Vísir - 11.05.1965, Qupperneq 8

8
viaiK . priojuaagur n. mai i»«a.
VISIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VISIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axe) Thorsteinson
Fréttastjórar: Jónas Kristjánsson
Þorsteinn Ó. Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftarg.jalci ei 80 tu a mánuði
t lausasölu 7 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur)
Prentsm'ðie Vici' Pdda h t
Ar mikils vaxtar
Ríkisstjórnin hefur nú lagt fram aðra Framkvæmda-
áætlun sína um framkvæmdir á þessu ári, sem nú
stendur yfir. Sú áætlun er ekki síður en hin fyrri
mikilvægt hagstjórnartæki í íslenzkum efnahagsmál-
um. Með henni er leitazt við að afnema það handa-
hófsbragð sem var fyrr á árum á fjárveitingum og
fjárstjórn ríkisins, en vinna þess í stað eftir ákveðn-
um línum og skipta opinberu fé þannig milli greina
að hver króna nýtist sem bezt. Við framlagningu
þessarar nýju áætlunar er full ástæða til þess að
staldra við og líta yfir farinn veg síðustu ára. Stjórn-
arandstaðan heldur því gjarnan fram, að samdrátt-
ur og óáran hafi verið í efnahagslífinu vegna rangrar
fjármáliistefnu. Hvað er rétt í því? Við skulum athuga
það örlítið nánar.
Lítum fyrst á íbúðabyggingar. Þar segir stjómar-
andstaðan að mikill samdráttur hafi átt sér stað.
Hverjar eru staðreyndirnar? Árið 1964 voru bygg-
ingar íbúðarhúsa 37% meiri en árið 1962. Að magni
til svöruðu byggingaframkvæmdir ársins 1963 því,
að lokið væri 1400 íbúðum að meðaltali og árið 1964
1500 íbúðum, en aðeins 1100 íbúðum 1962. Hér sést
svart á hvítu, hve íbúðabyggingar hafa aukizt veru-
lega síðustu árin, enda hafa nú íbúðalánin verið
hækkuð um 270% frá því sem var á dögum vinstri
stjórnarinnar.
J]n hvernig lítur heildarmyndin út? í Framkvæmda-
áætluninni nýju er gerð grein fyrir niðurstöðutölum
um heildarfjárfestinguna í landinu. Hlutfall fjárfest-
ingar í verðmætaráðstöfuninni í heild hefur aukizt
verulega undanfarin tvö ár. Það hlutfall varð 29%
árið 1963 og tæp 31% árið 1964. Mest varð fjárfest-
ingaraukningin í atvinnuvegunum. Þessi fjárfesting-
arprósenta er hærri en í nágrannalöndum okkar. Það
stafar sumpart af því að við erum enn að byggja
upp landið og afla okkur atvinnutækja, sem aðrar
þjóðir hafa þegar gert. En að miklu leyti stafar þessi
öra fjárfesting af því að stefnan í fjármálum hefur
valdið velmegun og góðæri hér á landi Það hefur
verið rétt stefna, stefna uppbyggingar og atvinnu-
aukningar á öllum sviðum. Grundvöllui hennar er
frelsi á sem flestum sviðum athafnalífsins, frelsi til
athafna og afreka.
ÞÓRARINN STEFÁNSSON
Fæddur 17. sept. 1878 — Dáinn 3. mai 1965
*
!

Ártölin hér að ofan sýna það.
að ævisaga Þórarins Stefáns
sonar er löng, en hitt megna
þau ekki að sýna, hve stórlega
merk sú saga er. Hún verður
þó ekki sögð hér. Að svo miklu
leyti sem með sanngirni má
ætlast til, að hún sé rakin i
einni blaðagrein, ætla ég að
meginatriði hennar sé að finna
í afmælisgrein, er ég ritaði um
hann í Vísi þegar hann varð
áttræður. Þar eru einnig að
nokkru raktar ættir hans, en
þær eru ættir fjölmargra nafn-
kunnra gáfumanna, skálda, rit
höfunda, listamanna og stjórn-
málamanna. Meðal skáldanna
mun mega segja að hæst beri
Kristján Jónsson og Guðmund
Magnússon, en þó eru þau fleiri
næsta merk, þar á meðal afi
Þórarins, Erlendur alþingismað
ur Gottskálksson. Hér verður
það eitt ritað, er beinlínis má
stuðla að skilningi á þvf, hvern
ig háttað var bessum nvlátn,
ágætismanni
Foreldrar Þórarins voiu
Stefán trésmiður og bóndi á
Grásíðu í Kelduhverfi og kona
hans, Margrét Þórarinsdóttir.
Að sjálfsögðu ólst hann upp við
alla algenga erfiðisvinnu, til
lands og sjávar. Um tvítugt
lærði hann bókbandsiðn og i
hjáverkum mun hann síðan
nokkuð hafa stundað hana ævi-
Iangt. Þetta var vel farið, því
hann var frábær hirðumaður og
elskaði bækur alla- sína daga.
Neytti hann kiihhSttij sinnar í
bókbandinu til þess að bjarga
margri bókinni og mörgum pés-
anum, sem ella mundi hafa far
ið forgörðum. Bókaverzlun
stofnaði hann á Húsavík 1909,
en hana rekur nú Ingvar sonur
hans. Engin persónuleg kynni
hafði ég af Þórarni fyrr en ég
stofnaði sjálfur bókaverzlun
1927, en þá stofnuðust þau
kynni, sem fljótt urðu að inni-
legri vináttu, og við fráfall hans
veit ég mig nú hafa misst einn
af mínum beztu tryggðavinum.
Eftir að Þórarinn fluttist til
Húsavíkur, hlóðust skjótt á
hann margvísleg trúnaðarstörf,
og þegar þorpið var gert að sér-
stökum hreppi, var hann skip
aður hreppstjóri. Því embætti
gegndi hann unz Húsavík fékk
bæjarréttindi og skipaður var
bæjarstjóri. Mun Húsavík eini
hreppurinn á landinu, sem aldr-
ei hafði nema einn og sama
hreppstjórann.
Rétt var það sama hvaða
starf Þórarni Stefánssyni var
falið: hann gegndi þeim öllum
af slíkri prýði, að ekki varð á
betra kosið. Þáttur hans í fé-
lagsmálum þorpsins varð geysi-
lpga mikill — efalítið meiri en
nokkurs annars manns á sama
tíma. En ekki væri sagan þá
rétt sögð ef talið væri að hann
ætti einn allan heiðurinn af
því, hve farsæll hann var í
þessum trúnaðarstörfum, og
ekki mundi hann sjálfur hafa
viljað að hún væri þannig sögð.
Hann tók árið 1911 við rekstri
ljósmyndastofu, sem þarna
hafði verið um all langt skeið,
en eigandinn fluttist nú af
landi burt. Iðn þessa kunni Þór-
arinn vitanlega ekki sjálfur en
hafði ýmsa menn til myndatök
unnar. Árið 1915 réðst til starf
ans stúlka vestan af ísafirði
Sigríðup dóttir Ingvars blikk
smiðs Vigfússonar. en komn
hennar leiddi ti) þess. að þau
Þórarinn Stefánsson gengu '
hjónaband á næsta ári. Var
þetta hið mesta lán, sem hon-
um hlotnaðist um dagana, því
þarna eignaðist hann þann lífs-
förunaut, sem alla tíð studdi
hann til alls góðs af hreint frá-
bærri prýði. Hún lifir mann
sinn ásamt tveim sonum þeirra.
Ingvari og Stefáni, sem báðir
eru stakir ágætismenn. Dóttur.
Margréti að nafni, misstu þau
þrettán ára gamla. Var það mik
ill harmur ekki aðeins forelar
unum heldur og öllum, sem
hana þekktu, því hún var með
yfirburðum efndegt og gott
bam, sögð andlega þroskuð
langt um aldur fram. Var það
löngum mál gamals fólks um
slik börn, að varla mundi þeim
ætlað að dvelja langdvölum f
okkar veröld.
Safnaðarmál létu þau hjónir
,var að pjafnaði annaðhvoí-?. safn-
aðarfulltrúi eða formaður sókn-
arnefndar. Frú Sigríður var í
stjórn Kvenfélags Húsavíkur, fé
lagsskapur, |gm ávallt starfaði
til mikilla heilla, eins og kven
félögin gera alls staðar, þar sem
þeim er vel stjórnað, en fyrir
sakir vitsmuna, góðgirni skör-
ungsskapar og lagni var engin
kona líklegri til farsællegra á-
hrifa þar en hún, og er það þó
sannast sagna, að þarna í þorp
inu var mikið kvenval. Prestar
safnaðarins áttu þar óbiluga og
ómetanlega starfsfélaga sem
þessi hjón voru, enda var fé-
lagslíf innan safnaðarins jafn-
an með ágœtum. Kvenfélagið
vann mjög mikið fyrir kirkjuna,
og má sem dæmi geta þess, að
það sá ávallt um alla ræstingu
og skreytingu kirkjunnar henni
að kostnaðarlausu. Mun þessu
enn svo háttað.
Geta má nærri, að margur
átti erindi við Þórarin Stefáns
son, mann, sem gegndi svo ó-
trúlega mörgum og marghátt-
uðum störfum fyrir samþegna
sína, og gegndi þeim af svo
fágætri alúð. Þetta út af fyrir
sig hlaut að leiða til þess að
gestakoma á heimilinu var með
fádæmum. En þó jók hitt mestu
á hana, að bæði voru hjónin frá
bær um gestrisni, og gestrisni
þeirra var svo hlý og innileg.
Þar var því stöðugt fullt af gest
um, úr nálægð og fjarlægð,
enda mátti svo segja, að vegur
inn um Húsavfk lægi i gegn
um hús Þórarins Stefánssonar
Fyrir þá, sem einhverja mennt-
un höfðu og eitthvað hugsuðu
fram yfir hið allra fátækleg-
asta, var líka sérstök unun þang
að að komr fyrir viðræður hús-
bændanna. f þeirra viðræðum
íameinuðust óvenjuleg greind
dálfstæð hugsun einurð og víð
iýni, ávallt með fyllsta tilliti til
ólíkra skoðana og viðhorfa
beirra. sem rætt var við Þann.
sem eitt sinn heimsótti þau
langaði til að koma aftur —
og hann mátti líka ávallt treysta
því, að verða boðinn hjartan-
lega velkominn. Þeir, sem ver-
ið hafa gestir á þessu heimili,
þeir vita hvað gestrisni er.
En svo er ótalin enn ein á-
stæðan til gestkvæmninr.ar á
heimilinu, og sannarlega ekki sú
veigaminnsta. Allir, sem til Þór-
arins þekktu, mundu segja að
hann væri gáfumaður. en það
gildir um ættmenn hans undan-
tekningarlítið. Hitt bar af, hve
vitur maður hann var, „ráðholl-
ur og ráðadrjúgur“; hann var sá
Njáll, sem margur sótti að ráð
um og .margra manna vanda
leysti með vitsmunum sínum
og góðgirni. Má vera, að fyrir
þetta verði hann vmsum minn
'sstæðastur.
Hæglátur maður var Þórarinn
jtefánsson alltaf. en málafylgju
naður var hann mikill eig( að
síður.
Meðan við deildum við Dam
um stjórnarfarsleg réttindi þióð
nni til handa, var hann ávallt á
.neðal þeirra, er djarflegasta
kröfur gerðu og mun mjög haf:
fylgt þar frænda sínum Benr
dikt Sveinssyni og Landvarnat
mönnum. Hann var annars
Sjáifstæðisflokknum gamla ■
til dauðadags í Sjálfstæði1
flokknum síðari og fulltrúi
landsfundum hans. í stjórnmál
unum var hann þannig i and-
stöðu við meginþorra Þingey-
inga, en aldrei lét hann ólíkar
skoðanir glepja sér sjón á kosti
og manngildi þeirra manna, er
hann átti í höggi við, og vita-
skuld virtu þeir hann; það hlutu
allir að gera.
Kynlegt er það um mann,
sem hugsaði óvenjulega skýrt
og rökfast, var svo léttur í
máli í samræðum og svo prýði-
lega ritfær, að í ræðustóli var
hann stirðmæltur og vildi vefj-
ast tunga um tönn. En það er
alkunna, að þetta getur farið
saman. Frægt dæmi er enski
rithöfundurinn og blaðamaður-
inn Robert Blatchford (d. 1944).
Bækur hans eru ritaðar af fljúg
andi mælsku, og í blaðadeilum
var það fyrir engan að mæta
honum. En 1 ræðustóli kom
hann engu óbjöguðu út úr sér.
Bréfritari var Þórarinn einn
af hinum skemmtilegustu, og
alltaf sögðu þar vitsmunimir
til sín. En að auki ritaði hann
svo fagra og skýra hönd að af
bar. Og allt til þess síðasta
förlaðist honum um hvorugt,
stilinn né skriftina og þá ekki
heldur íslenzkuna, sem ávallt
var hrein og tær. Er þess að
vænta að margir eigi og varð-
veiti bréf frá honum.
Þórarinn hafði aldrei sterka
heilsu og hann lá langar og erf
iðar sjúkdómslegur. Öndverlega
í síðastliðnum mánuði varð
hann fyrir þvi slysi að detta og
mjaðmarbrotna. Þetta bein-
brot dró hann til dauða á spit-
ala hér í Reykjavik. Kona hans
kom hingað með honum og
mátti heita að hún vild ekki
frá honum meðan hann lá bana
leguna. Sagt var mér að hve-
nær sem hann hafði rænu síð-
asta daginn sem hann lifði,
hefði hann alltaf verið að þakka
henni og kveðja hana. Mikið
hafði hann að þakka. „Þórarinn
naut sín aldrei fyrr en eftir að
hann kvæntist", sagði kona na-
kunnugt honum í marga áratugi.
Þetta var fagur viðskilnaður. En
beir eru margir, sem mikið
eiga þessum hjónum að þakka.
Og flestum mun finnast að nú
sé Húsavík önnur en hún var,
þegar Þórarinn Stefánsson er
þar ekki lengur. Sn. J: