Vísir - 04.06.1965, Blaðsíða 9

V í SIR . Föstudagur 4. júní 1965.
œ
9
.
Rætt v/ð Guðmund /
Skáleyjum
Á EGGJAMÓ
í STAGLEY.
Kemur heim — glaðasólskin
og logn, þegar við félagar vökn-
um á sunnudagsmorgun og lít-
um út um glugga skólastofunn-
ar. Hafi Árna Helgason ekki
dreymt notalega í rekkju sinni
í Hólminum þá stundina, eins
hlýtt og við hugsuðum til hans,
verður það ekki skýrt nema á
einn hátt — að hann hafi verið
vaknaður. Við snökum okkur í
fötin; hröðum okkur síðan sem
leið liggur niður á bryggju, þar
sem „Kristján" bíður okkar með
allri áhöfn sem raunar hefur
aukizt um einn, því a, Hafþór
— Fyrri hluti
sýnilega eins konar berjamór.
Þegar öll ílát eru kúffyllt af
svartbakseggjum, er haldið aft,-
ur um borð og síðan siglt á mið,
út á „Brekkur“; þar reynist
reitingur af þorski og er keipað
þar fram á kvöld í steikjandi
hita og blæjalogni.
Það er fagurt að horfa að
Skor þarna úr Brekkum i logn-
inu og sólskininu. Kannski
hefur það verið einhvers staðar
á þessum slóðum, sem Eggert
Ólafsson sökk í brúðarörmum
niður í bráðan Breiðafjörð,
þegar brekinn skall yfir báru-
mar. Þá hefur verið þungbúnara
yfir Stálfjalli og Skor en í dag.
Eyjamenn bera feng sinn um borð.
„Það er víða ætisamt í eyjum
66
• •
Hafþór Hafsteinsson á
litli, sonur formannsins slæst í
för með okkur. Svo eru leyst
ar landfestar og sigldur spegil-
sléttur sjór út í Stagley, en þar
stendur til að tína svartbaksegg
— af seinna varpinu — ef
nokkur finnast. Stundarkorni
síðar er lagzt að brimsorfnu
bergi og gengið í eyna; þar var
áður byggð, og sést enn fyrir
bæjarrústum á háeynni, sem öll
er grasi vaxin. Nú hefur fuglinn
einn þar aðsetur, og liggur eyj-
an undir Svefneyjarnar. Eflaust
væri þar öðru vfsi um að litast
nú, ef horfið hefði verið að því
ráði, sem „samvizka þjóðar-
innar“, Spegillinn, stakk uppá
endur fyrir löngu — að alþingi
yrði flutt út í Stagley.
En það fer ekki mikið fyrir
mælskulistinni úti í Stagley
þennan morgun, enda sunnu-
dagur. Þó vottar fyrir henni,
því að teista situr þar á snös
og messar yfir gestum, en svart-
bakurinn steinþegir, eins og
jafnan þegar maður nálgast
hreiðurstaði hans. Hafþór litli
er ötull við eggjatínsluna og
furðu fljótur að koma auga á
hreiðrin; þetta er honum ber-
„eggjamó“ í Stagley.
RABBAÐ VIÐ
GUÐMUND
ÚR SKÁLEYJUM.
Síðla sunnudagskvölds stönd-
um við á steinþrepunum að
Flateyjar-Klofningi, ég og Guð-
mundur úr Skáleyjum, en þang-
að skrapp hann með mig í trillu
sinni svo að mér gæfist kostur
á að athuga hið nýja landnám
tppskarfanna þar. Flateyjar-
Klofningur er stuðlabergshólmi
allhár, og fögur útsýn þaðan
yfir fjörðinn og eyjarnar og
strandfjallanna báðum megin,
undir sólarlagið. Hann ætlar
ekki að gera það endasleppt við
okkur, Breiðafjörðurinn.
Guðmundur er Breiðfirðingur
að ætt og uppruna, fæddur f
Hvallátrum, en hefur búið í
Skáleyjum tvo áratugi. Faðir
hans var Guðmundur Sveinsson,
Péturssnar úr Bjameyjum,
en móðir Sveins Sesselja Jóns-
dóttir, móðir þeirra Herdísar og
Ólínu Andrésdætra. Var Sesselja
heitbundin Pétri í Bjarneyjum
og átti með honum Svein þenn-
an, en Pétur drukknaði og
kvæntist Sesselja þá Andrési í
Miðbæ í Flatey og átti með
honum margar dætur. Fórst
Andrési með „Snarfara" frá Rifi
undir Jökli í hákarlalegu. Þá
urðu ellefu konur ekkjur í
Breiðafjarðareyjum. Voru sum-
ar af dætrum Sesselju þá tekn-
ar í fóstur; til dæmis ól séra
Guðmundur Einarsson á Breiða-
bólstað upp Maríu Andrésdótt-
ur, sem nú á heima í Stykkis-
hólmi, 105 ára að aldri.
— Áður byggðist afkoma
manna í Breiðafjarðareyjum ■
mest á sjósókn og fiskiveiðum,
segir Guðmumíur, en nú er það "
aðallega sauðfé, sem undir
henni stendur; fámennið og
fólkseklan veldur því, að ekki
er unnt að stunda sjóinn eins
og áður. I rauninni er ég ekki
lengur við búskap í Skáleyjum
að heitið geti; við erum tvö eft-
ir hjónin, börnin búsett annars
staðar og þá er erfitt að fást
þar við bú, og hef ég verið við-
loðandí i Reykjavík tvo undan-
farna vetur.
— Fyrrum voru gerð út ára-
skip úr Skáleyjum, sexæringar
og stærri, en auk þess var alltaf
vinnu að fá f Flatey. Var þá
jafnan margt lausafólk í eyjun-
um, sem fór í verið út undir
Jökul og vestur í Víkur, sem
kallað var. Heyrði ég sagt að
um fimmtfu manns hafi átt
heima í Skáleyjurr, þegar flest
var, að börnum meðtöldum. Þá
var mikill fiskur í firðinum og
stutt á miðin, því að oft gekk
fiskurinn Hér inn fyrir éyjar.
fftti rsjóslys ■ tfðj! fv»$
Breiðafjörð?
— Ekki verður það sagt, mið-
að við það hve fast var sótt. Þá
var það þörfin, sem krafði og
ekki alltaf hægt að velja sér
veður eins og gefur að skilja.
Eyjarskeggjar fóru á bátum sín-
um út undir Jökul, alla leið út
í Dritvík, lágu þar við vetrar-
vertíðina og sóttu sjóinn þaðan.
Móðurbróðir minn, Sveinn Jóns
son, sem varð níræður í haust
er leið, er að ég bezt veit einn
eftir á lífi, þeirra úr Eyjum,
sem sóttu sjóinn úr Dritvfk, en
fiann bjó lengi í Skáleyjum.
Ekki man ég fyrir víst hvenær
útróðrar þaðan lögðust af,
en ekki mun það hafa verið fyrr
en nokkru eftir aldamótin. Reri
Sveinn lengi vetrarvertíðina úr
Dritvík, en vorvertíðina úr
Brunnum hjá Látrum vestra.
— Hvað heldurðu að þau hafi
verið mörg, opnu skipin, sem
gerð voru út í eyjunum í þann
tíð?
— Man það ekki, svo að á sé
byggjandi. En þegar ég var
strákur f Flatey, voru gerðir út
tíu bátar þaðan á haustin. En
þeir -voru þá mun fleiri, sem
gerðir voru út úr Bjamarey, því
að þar var helzta verstöðin, og
það sóttu bátar bæði úr Svefn-
eyjum og Skáleyjum og Hval-
látrum, þegar þeir reru að
heiman.
— Þið höfuð mikil hlunnindi
í Skáleyjum?
— Já, bæði æðarvarp og sel-
veiði, eins og annars staðar í
eyjunum yfirleitt. Heldur hefur
það gengið saman f seinni tíð,
einkum varpið. Hef ég heyrt að
fengizt hafi um eitt hundrað
kíló af æðardúni f Skáleyjum,
þegar varp var þar mest, en nú
er það um og innan við sex-
tíu. Meðalveiði af vorsel er um
áttatíu kópar.
ÓKUNNUR
SELABANI.
— Var selveiði meiri áður?
— Já, að minnsta kosti á
tímabili. Þannig stendur á þvf,
að hér fór um einhver ókenni-
leg skepna, sem beit selinn, og
hefur aldrei fengizt upplýst
hvaða skepna það var. Kemur
mér helzt til hugar að hámeri
hafi verið þar að verki, án
þess þó að ég viti það fremur
en aðrir. Var svo að sjá af
verksummerkjum, að þetta
kvikindi, hvað sem það hefur nú
verið, hafi aðallega sótzt eftir
blóðinu, þvf að selurinn var bit-
inn á hálsinn og rifið út úr, en
óétinn var hann með öllu.
— Hvenær var þetta?
— Það mun hafa verið um og
eftir 1930 og gekk í nokkur ár.
í Hvallátrum minnkaði sel-
veiðin úr sjötíu kópum í níu, og
fundu þeir þar mikið af bitnum
sel, en aldrei gerði skepna þessi
Framh. á bls. 4
Guðmundur Guðmundsson úr Skáleyjum.