Vísir - 09.12.1963, Blaðsíða 3

VIS IR . Mánudagur 9. desember 1963.
75
Furður sálarlífsins
Yoðaeldur í Reykjavík
Furður sálarlífsins nefnist ný
bók sem út er komin hjá Almenna
bókafélaginu, eftir norska prófess
orinn Harald Schelderup. Fjall-
ar hún um sálfræðilegar rann-
llarald Sclijcldcrup
Guðmundur Karlsson
Það mun ýmsum þykja tíðind-
um sæta að heil bók — og hún
stór — skuli hafa verið skrifuð
um atburð sem skeði á stund úr
nóttu f Reykjavikurbæ fyrir nær
hálfri öld. Þessi bók er samt til
orðin og heitir „1 björtu báli“.
Höfundurinn er Guðmundur Karls
son blaðamaður, en útgefandi Æg
isútgáfan.
Nafnið bendir til innihaldsins,
en það er eldur, einn mesti elds-
voði sem sögur fara af á íslandi
fyrr og síðar. Það var þegar Hótel
Reykjavik brann til kaldra kola,
ásamt 9 öðrum húsum í hjarta
Reykjavíkur, en tvö hús önnur
urðu auk þess fyrir meiri eða
minni skemmdum. Tveir menn
létu lífið í þessum eidsvoða. Þetta
er einn válegasti slysaatburður
sem skeð hefur í sögu höfuð-
borgarinnar og íbúum hennar að
vonum einhver hinn minnisstæð-
asti harmleikur.
Hitt er svo annað mál, að það
þarf töluvert til að skrifa heila
bók um slíkan atburð, þótt hörmu
legur sé. Flestir mundu Iáta sér
nægja að gera efninu skil í
stuttri grein, nokkrum blaðsíðum
og talið sig þar með hafa tæmt
þær heimildir sem uni þetta fjöll-
uðu. I bókum slökkviliðsstjórans
sjálfs er talið nægja að færa inn
tíu línur um þenna mesta elds-
voða í Reyjavík og eru þær til-
færðar í bókarlok.
Guðmundur Karlsson er lang-
orðari en slökkviliðsstjórinn og
hann þarf 229 blaðsíður í stóru
bókarbroti til að lýsa því sem
hinn fékk lýst í 10 línum. En Guð
mundur færist líka ýmislegt í
fang annað en lýsa sjálfum elds-
voðanum. Hann lýsir að nokkru
leyti bæjarbrag í Reykjavík fyrir
hálfri öld, hann lýsir ýmsum gam
alkunnum bæjarbúum frá þessu
tímabili. Hann lýsir atvikum að
eldsvoðanum og hann lýsir við-
brögðum fólks til þessa örlaga-
þrungna atburðar.
Guðmundur hefur viðað að sér
miklum heimildum, og það er
næsta auðvelt ennþá að afla
sumra þeirra, því nokkrir menn
eru enn á lífi sem komu þar mjög
við sögu og muna eldsvoðann
eins og hann hafi gerzt í gær.
Guðmundur hefur rætt við þetta
fólk og skrifað eftir því það sem
það vissi og mundi. Þar sem þessi
gögn þrjóta, hefur maður á til-
finningunni að höfundur grfpi á
stundum til fantasfu blaðamanns-
ins og fer, þegar vel lætur, á
kostum.
Með bók sinni ,,í björtu báli“
hefur Guðmundur á síðustu
stundu forðað frá glötun heim-
ildum um mesta stórbruna á Is-
landi fram til vorra daga. En
gildi bókarinnar er engu að sfður
hitt, að hún er gædd lífi, svo til
frá upphafi til enda, fjörlega
skrifuð og læsileg. Þá má enn
telja það bókinni til gildis, að
hún er með nýstárlegu sniði,
smekkleg og þó sérstæð í um-
broti og með fjölda Ijósmynda og
teikninga. Teikningarnar eru eftir
Baltasar, flestar áhrifamiklar og
sterkar, svo sem efninu sæmir.
Þ. J.
furður sálarlifslns
Ný drengj
Arm. Kr.
Sagt frá atburðum,
sem aldrei gleymast
asaga eftir
Einarsson
Ármann Kr. Einarsson rithöf-
undur hefur sent 21. bók sína á
markaðinn. Sú heitir „Óli og
Maggi I ræningjahöndum" og er
þriðja bókin í svokölluðum Óla-
bókaflokki, en þær bækur hefur
bókaforlag Odds Björnssonar á
Akureyri gefið út.
Þessi síðasta bók Ármanns fjall
ar um eggjaræningja í eyju, sem
bera þá .Óla og Magga ofurliði
þegar þeir samkvæmt skyldu
sinni eru að gæta varps í eynni.
En Óli og Maggi eru snjallir strák
ar og verða engan veginn uppi-
skroppa með ráð. Fyrir ráðkænsku
þeirra tekst að hindra för ræn-
ingjanna úr eynni, og gera lög-
reglu aðvart. Það er hinn mikli
sigur drengjanna tveggja.
Ármann Kr. Einarsson nýtur
orðið meiri vinsælda en sennilega
nokkur annar barnabókahöfundur
hérlendur. Unglingarnir bfða með
óþreyju hverrar nýrrar bókar eft-
ir Ármann, enda hafa þær marga
höfuðkosti góðra unglingabóka til
að bera, eru hvorttveggja f senn
spennandi og skemmtilegar, en
jafnframt þó skrifaðar á góðu
máli og jákvæðar í efnismeðferð.
Búið er þegar að gefa út sex
barna- og unglingabækur Ár-
manns á norsku og tvær á
dönsku. í athugun er einnig út-
gáfa einhverra þeirra á sænsku.
sóknir á dulvitund mannsins, m.
a. draumarannsóknir, reimleika,
miðilsgáfuna, spfritisma og sálar-
rannsóknir.
Bókin skiptist í tvo hluta. Sá
fyrri fjallar um rannsóknir á dul-
vitund mannsins, djúpsálfræði og
sálkönnun, dáleiðslu og gildi henn
ar f sálvísindum, draumarann-
sóknir og ýmis afbrigði mannlegs
sálarlífs, m. a. um persónuleika-
vfxlun.
Síðari hluti bókarinnar fjallar
hins vegar f beinu framhaldi um
dularsálfræði, um reimleika, mið-
ilsgáfuna og aðra annarlega skynj
unarhætti, og um spíritisma og
sálarrannsóknir.
Furður sálarlífsins er nóvember
bók AB 1963. Hún er 275 bls. að
stærð auk mynda og prentuð i
prentsmiðju Jóns Helgasonar,
nema kápan, sem er prentuð f
Vfkingsprenti. Bókband annaðist
Félagsbókbandið h.f. og mynda-
mót voru unnin hjá Prentmótum
h.f. Káputeikningu gerði Harpa
Guðjónsdóttir, nemandi f Hand-
íða og myndlistarskólanum, en
hún varð hlutskörpust f keppni
um útlit kápunnar. Þýðendur bók-
arinnar eru Gylfi Ásmundsson sál
fræðingur og Þór Edward Jakobs
son, cand. mag.
Níutíu
kökuupp-
skriftir
Fyrir húsmæður og verðandi
húsmæður er komið út lítið kver
með 90 kökuuppskriftum eftir
Margréti Jónsdóttur, og nefnir
hún kverið „Kökur Margrétar".
Kverið hefst á almennum Ieið-
beiningum, hvernig hnoða eigi og
hræra deig, hvernig kökur skuli
geymdar o. fl. Að öðru leyti
skiptir hún bókinni niður í eft-
irfarandi þætti: Ýmsar kökur og
kex, Stórar kökur, Tertur, Smá-
kökur, Krem og mauk.
Höfundurinn segir að þetta
kver sá árangur reynslu sinnar
eftir 30 ára starf. Margrét kveðst
hafa leitazt við að hafa skýring-
arnar eins greinilegar og sér hafi
verið unnt og uppskriftirnar svo
fjölbreyttar sem tök voru á.
Nokkrar Iitprentaðar myndir
eru f kverinu.
Kvöldvökuútgáfan á Akureyri
hefur sent frá sér nýtt bindi frá-
söguþáttanna: Því gleymi ég
aldrei. Nítján þættir eru í bók-
inni eftir jafnmarga höfunda. —
Hún er röskar ZOp síður að stærð
og hefur Gísli Jónsson búið hana
undir prentun.
Eins og gefur að skilja fjalla
þættirnir um hin ólíkustu við-
fangsefni og eru að sama skapi
býsna ólíkir að gæðum.
Fjórir þættir eru öðrum fremur
dramatískir, og atburðarásin gef-
ur sérstakt tilefni til að henni
verði ekki gleymt. Þessir þættir
eru Talismanslysið eftir Arinbjörn
Árnason, en skráð af Kristjáni
Jónssyni lögfræðingi, Með bilaða
hreyfla eftir Jónas Guðmundsson,
Brunalúðurinn kallar eftir Magn-
ús Hóm Árnason og Flugvélin
„Geysir" og björgun áhafnarinn-
ar eftir Ólaf Jónsson. Þetta eru
allt vel skrifaðir þættir og þrír
þeirra skýra frá miklum og minni
legum atburðum, en í þeim fjórða:
Með bilaða hreyfla er þvílík
spenna, þar sem skýrt er frá ör-
lagastund þegar flugvél er komin
að þvi að hrapa og ekkert virð-
ist framundan nema dauðinn
einn, að lesandinn stendur á önd-
inni af eftirvæntingu. Ég held þó
að af öllu samanlögðu þyki mér
— af þessum fjórum þáttum —
kafli Arinbjarnar um Talisman-
slysið jafn beztur. Það er af-
bragðs frásögn, algerlega látlaus,
en sögð með stíganda sem að-
eins beztu sagnamenn hafa til
að bera. Jafnhliða skýrir hún frá
mesta harmleik, sem við sögu
kemur í þessari bók.
Hvað listræna meðferð og skáld
lega kunnáttu snertir ber þáttur
Guðmundar Böðvarssonar af öll-
um þáttum bókarinnar, þar sem
segir frá myrkfælni ungs drengs
sem sendur er í rökkri milli bæja.
Það er ekkert sem skeður, ekkert
annað en það sem næstum hver
krakki í sveit kemst í snertingu
við svo til á hverju kvöldi f
skammdeginu. En lýsing Guð-
mundar á þessu fyrirbæri er eftir
minnilega góð.
Svo virðist sem sumir höfund-
anna hafi misskilið verkefnið, en
það virðist í því fólgið — sam-
kvæmt bókarheitinu — að lýsa
einhverjum minnisstæðum at-
Frh. á bls. 20.
Nýtt þjCðfræðakver
Eftir Einar Guðmundsson þjóð-
sagnasafnara hefur komið út enn
eitt sagnakver „Dulheimar —
þjóðsögur og þættir“, en bókaút-
gáfan Setberg gefið út.
Að kalla þessi bók Dulheima
fær tæplega staðizt, því það er
ekki nema nokkur hluti hennar
um dulræn eða þjóðsöguleg efni.
Fullt svo mikið er af öðru efni,
t. d. þáttum urn menn, búendatal
í ljóðum með tilheyrandi skýring
um, ljóðabréf sem Jón Hreggviðs-
son hefur ort, samtíningur um
fálka, fálkaveiðar og tamningu
fálka og annað efni sem ekkert
kemur dulrænu við. Segja má að
efnið sé mjög sundurleitt og fátt
góðra eða merkilegra sagna, enda
hefur sá brunnur mjög verið aus-
inn hina síðustu áratugi. Veiga-
mesta efnið virðist komið úr
handritasyrpu „ljósvíkingsins", þ.
e. Magnúsar Hj. Magnússonar, en
það er nú í vörzlu Landsbóka-
safnsins.
Hitt er annað mál, að enda
þótt efniviður þessa bókarkvers
sé ekki rismikill, þá er söfnun
þjóðfræða góðra gjalda verð, og
auk þess er bókin skrifuð á góðu
máli. Víða gætir sérkennilegra
orða eða orðmyndana og það er
kostur. Þ. J.