vinnu-
flokksins, sem bærði varirnar, um
leið og hann krotaði eitthvað nið-
ur með blýanti, og líka Alyosha,
í næsta fleti við ívan, hreinn og
þrifalegur, sem var að lesa upp úr
vasabók, þar sem hann hafði skrif-
að upp helminginn af Nýja Testa-
mentinu.
Ivan hljóp rakleiðis, án þess að
til hans heyrðist, að fleti Pavlós.
Pavló leit upp.
„Ég hélt þú værir dauður. ívan
Shukov, eða þér hefði verið stung-
ið f svartholið," sagði hann með
greinilegum Úkraínu-hreim í rödd-
inni, hann velti skírnarnafninu og
föðumafninu á tungunni á þann
hátt, sem Vestur-Úkrafnubúar
gera, jafnvel í fangelsi.
Hann dró brauðskammt Ivans úr
pússi sínu og rétti honum. Pínu-
lftill slatti af sykri var ofan á
brauðinu. ívan mátti engan tíma
missa, en svaiaði Pavló skilmerki-
lega (aðstoðarfyrirliðinn var líka
einn valdamanna, og jafnvel meira
undir hann að sækja en fangabúða
stjórann).
Þótt ívan væri að flýta sér, saug
hann sykurinn af brauðinu með
vörunum og lét hann bráðna á
tungunni, um leið og hann sté á
stokk og klifraði upp í bálkann til
að búa um fletið sitt. Svo leit hann
á skammtinn sinn og vó hann í
hendinni og reyndi að reikna út
hvort hann væri 555 grömm eins
og fangalögin gerðu ráð fyrir. Þótt
hann hefði ótal þúsund sinnum
fengið svona skammta í fangelsum
og fangabúðum og hefði aldrei
fengið tækifæri til að vigta þá í
vogarskál, og þótt hann vissi ekki,
hvernig hann ætti að fara að því
að standa fast á rétti sfnum —
hann var í eðli sínu óframfærinn
— hafði hann sem aðrir fangar
fyrir löngu komizt að því, að það
væri aldrei hægt að fá heiðarlega
mældan skammt af brauði. Allt of
lítið var í hverjum skammti. Hve
l.ítið, varðaði mestu. Þess vegna leit
hver fangi á hvern nýjan dag-
skammt, sér til friðþægingar,
og hugsaði: I dag hafa drjólarnir
kannski ekki svindlað á manni svo
óskaplega — kannski er allur lög-
legi skammturinn þarna.
JVAN gerði það upp við sig, að
tuttugu grömm vantaði á skammt
inn ,þegar hann braut brauðið í
tvennt. Öðrum helmingnum stakk
hann undir barminn. Þar hafði hann
saumað lftinn hvítan vasa — í
verksmiðjunum eru saumaðir vasa
lausir jakkar handa föngum. Hinn
helminginn, sem hann hafði sparað
sér með því, að neyta hans ekki
við morgunverðinn, var hann að
hugsa um að borða á sta^num.-idift,
matur, sem é'r gleýptur í hvelíi,
er vita gagnslaus næring — gefur
enga saðning. Hann teygði fram
höndina til að setja skammtinn í
hólfið sitt, en fékk eftirþanka:
Hann minntist þess, að tveir skála-
þjónar höfðu verið lúbarðir fyrir
að hnupla mat. Skálinn var stór
eins og almenningsgarður.
Hann ríghélt ennþá á brauðinu,
og svo smokraði hann sér úr kulda-
stígvélunum og tókst það svo fim-
lega, að hann skildi eftir leppana
í þeim og skeiðina sína; skreiddist
berfættur upp á fletið og víkkaði
út litla holu í dýnunni: Þar á kafi
í saginu faldi hann hálfan skammt-
inn. Hann tók af sér hattinn, dró
nál út úr honum og þráð (sem var
hvorttveggja vandlega falið þar, því
að þeir þreifuðu á höttunum, þegar
þeir leituðu á föngunum; eitt sinn
hafði vörður stungið sig í putann
og næstum höfuðkúpubrotið ívan f
bræði sinni). Rimp, rimp, rimp, f
flýti var gert við rifuna á dýnunni,
þar sem brauðið var falið. Á meðan
hafði sykurinn bráðnað í munni
hans. Hver taug var þanin og
spennt. Á hverri mínútu mátti bú-
ast við því, að varðmaður birtist
öskrandi f dyrunum. Fingur Ivans
fóru hratt yfir, en hugur hans vann
hraðar, hann var að búa sig undir
næsta þátt.
Alyosha — babtistinn — var að
lesa úr biblíunni lágri röddu (kann-
ski einkum ætlað ívani — þessir
kallar höfðu gaman af að snúa
mönnum og fá nýja trúbræður f
hópinn):
„Þvf að enginn yðar lfði sem
manndrápari eða þjófur eða illvirki
eða sem sá, er hlutast til um það,
sem öðrum kemur við; en ef hann
líður svo sem kristinn maður, þá
fyrirverði hann sig ekki, heldur
gjöri Guð vegsamlegan með þessu
nafni“.
Alyosha var slunginn — hann
hafði gert rauf í vegginn, þar sem
hann faldi litlu bókina, og við
hverja leit hafði hún farið fram hjá
vörðunum.
Ivan hengdi frakkann sinn á
þverbita — með sömu snöggu
hreyfingunum og dró undan dýn-
unni par af vettlingum, annað par
af gömlum íleppum og snæris-
spotta með tuskuslitur bundin sitt
á hvorn enda. Hann slétti úr dýn-
unni — hún var full af kökkum —
smeygði teppinu inn undir allt f
kring; hagræddi koddanum, og lét
sig síga niður með bera fætur og
byrjaði að vefja með tuskunum,
dnnsJng).ejSjCheillegum og með Tifn-
um yzt.
Þá spratt Tiurin á fætur og hróp-
aði:
„Ekki meiri svefn, piltar. Allir í
104. flokk f vinnuna."
Hver einasti maður, hvort sem
hann mókti eða ekki, stóð á fætur
og hélt til dyranna.
'J'IURIN hafði setið f fangelsi
nítján ár og rak mennina aldrei
f liðskönnun mínútu of snemma.
Þegar hann sagði: „Út með ykk-
ur,“ átti hann við, að það væri
vissara.
Ivan dró kuldastígvélin yfir tvö-
falda leppana, smeygði frakkanum
yfir vattfóðraða jakkann, svo girti
hann sig ramlega með snæri (leð-
urbelti höfðu verið gerð upptæk
hjá öllum föngum, sem þau áttu —
bannað var að nota Ieðurbeltií,,sér
stöku" fangabúðunum). Á meðan
gengu mennirnir hver á fætur öðr-
um þungstígir, með samanherptar
varir, út skálagöngin og þaðan út
í fordyrið; fór fyrirliði 20. vinnu-
flokks að dæmi Tiurins og kallaði
í sífellu: „Út með ykkur.“
ívani tókst þannig að ljúka við
allt og ná f félaga sfna, sem voru
síðastir einmitt í þann mund sem
númeruðu bökin á þeim voru að
hverfa út um dyrnar. Þeir voru
fyrirferðarmiklir á velli, dúðaðir í
allar druslur, sem þeir áttu f eigu
sinni. Þeir dröttuðust áfram í ein-
faldri röð og skáskáru liðskönnun-
arsvæðið og gerðu enga tilraun f
þá átt að fara hver fram úr öðr-
um. Eina, sem heyrðist, var marrið
í snjónum undan þungu fótataki
þeirra.
Ennþá var dimmt f lofti, þótt
himinninn f austri væri tekinn að
lýsast — það sló á hann grænu
bliki. Létt en biturt andkal barst
til þeirra frá hækkandi rfsandi sól.
Ekkert tekur meira á menn en
mæta til liðskönnunar á morgnana
eins og þessa stund — f myrkri og
kulda, með svangan maga og eiga
fram undan vinnu allan liðlangan
daginn. Menn geta ekki talað, þeg-
ar þannig stendur á. Mönnum hverf
ur öll löngun til að tala við nokk-
urn kjaft.
Ungæðislegur varðmaður æddi
um völlinn.
„Segðu mér, Tiurin, hvað þurf-
um við að bfða lengi eftir þér?“
Enn einu sinni hefurðu verið að
slóra."
Ivan hefði kannski getað hræðzt
varðmanninn, en Tiurin óttaðist
hann hins vegar ekki spor. Hann
nennti ekki að svara honum í þess-
um kulda — aðeins hraðaði sér
steinþegjandi.
Vinnuflokkur hans fylgdi í fót-
spor hans yfir snjóbreiðuna.
Trumb, trumb, trumb — þeir
þrömmuðu áfram.
Tiurin hlaut að hafa smurt þá
með þessu kílói af svínafeiti, því
að 104. flokkur var kominn á sinn
stað f röðinni - það sást vel frá
nálægum vinnuflokkum. Svona var
það — verið var að senda einn af
aumustu og heimskustu vinnuflokk-
unum í aðsetur „sósfalistiskra lifn-
aðarhátta". Æ, það mundi vera hart
líf þar f dag: tuttugu og sjö stiga
frost'— og hvassviðr'i. Ekkert skjól
að fá. EnginUióldjjf,.......
C'YRIRLIÐI vinnuflokks þarf mik
yfirverkstjórninni og sömuleiðis til
að seðja sinn maga. Tiurin fékk
engar bögglasendingar, en hann
varð aldrei uppiskroppa af svína-
feiti. Enginn f flokknum, sem
komst yfir feiti, setti sig aldrei úr
færi að færa honum hana að gjöf.
Ella hefðu þeir ekki lifað þetta
af.
Eldri varðmaðurinn leit sem
snöggvast á lítið tréspjald.
„Einn er í veikindafrfi í dag,
Tiurin. Tuttugu og þrfr eru mætt-
iir.“
„Tuttugu og þrfr," sagði Tiurin
og kinkaði kolli.
Hvern vantaði? Panteleyev var
þarna ekki. En hann var örugg-
lega ekki veikur.
Og svo var farið að hvfskra í
liðinu: Tíkarsonurinn Panteleyev —
sá þrjótur — var ennþá einu sinni
heima við. Ó, nei, hann var ekki
veikur. Piltarnir í örygginu höfðu
haldið í hann. Hann var að kjafta
frá einhverjum félögum sfnum.
Þeir voru vanir að senda eftir
T
A
R
l
A
N
Tarzan sneri sér nú að hinum
innfæddu: „Við erum í mikilli
hættu, vegna þess að villidýrin
sem þið dýrkið munu ná yfir-
höndinni hér um slóðir. Við verð
um því að útrýma þeim áður en
þau útrýma okkur“.
Tarzan reyndist sannspár því
að þegar þeir komu aftur til
3»
þorpsins, réðist að þeim hópur
hungraðra ljóna.
Viljið þér gera svo vel og biðja
Brigitte Bardot að koma hingað
og viðurkenna málvcrkið af sér —
Hér er aftur óbyggður hnöttur.
honum á daginn, svo að lftið bar
á, og hafa hann hjá sér í tvær eða
þrjár klukkustundir. Enginn mundi
heyra eða sjá, hvað þeim færi á
milli.
Og svo mundu þeir tala lækn-
ana til.
Allt svæðið var svart af frökk-
um, þegar vinnuflokkarnir dröttuð-
ust fram til að láta leita á sér.
ívan mundi eftir því, að hann hafði
ætlað að Iáta endurnýja númerið
á jakkanum sfnum, og hann oln-
bogaði sig afsfðis gegnum þröng-
ina. Tveir eða þrír fangar stóðu
þar og biðu eftir því, að röðin væri
komin að þeim hjá listmálaranum.
Hann slóst í hóp með þeim. Af
þessum fanganúmerum stafaði yf-
irleitt ekkert nema vandræði: Ef
þau voru greinileg, mundu verðirn-
ir nauðaþekkja majm úr fjarska,
en ef menn hirtu e*ki um að láta
endurmála þau í tíma, var öruggt,
að þeir lentu f svartholinu fyrir
að gæta ekki betur fanganúmers
síns.
Þrír listmálarar voru í fangabúð-
unum. Þeir máluðu myndir ókeypis
handa yfirvöldunum, og að auki
skiptust þeir á um að mæta til liðs-
könnunar og hressa upp á fanga-
númerin. I dag átti gamall maður
með grátt skegg að annast þetta.
Þegar hann málaði tölurnar á hatt-
ana með penslinum, minnti það á
prest, sem væri að setja heilaga
smurningu á augnabrúnir.
Gamli maðurinn málaði í sffellu.
Annað veifið blés hann í vettling-
inn sinn — þungan prjónavettling.
Hönd hans var stirðnuð af
kulda. Hann rétt komst yfir að
mála númerin.
Ódýr
eldhúsborð