Vísir - 15.04.1964, Blaðsíða 4

4
VlSIR . Miðvikudagur 15. aprfl 1964.
HÍÖRTUR JÓNSSON KAUPMAÐUR:
lOKUNARTlMI VCRZUNA
I/ Jamdómur hefur nýlega
stokkað upp launasamninga
verzlunarfðlks og komið því
til leiðar, að nú verður að telja
laun þess fólks viðunandi miðað
viö aðrar stéttir. Flokkaskipting
hefur verið gerð, sem hefði ver-
ið ágætt, ef hún væri ekki svo
þvöglulega skilgreind, að deila
má, svo að segja, um hvern
fldkk og stöðu. Ólíklegt verður
að telja að vakað hafi fyrir
samningamönnunum að búa
þetta svona út og verður þá að
færa þetta á reikning þreytunn
ar og höfuðsins. Úr þessu má
nú bæta með lipurð og skarpri
hugsun, næst þegar um þetta
verður fjallað. Þessir samning-
ar, ef samninga á að kalla, sner
ust um laun fólksins, þótt aðrar
kjarabætur flytu þar nokkrar
með. Nú er skýrt kveðið á um
dagvinnu, eftirvinnu og nætur-
vinnu og er það til stórra bóta.
Samningum launþega og at-
vinnurekenda í þessu landi er
jafnan hagað þannig, að sem
minnstum umhugsunartíma sé
yfir að ráða, og sem allra mest
pressa og öngþveiti skapist.
Ekki verður séð hvor aðilinn á
meiri sök á þessu, en svo virð-
ist, sem þetta ábyrgðarleysi eða
máske frekar þroskaleysi sé
sjálfsögð latina í kjaramálum
hérlendis. Þess vegna er það,
að þegar samnmgsaðilar eru
orðnir Iangsyfjaðir, leiðir og
sljóir af endalausu máttlausu
þjarki, uppurnir af smáskrítlum
sögum og sérhverju gamni, að
þeir grfpa hvert tækifæri til
þess að komast frá þessu leið
indastarfi, taka fegins hendi
hverri tillögu, sem ber í sér
lausn frestun eða flótta frá mál
inu. Atvinnurekendur hlaupa oft
ast óþarflega sperrtir fyrstu
hringina, en eru þeim mun sila
legri á lokasprettinum. Skerpa
og kraftur samningsaðila fer 1
það að pexa um öfgatölur á
báða bóga, en þegar til þess
dregur, að tala um eitthvað, sem
vit er í þá eru flestir orðnir
eins og útvatnaðir bútungar.
Stjórnmálamennimir hoppa 1
kringum samningsaðila eins og
staðfuglar um dauða kind, en
þykjast þó hvergi nærri koma.
Endirinn verður því vanalega
sá, að í eitthvert hálmstrá er
gripið og flotið með þvf út úr
hringiðu samninganna. Sfðasta
hálmstráið í samningunum við
verzlunarfólk hét kjaradómur.
Ef framangreind lýsing ætti
við, þá er það minna undrunar-
efni en hve það er bagalegt, að
stórmál, sem bíða og þarfnast
úrlausnar, og sem bundin eru
kjarasamningunum og leysa
verður í sambandi við þá, séu
lögð á hilluna. Átt er þar við
lokunartíma sölubúðanna. Að
sönnu ætti þetta mál ekki að
snerta kjarasamninga verzlunar
fólks nokkum skapaða hlut, en
af einhverri fyrirmyndar
heimsku hefur þessu verið hnall
að inn í samningana fyrir löngu
og því ekki um annað
að ræða, að því er virðist, en
að koma þessu ákvæði út úr
þeim um leið og samið er um
kjörin.
Forustumenn verzlunarfólks
telja sig 'hafa kverkatak á kaup-
mönnum með því að geta ráðið
þvf hvenær þeir opna verzlanir
sfnar og loka þeim, og óneitan-
lega mundi öðrum atvinnu
rekstri þykja hart að gengið að
hafa slfka firru f samningum.
enda þekkist þetta hvergi ann-
ars staðar. Auðvitað gleymist
forustuliði verzlunarfólks að
hagur verzlananna er líka þess
hagur og því óskynsamlegt að
bregða fæti fyrir verzlanir á
þennan hátt, sem nú er farið
að bóla á.
Tjótt ótrúlegt sé, þá em tvö
sjónarmið ríkjandi um skyld
ur verzlpnarstéttarinnar við al-
menning, þegar afgreiðslumenn
f verzlununum og kaupmenn
ræða saman.
Annað sjónarmiðið er, að
hafa verzlanimar opnar, á þeim
tfma, sem bezt hentar afgreiðslu
fólki f búðunum og kaupmönn-
um, og það lengi, að ætla mætti
að nægði til þess að kaupa það,
sem þarfir krefja.
Hitt sjónarmiðið er, að hafa
verzlanimar opnar á þeim tfma,
sem hinum ahnenna kaupanda
hentar bezt innan skynsamlegra
tfmatakmarka. Hvað finnst
mönnum? Em verzlanimar til
vegna fólksins, sem í þeim verzl
ar, eða eru viðskiptavinirnir
bara til vegna verzlananna? Er
nokkur svo gegnsýrður af höft-
um, einokunarbrölti og ríkis-
rekstri að hann sé í vafa um
svarið? Þvf verður ekki trúað
að óreyndu. Verzlunarstéttinni
ber skylda til að haga vinnu-
degi sfnum þannig, að sem allra
hagkvæmast sé fyrir neytendur.
Þetta er staðreyndln' f málinu.
Með því er alls ekki sagt að
verzlunarstéttin eigi að hafa
Iengri vinnudag en aðrir.
Afgreiðslufólk segir: Það er
haágt að láta fólkið verzla á
þessum tima, það er hægt að
venja það á að gera sín innkaup
þegar okkur í verzlununum hent
ar bezt. Er það svona verzlunar
frelsi, sem verzlunarstéttin bið
ur um og býður öðrum? Eru
þetta venjulegar aðferðir þjón-
ustufyrirtækja í frjálsu landi?
NeL Kaupmenn eiga að kapp-
kosta að reka fyrirtækin þannig,
að sem hagkvæmast sé fyrir al-
menning. Þetta er einn þáttur
verzlunarfrelsisins og tryggir
bezt afkomu kaupmannanna
sjálfra. Þeir kaupmenn, sem
ekki vilja skilja þetta mega
gjaman heltast úr lestinni. Það
er misskilningur af forustumönn
um verzíunarfólks að þumbast
gegn þeirri þróun, sem siglir nú
í kjölfar frjálsari verzlunarhátta
með því að vilja takmarka verzl
unarfrelsi almennings. Með því
vinna þeir stétt sinni ekkert
gagn. Það er enginn að biðja um
að vinnudagurinn sé lengdur,
enginn að bjóða lægra kaup
heldur hærra kaup. Almenning
ur gerir bara kröfu til þess að
fá sæmilega þjónustu.
þróunin gengur nú í þá átt, að
fleiri og fleiri starfsgreinar
vinna Iftið eða ekki á laugar-
dögum. Sá dagur er hinn ákjós-
anlegasti innkaupadagur fyrir
fólkið, einkum yfir vetrarmán-
uðina. Fjöldi fólks er svo bund-
inn við vinnu, að enginn tími er
til þess að skoða vörur í búð-
um, bera saman verð í næði og
fara út með konu og börnum
þessara erinda. Laugardagurinn
skapar þennan möguleika. En þá
mega kaupmenn ekki bregðast
Þeir verða að hugsa um þarfir
yiðskiptavina sinna og hafa búð
imar opnar. Á laugardögum
þarf, yfir vetrarmánuðina, að
hafa verzlanir opnar ekki skem-
ur en til kl. 4 e.h. Þetta þarf þó
ekki að gilda fyrir allar tegund
ir verzlana.
TVú er gengin í gildi reglugerð
um lokunartíma sölubúða.
Hún er frjálslegri en áður var
og horfir til þess að bæta úr
því leiðindaástandi sem rikt
hefur. Hin hvimleiðu sölugöt
skyldu hverfa og annar menni-
legri háttur upp tekinri. En verzl
unarfólk hefur nú snúizt gegn
þessum umbótum í krafti hinnar
fráleitu samningsgerðar, sem fyr
getur. Hér kemur áþreifanlega
fram sú meginfirra að láta
starfsmenn fyrirtækjanna ráða
því, á hvaða tíma dagsins þau
starfa. Við þessu er aðeins eitt
ráð, samningunum verður að
breyta, nema þetta ákvæði
brott úr þeim.
I raun og veru er starfsfólkið
i búðunum einhver óliklegasti
aðilinn, sem hugazt getur til
þess að fjalla hlutlaust um þetta
lokunarmál, væri þá mun nær-
tækara að kaupmenn hefðu sam
ráð við Neytendasamtökin ef
þeir gætu ekki ráðið fram úr
þessu sjálfir.
Það er oft búið að benda kaup
mönnum á nauðsyn þess að
losna við þetta lokunarákvæði
úr samningunum. Vonandi sjá
þeir betur nú hve áríðandi það
er, og verzlunarfólkið hefur eng
an hag af því að seilast á þenn-
an hátt á verksvið eigenda fyrir
tækjanna. Hvað hinn almenna
borgara snertir, þá á hann ekki
að sætta sig við það að kaup-
menn þeirra Iáti hann verzla eða
venji hann á að verzla á þessum
eða hinum tíma dags. Vissulega
eru margir kaupmenn, sem
vildu taka höndum saman við
Neytendasamtökin til þess að
koma þessu máli í eðlilegt horf.
3 millj. í listamannalaun
Listamannalaun hafa nú stór-
hækkað og hefur heildarúthlut-
un hækkað um 900 þúsund kr.
eða úr 2.1 millj. kr. sl. ár upp
í 3 milij. nú. Birti úthlutunar
nefnd skrá á laugardaginn yfir
þá listamenn sem hljóta laun
að þessu sinni. 129 listamenn
hljóta nú laun á móti 123 í fyrra
Eftirtakanlegt er að nokkru
fleiri leikarar en áður eru á'
skránni.
Að þessu sinni var úthlutunar
nefndin fjölmennari en verið
hefur. Ákvað Alþingi að fjölga'
úr 5 f 7 nefndarmenn. Voru þeir
Sigurður Bjarnason ritstjóri,
sem var formaður, Halldór Krist
jánsson, Bjartmar Guðmundsson
Einar Laxness, Helgi Sæmunds
son Andrés Kristjánsson og Þór
ir Kr. Þórðarson.
Launin í efsta flokki, sem
nefndin veitir, hækka að þessu
sinni úr 40 þús. kr. í 50 þús. kr.
Þrír menn bætast nú í efsta
flokk og eru þag þeir Finnur
Jónsson málari, Guðmundur
Daníelsson rithöfundur og Jak
ob Thorarensen skáld. Fyrir í
þeim flokki voru: Ásmundur
Sveinsson, Guðmundur Hagalín
Gunnlaugur Scheving, Jóhannes
Kjarval, Jóhannes úr Kötlum,
Kristmann Guðmundsson, Páll
ísólfsson, Tómas Guðmundsson
og Þórbergur Þórðarson.
Hér verður allur listi yfir þá
menn sem hljóta listamanna-
laun ekki rakinn, heldur gerð
grein fyrir því hverjir bætist
við nýir í flokkana, hækka upp
eða koma nýir.
í 2. flokk, sem hækkar nú
25 þús. kr. í 30 þús. kr. koma
þessir nýir: Amdís Bjömsdóttir
Elfnborg Lárusdóttir, Guðmund-
ur Frímann, Indriði G. Þor-
steinsson, Jón Nordal, Jón Þór
arinsson, Kristján Davíðsson,
Sigurður Sigurðsson, Stef
án Jónsson og Thor Vilhjálms-
I 3. flokk, sem hækkar úr 14
þús. kr. f 18 þús. kr. kqma nýir:
Ágúst Kvaran, Bjöm Ólafsson,
Guðbergur Bergsson, Gunnar
Eyjólfsson, Helgi Skúlason, Jó-
hann Ó. Haraldsson, Jóhannes
Geir, Jóhannes t Jóhannesson,
Jón Óskar, Jökull Jakobsson,
Skúli Halldórsson og Veturliði
Gunnarsson.
1 4. flokk, sem hækkar úr 9
þús br. í 12 þús. kr. koma þess
ir nýir inn: Ágúst Sigurmunds
son Ámi Jónsson, Einar Bragi,
Fjölnir Stefánsson, Guðmunda
\ Andrésdóttir, Helgi Valtýsson,
Hjálmar Þorsteinsson á Hofi,
Kári Tryggvason, Leifur Þórar-
insson, Oddur Björnsson, Mar-
grét Jónsdóttir, Rósberg G. Sæ
dal, Sigriður Hagalín, Sverrir
Haraldsson og Þorkell Sigur-
björnsson.
Ný söluumboð Flugfélagsins
1 því augnamiði að auka þjón-
ustu við landsmenn og veita vænt-
anlegum viðskiptamönnum betri
fyrirgreiðslu, hefir Flugfélag ís-
lands gert söluumboðssamninga
við aðila á nokkrum stöðum sem
félagið hefir ekki starfsemi. Sölu-
umboðin annast sölu /farseðla á
flugleiðum félagsins innanlands og
á milli landa og ennfremur fram-
haldsfarseðla með öðrum flugfélög-
um, sem Flugfélag íslands hefir
umboð fyrir. Ennfremur veita sölu
umboðsmenn félagsins allar upplýs-
ingar varðandi flugferðir með flug-
vélum félagsins.
Söluumboð Flugfélags íslands á
Akranesi annast Ólafur B. Ólafsson
verzlunarstjóri Bókaverzl. Andrés-
ar Níelssonar h.f. og verður far-
miðasala og upplýsingajjjónusta 1
bókabúðinni ,sem er f hjarta bæj-
arins, að Skólabraut 2.
í Bolungarvík annast Elías H.
Guðmundsson, stöðvarstjóri pósts
og síma söluumboðið. Farmiðasala
og upplýsingaþjónusta í Bolungar-
vik verður á pósthúsinu.
Á Selfossi er söluumboð Flug-
félagsins hjá Kaupfélagi Árnesinga,
j Selfossi. Farmiðasala og upplýsinga
þjónusta verður á Ferðaskrifstofu
' Kaupfélags Árnesinga, Selfossi.
1 Frá fleiri söluumboðssamningum
fyrir aðra staði á landinu mun
verða gengið innan skamms.
Sviptur ökuréttindum vegna kappaksturs
Lögreglustjóraembættið í
Reykjavík hefur frá síðustu ára
mótum svipt 7 ökumenn öku-
réttindum um stundarsakir.
Þann síðasta í fyrradag.
Tilefnið til ökuleyfissvipting-
arinnar í fyrrad. var það, að um
nóttina barst lögreglpnni til-
kynning um ofsahraðan akst-
ur þriggja bifreiða á Reykjavík-
urflugvelíi. Nánar til tekið var
þetta á steinsteyptu brautinni
framan við viðgerðarverkstæði.
Flugfélags íslands.
Lögreglan fór á staðinn og
tók alla þrjá ökuþórana. I gær
kom mál þeirra svo fyrir full-
trúa lögreglustjóra, sem veitti
tveim þeirra áminningu fyrir at-
hæfi þeirra, en svipti þann
þriðja þeirra ökuréttindum um
stundarsakir. Hafði sá brotið af
sér nokkrum sinnum áður og
verið þá aðvaraður og áminnt-
ur. Var honum þá tjáð, að ef
til slíks kæmi framar, myndi
hann verða sviptur ökuréttind-
um.
Vísir spurðist fyrir um það
hjá Ólafi Jónssyni fulltrúa lög-
reglustjóra, í hvaða tilvikum
gripið væri til þeirra ráða af
hálfu lögreglustjóra að svipta
menn ökuréttindum. Ólafur svar
aði því, að þetta væri gert ef
sérstök ástæða þætti til og ef
um ítrekuð brot væri að ræða
vegna of hraðs eða ógætilegs
aksturs og talið væri að hætta
stafaði af honum. Væri þegar
búið að svipta sjö ökumenn rétt
indum frá s. 1. áramótum.
Ólafur tjáði Vísi ennfremur
að þessir úrskurðir Iögreglu-
stjóraembættisins væru aðeins
til bráðabirgða. Væru úrskurð-
irnir sendir strax til sakadóm-
araembættisins til ákvörðunar,
hvort heldur væri um staðfest-
ingu eða niðurfellingu að ræða.
Sakadómur sendir málið síðan
til saksóknara og leitar úrskurð
ar hans, hvort viðkomandi
manni skuli stefnt eða ekki.
Ólafur sagði að í nær öllum
tilfellum hafi úrskurður lög-
reglustjóraembættisins verið
staðfestur af sakadómara.
Þá vita þeir það — sem aka
of hratt eða ógætilega — hvað
bíður þeirra í framtíðinni.