Vísir - 03.01.1964, Blaðsíða 9

V í S I R . Föstudagur 3. janúar 1964.
togsmBmB*amStí*0iE2GB!ma
á undanhaldi
Ckyldu nokkurn tíma hafa
^ orðið eins mörg manna-
skipti á sviði alþjóðamála og á
s.l. ári? Þeir urðu ótrúlega marg
ir þeir frægu menn, sem hurfu
af sviðinu, sumir létu af vöidum
vegna aldurs, eða vegna þess, að
stjarna þeirra, fór lækkandi á
stjórnmálahimninum, aðrir féllu
frá, margir þeirra voveiflega.
Hæst kvað við sá vábrestur,
þegar Kennedy forseti var myrt-
ur og er óþarfi að rekja þá
sögu, svo djúpt sem það stend-
ur okkur enn í minni.
Þetta ár létu af völdum
slík stórmenni sem Macmillan
forsætisráðh. Breta og Adenau-
er kanslari Þjóðverja. Af þessu
má sjá, að öll vestrænu stór-
veldin, nema Frakkland, skiptu
um forystumenn. Svo víðtæk
skipti eru eðlilega talin skapa
nokkra hættu á reynsluleysi og
veiklun á alþjóðasviði, en til
þess hefur ekki komið, senni-
lega vegna þess, að Vesturveld-
in eru þegar orðin svo sterk,
• samanborið við hina rauðu and-
stæðinga í austri, að engin veru
leg hætta hefur komið upp á
þessu ári.
J^Ieiri skyndilegar breytingar
hafa orðið á stjórn ýmissa
ríkja, fyrrihluta ársins var gerð
bylting í írak og Kassem forsæt
isráðherra myrtur og um haust-
ið fór fram bylting í Suður-Vi-
etnam og Ngo Dinh Diem vald-
hafi í þessu austræna smáríki
var einnig myrtur.
Það var og á þessu ári um
vorið, sem Jóhannes páfi XXIII
féll frá. Hann var háaldraður
maður, en þrátt fyrir elli og
stuttan stjórnarferil reyndist
hann einn framkvæmdasamasti
og umbótasamasti páfi, sem
uppi hefur verið. Páll páfi VI.,
sem tók við, virðist ætla að
halda umbótastarfi hans áfram
og virðist nú fara fram ger-
bylting innan kaþólsku kirkj-
unnar, sem færir hana nær
starfsháttum og hugsunarhætti
nútímamanna.
Af öðrum minniháttar breyt-
ingum má nefna að Diefenbaker
forsætisráðherra Iíanada beið ó-
sigur í þingkosningum og Lest-
er Pearson komst aftur til valda,
Karamanlis forsætisráðherra
Grikkja beið og ósigur í kosn-
ingum og er örðugt um stjórn-
armyndun þar. í Noregi fór
stjórn Gerhardsen frá og hægri
maðurinn John Lyng myndaði
nýja stjórn, en tjaldaði aðeins
til einnar nætur. Á Italíu mynd
aði Aldo Mori nýja stjórn með
samstarfi í fyrsta skipti við
Nenni-sósíalistana. Enn má geta
þess, að miðaldakonungur I smá
ríkinu Jemen á Arabíuskaga
féll frá og gerðu lýðveldissinn-
ar þá uppreisn í landinu með
aðstoð Nassers og loks verður
að geta þess, að einræðisherra
Síams eða Thailands, Sarit
Thanarat lézt á árinu og getur
verið að fráfall hans ásamt
öðrum atvikum muni valda vax-
andi öryggisleys og óróa í
Suðaustur-Asíu.
í
Austantjaldslöndum urðu
ekki mikil mannaskipti á
árinu. Krúsjeff situr enn við
völd og virðist, sem heilsa
hans hafi batnað, en árið áður
1962 hafði hann átt við van-
heilsu að stríða. Helzta breyt-
ingin í kommúnistalöndunum
var stjórnarskipti eða brott-
rekstur helztu forustumanna
kommúnista í Tékkóslóvakíu,
en þeir voru taldir of hlynntir
stalinismanum. Hins vegar hélt
einn erki-stalinistinn Ulbricht
áfram völdum I Austur-Þýzka-
Mikil mannaskipti urðu meðal forustumanna á alþjóðavettvangi. Hér sést Adenauer kveðja Berlfnar-
búa.
að samkomulag tókst milli
Austurs og Vesturs um bann
við frekari kjarnorkuvopnatil-
raunum. Þ6 er sannleikurinn sá,
að þetta samkomulag er aðeins
Rússa hafi tekið breytingum
gefa síðustu atburðir ársins,
þegar hlið voru brotin á Berlín-
armúrinn um stundarsakir og
íbúum Vestur-Berlínar leyft að
sónufrelsis í Sovétrlkjunum
dylst engum, að þar rfkir enn
hið rammasta einræði, það sást
t.d. þegar Krúsjeff tók á s.l. ári
í hnakkadrambið á ungum
fyrsta skrefið að fyrsta skref- heimsækja .vini- .sína og vanda- skáldum og rithöfundum i Rúss
mu.
Þar
við bætist svo að allur
austan fangélsismúranna
um jólin. • .ílílíj
landi, enda virðist honum hafa
tekizt að telja Krúsjeff trú um
það tímanlega, að hann væri
búinn að söðla um og orðinn
. andstalinisti.
Tjað er almennt talið, að á
árinu 1963 hafi dregið úr
spennunni og kalda stríðinu.
Er það talið sanna þetta bezt,
tónninn í samskiptum Rússa og
Vesturveldanna er orðinn hóg-
værari eða dempaðri en áður.
Að visu var undarlegt, að rétt á
eftir Moskvusamningnum um
tilraunabann fylgdu ögranir og
ertni Rússa við bandarískar
flutningalestir á leiðinni til
Berlínar. En eitt athyglisverð-
asta dæmið um það, að viðmót
^/[argt
íBIIS
Svertingjar sækja með þunga fram til jafnréttis í Bandarfkjunum.
hefur verið rökrætt
um þessar breytingar á
framkomu Rússa. Þar á meðal
hafa margir stjórnmálaritarar á
Vesturlöndum gerzt æð'i hlið-
hollir Krúsjeff og færa allt á
betri veg fyrir honum, segja að
hann stefni að auknu lýðfrelsi
f Sovétríkjunum, jafnvel að
hann hafi sagt skilið við komm
únismann og stefni í áttina til
jafnaðarmennsku. Hann fær
þakkir fyrir að opna Berlínar-
múrinn og hann er lofaður fyr-
ir þá mannúð er hann sýnir
með þvf að eyða gullforða Sov-
étrfkjanna í matvælakaup í stað
þess, að láta þjóðina svelta eins
og Stalin gerði forðum daga.
Á þessu ári voru ennfremur
birt skjöl, sem sýna jákvæðari
viðhorf Krúsjeffs til Ungverja-
landsbyltingarinnar 1956, en
áður var talið. Af þessum skjöl-
um virðist mega ráða, að Krú-
sjeff hafi viljað gefa Ungverja-
Iand frjálst, en það hafi þá ver-
ið kínverskir kommúnistar, sem
neyddu hann með samsæri
meðal kommúnistaflokka heims
ins til að taka harðari afstöðu.
1 sumum skrifum á vestræn-
um löndum hefur verið gengið
alltof langt í því að hvítþvo
Krúsjeff. Það skal enginn ætla
að þessi gamli samverkamaður
böðulsins Stalins, sé neinn eng-
ill. Krúsjeff mun ábyggilega
ganga eins langt og hann getur
í viðleitni sinni „að grafa“ hinn
lýðræðislega heim. Og þó nokk-
uð hafi miðað í áttina til per-
landi og skirrðist ekki við að
beita þá pólitískum ofsóknum
til að koma þeim á rétta braut
pólitlskra lista.
Tjað er annað sem veldur þvi
að dregið hefur úr ágengni
Rússar, ýmiss konar erfiðleikar,
sem virðast hafa sundrað og
veikt kommúnistablökkina.
1 Kúbu-deilunni á fyrra ári,
1962, kom það I ljós, að Rússar
höfðu ekki þegar allt kom til
alls hernaðarlegt bolmagn gegn
Vesturveldunum. Þá sannfærð-
ist Krúsjeff um það, að Vest-
urveldin ætluðu að standa föst
og ákveðin gegn frekari út-
þenslutilraunum kommúnism-
ans. Og Krúsjeff virðist ekki
vilja hætta á kjarnorkustrlð.
Það er hins vegar eitt megin-
atriðið I ágreiningi Rússa og
Kínverja, að þeir síðarnefndu
telja að kjarnorkustríð sé að
eins eðlilegur áfangi I heims-
sigri kommúnismans, enda
mannfjöldinn I þeirra eigin
landi þvlllkt ger, að mannsllfin
verða fyrir bragðið minna virði
I þeirra augum.
1 byrjun ársins var haldið
hið fræga flokksþing kommún-
ista austur I Moskvu, þar sem
Rússar smöluðu kommúnista-
flokkunum aftur saman undir
sinni stjórn til að hnekkja vax-
andi áhrifum kfnverska komm-
únista, en þar með varð ágrein-
ingurinn opinber.
Loks bættist svo við mat-
vælaskorturinn 1 Sovétrlkjun-
um, þar sem Rússar urðu að
leita á náðir Vesturveldanna til
að geta brauðfætt þjóð sfna.
Sennilega telur Krúsjeff sér
nauðugan einn kost að gera allt
sem unnt er til að bæta úr
matvælaskortinum. Ný hung-
ursneyð I Rússlandi gæti haft
mjög alvarlegar pólitfskar af-
leiðingar innanlands og sjálfur
er Krúsjeff þá ekki nógu sterk-
Framh á bls. 5.