Vísir - 11.09.1963, Blaðsíða 4

4
VÍSIR . Miðvikudagur 11. september 1963.
Grétar H. Óskarsson
ritar um reynslu Svia
af áfengum bjór
Tj’igi fyrir löngu vogaði sér
einn okkar ágætu þing-
manna að bera fram þá tillögu
á hæstvirtu alþingi að leyfð
skyldi bruggun og sala áfjngs
öls í landinu. Ætla mætti, að
þingmenn hefðu tekið þessari
tiflögu með fögnuði og sam-
þykkt hana í snarheitum með
þvílíkum meirihluta að líkja
mætti við kosningasigra komm-
únistaflokka austantjaldslanda.
En sú varð nú eigi raunin á.
Beðið var viðbragða lands-
manna og þá sérstaklega ýmsra
sjátfskipaðra siðgæðis- og
menningarfrömuða, svo sem
kvenfélaga, templara og annarra
sérfræðinga. Mætti ætla að
templarar hefðu tekið frum-
varpinu á raunsæjan hátt, svo
marga ágætis menn sem þeir
hafa á sínum listum, en því
miður fór það nú á annan veg.
Vitanlega væri það bezt af
öllu, að áfengið yrði aigerlega
útlægt gért af landinu, en það
er nú einu sinni utopia og því
ekki til umræðu. Mætti því
ætla, að þeir, sem virkilega
óska minnkun áfengisbölsins í
landinu, tækju því með föguði
að hafin væri sala áfengs
drykks, sem hefði einungis 4—
6% áfengismagn og mun hættu-
verzianir, sem enn áttu ein-
hverjar birgðir, ásamt magni og
tegundum.
Að fjórum vikum liðnum var
höfuðborgin þurr bær. Eitthvað
var þó enn til úti á landsbyggð-
inni og fá við borgarastyrjöld,
er tíu vörubifreiðum hlöðnum
dýrustu veigum var ekið frá
Smálöndum til Stokkhólms.
Smálendingum líkaði ekki að
þurfa að þyrsta fyrir höfuð-
borgina. En þessi smásending
dugði þó ekki lengi. Seldist allt
út á 4 tímum og var biðröðin
um hálfur kílómeter, þegar bezt
lét. Var nú Stokkhólmur þurr
borg til mikillar gleði templara,
kvenfélaga og lögreglu, en til
jafnmikillar hryggðar vinum
Bakkusar.
Svo leystist verkfallið eftir
um tvo mánuði og Svíar gátu
farið að drekka aftur. Tempiarar
og skoðanabræður þeirra börð-
ust af tvöföldum krafti fyrir
því, að brennivfnið yrði hrein-
iega gert útlægt og ekki hafin
sala að nýju, en barátta þeirra
var gagnslaus. Ríkið tapaði mill-
jónum á dag á verkfallinu og
bindindismenn voru í minni-
hluta. Fleiri voru þeir, sem
vildu sitt brennivín og ekkert
sykurvatn. Ríkisvaldið notaði
Enn er hann veikur — verður hann sterkur?
Bjórinn
una
minni en aðrir áfengir drykkir,
svo sem sannað er læknisfræð-
islega. Væri það stórt skref
fram á við, ef menn neyttu
þessa góða og hættulitla drykkj-
ar í stað svartadauða, með þeim
óhugnanlegu afleiðingum, sem
hann getur haft í för með sér.
Mundi það án efa bjarga mörg-
um manninum frá ofdrykkj-
unni. Sanngjarnt væri þá að
hækka verð sterkra drykkja, en
halda verði þeirra vægari niðri.
Þannig er þróunin í Svíþjóð
og hefur gefizt vel. Sannaðist
það alleftirminnilega í vetur,
er verkamenn og verkstjórar
áfengisverzlunarinnar fóru í
verkfall til þess að knýja fram
betri kjör. Varfa hafði þessi
verkfallsboðun spurzt um
byggðir Svíaveldis fyrr en
Iandsbúar fylltu allar áfengis-
verzfanir og reyndi hver og
einn að birgja sig sem bezt
hann gat. Sett var á skömmtun
vínfanga til þess að hindra
hamstur og drýgja birgðir. Fékk
hver viðskiptavinur aðeins að
kaupa y2 flösku af sterku og
1/1 flösku af léttu víni. Minnt-
ust menn með skelfingu gam-
alla banndaga og skömmtunar-
bóka, sem eigi var feltd niður
fyrr en 1955. Óttinn við skelfi-
legan þorsta virtist hafa fyllt
hugi flestra Svía.
p’n birgðir verzlananna dugðu
ekki lengi. Hverri verzlun-
inni á fætur annarri var lokað,
en því lengri urðu biðraðimar
við þær, sem enn áttu eitthvað
eftir af guðaveigum. Blöðin
tóku upp þá frábæru þjónustu
að birta daglega lista yfir
þó tækifærið að hækka verð á-
fengis, meðan ekkert var til og
því ekki hægt að hamstra.
Hækkaði brennivínið um þrjár
krónur sænskar flaskan og önn-
ur sterk vin samsvarandi. Létt
vín og bjór hækkuðu ekki.
Kostar heilflaskan af ekta hvít-
víni enn ekki nema 3,50 kr. ó-
dýrustu tegundirnar. Sænskur
bjór kostar 1,10 kr. og dansk-
ur 1,40 kr. flaskan.
En þetta tveggja mánaða
verkfall gaf læknum og vísinda-
mönnum frábært tækifæri til
þess að rannsaka afleiðingar
þess, þegar menn geta skyndi-
lega ekki fengið sitt brennivln
lengur. Er þeirri rannsókn enn
eigi aflokið, en svo mikið er þó
ljóst þegar, að áhrifin voru öll
til bóta. Delerium tremens og
aðrir brennivínssjúkdómar urðu
ekki fleiri, sem þó óttazt var,
þegar drykkjumenn skyndilega
yrðu sviptir víninu. Þvert á
móti urðu þeir næstum óþekkt
fyrirbrigði á skömmum tíma.
Otokkhólmur var sem Disney-
^ land- a þessum þurrkatím-
um. Var það iærdómsríkt mjög
að ganga að kvöldlagi um
skuggahverfi stórborgarinnar
og sjá edrú róna. Féll það engu
betur inn i umhverfið en St.
Pauli án gleðikvenna. Lögreglan
hafði náðuga daga. Tveir til þrír
voru teknir úr umferð fyrir ölv-
un í verstu hverfum Stokkhólms
um helgar á móti 40—50 áður.
Ölvun við akstur kom varla
fyrir og svo mætti lengi telja
En þ_ð athyglisverðasta i
þessu sambandi er það, að á-
fengur bjór (sænskur, danskur
og þýzkur) var til allan tímann
og seldur óskammtaður í öllum
opnum áfengisverzlunum og
vínveitingastöðum. Sannar
þetta ótvírætt, eins og áfengis-
rannsóknir hér f Svfþjóð hafa
sýnt, að bjór er hrein barna-
mjólk samanborið við brenni-
vínið. Verstu fylgikvillar brenni-
vínsins, Delerium tremens,
brjálæði og berserksgangur
þurfa alls ekki að fylgja bjór-
drykkju, jafnvel þótt hann sé
drukkinn íangt úr hófi fram.
Ég spurði einn af aðalfröm-
uðum bindindisfélags stúdenta
hér í borg, hvað hann myndi
álfta um þá ráðstöfun að banna
bjórinn og hækka léttu vfnin,
en láta sterku vínin vera á
sama verði. Með því mundi
nást líkt hlutfall og á Islandi.
Vildi hann varla svara svo fá-
ránlegri spurningu. Sterku
drykkirnir væru það hættulega
og mikið hefði áunnizt á sfðustu
árum með að fá Svía til þess að
drekka létt vfn f stað þess
sterka. Væri það spor í rétta
átt, á meðan algert bann væri
eigi framkvæmanlegt.
TTverníg á þvf stendur, að ís-
lenzkir templarar eigi sjá
í því spor í rétta átt, að fólk
drekki frekar létta áfenga
drykki heldur en rammasta
svartadauða, skil ég ekki. Sú
heiftarlega barátta, sem hafin
hefur verið gegn þeim sjálf-
sagða hlut, að við fáum að
drekka okkar eigin bjór, á eng-
an rétt á sér. Síkveðni .álsvar-
inn, að unglingar leiðist út i
drykkjuskap af bjór, er ekki
einu sinni svaraverður. Ekki veit
ég til þess að setja eigi upp
einhverja unglingaútsölu á bjór.
— Það er hryggilegt til þess að
vita, að íslenzkir unglingar skuli
drekka sig ofurölvi í Þjórsárdal
og annars staðar, sjálfum sér og
þjóð sinni til skammar. Virðast
unglingarnir hafa greiðan að-
gang að brennivíninu og væri
kannski heillavænlegra fyrir
bindindisprédikara að reyna að
gera sitt bezta til þess að
stemma stigu fyrir þann ófögn-
uð, heldur en að verja kröftum
sfnum í það að varna venju-
legu fólki að drekka bjór f stað
svartadauða, fari það út að
skemmta sér á laugardags-
kvöldi. Aldrei hefur staðið til
að selja áfengan bjór annars
staðar en í áfengisverzlunum
og vínveitingastöðum og ættu
unglingarnir því eigi að hafa
neitt greiðari aðgang að honum
en öðru áfengi. Skyldu ungling-
arnir samt frekar kaupa sér bjór
í stað brennivíns, væri það þó
skömminni til skárra. Mögu-
leikarnir á þvf, að úr þessum
unglingum verði rónar með
tímanum munu þá minnka
stórum.
Fyrir nokkru síðan sá ég
grein f einu Reykjavíkurdag-
blaðanna um ógurlegan drykkju
skap unglinga í Stavanger, og
var það bjór, sem ósköpunum
hafði valdið Þar með átti það
að vera sannað mál, hvílík ógn-
un dynja myndi yfir fslenzka
unglinga, fengju þeir (ólöglega)
tækifæri til þess að drekka bjór
f stað svartadauða. En þ-ð er
ekki góður málstaður, sem
barizt er fyrir þegar ekki er
sagður nema hálfur sannleikur-
inn. Orsakir bjórdrykkju ung-
linga í Stavanger eru auðskýrð-
ar þótt það afsaki ekki drykkju-
skapinn. Orsakimar vildi grein-
arhöfundur ekki nefna því þá
var glæpurinn glataður.
I Stavanger er áfengur bjór
seldur í flestum matvöruverzl-
unum en áfengi annars eigi
nema í áfengisverzlunum og
þess þá stranglega gætt að
menn undir 21. árs aldri eigi
fái keypt. En hægt er um hönd
fyrir unglinga að fá bjór að
drekka á meðan íslenzkir ung-
lingar verða að láta sér nægja
brennivfn og kóka kóla. Er ég
hræddur um að drykkjulæti
unglinga í Stavanger hefðu orð-
ið enn geigvænlegri hefðu þeir
drukkið svartadauða. 1 Stavang-
er eru svo mikiar herbúðir
norska flotans. Unga sjóliða 18
—20 ára má sjá þar á hverju
kvöldi f tuga og jafnvel hundr-
aða tali. Er því hætt við að
statistikin yfir bjórdrykkjuskap
unglinga geti orðið óhugnanleg
þegar fjöldi sjóliða f frfi bætist
við búsetta unglinga í bæ, sem
ekki hefur nema 50 þúsund
íbúa. Að birta tölur og reyna
að bera saman Stavanger og
Reykjavík f þessu sambandi, er
þvf bara með vilja til að villa
fyrir fólki, sem ekki þekkir til.
Jgg hef lesið ályktaiíir, frá
hinum og þessum félaga-
samtökum alls staðar að af
landinu, um þá bráðu hættu,
sem alþjóð stafaði af áfengum
bjór. Mér er spurn, hvaðan það
fólk sækir þá vizku sína. Marg-
ir sennilega aldrei séð bjór-
Framh. & bls. 3.