Vísir - 20.07.1965, Blaðsíða 7

VÍSIR
sasaggn
Þriðjudagur 20. júlí 1965.
i ' rinap
I
I
■j
m' I

ÞORSTEBNN JÓSiPSSON:
Við Jámbrautargötu i Zuricch. Þar eru dýrustu lóðir veraldar. Hver
fermetri lands kostar 400 þúsund krónur.
Á einni brúnni yfir Limmatfljótið í Ztirich.
Ein er sú borg i Norður-
álfu, þeirra sem ég hef gist,
er mér kærari en aðrar borg
ir. Eg þekki hana líka betur
en aðrar borgir því þar hafa
heimkynni mín verið um hart-
nær fjögurra ára skeið. Þessi
borg er Zurich, stærsta borg
Svisslands.
Hún er ekki stór, telur tæp-
lega hálfa milljón íbúa og langt
frá því að hún sé með nokkr
um stórborgasvip. Margt í
henni minnir meira á stórt þorp
í sveit heldur en borg.
Ziirich er ekki sögufræg borg
og hefur aldrei haft stórpóli-
tíska þýðingu. Um hana hefur
ekki verið barizt upp á líf og
dauða og ekki verður séð að
hún hafi haft þá þýðingu í
heimsstyrjöldinni að neinu stór
veldi hafí þótt taka því að
leggja hana undir sig. Hún hef
ur ekki verið aðsetursstaður
konunga eða þjóðhöfðingja,
þeir hafa sniðgengið hana og
leitað valda og dvalar í öðrum
borgum og öðrum löndum. Það
gengur meira að segja svq langt
að innan marka svissneska lýð
veldisins skipar hún ekki æðri
stjórnarfarslegan sess heldur en
hver annar smábær eða þorp,
ekki meira en Kópavogur hér
uppi á íslandi eða þaðan af
minni bær.
Zúrich er að vísu langstærsta
borgin í Sviss en samt hafa
Svisslendingar kjörið aðra borg
fyrir höfuðborg. Þess vegna gef
ur hvergi að líta nein ríkis-
stjórnarsetur, engar hallir með
þjóðar- eða veraldarsögu að
baki og engir móttökusalir með
glysi og skrauti í miðaldarstíl.
Gegnir miklu hlutverki
þrátt fyrir allt.
Zurich hefur heldur ekki orð-
ið aðseturstaður alþjóðastofn-
ana, svo sem þjóðabandalags-
ins, UNO, Rauða Krossins, Al-
þjóða póstmálastofnunarinnar
og fjölmargra annarra alþjóð-
legra samtaka, sem þó eiga
heimkynni sín í Sviss. Það eru
aðrar og minni borgir í landinu
sem hýsa þær, einkum þó Genf
og höfuðborgin Bem.
Þrátt fyrir þetta gegnir Zúrich
miklu hlutverki. Hún er verzl
unarmiðstöð Svisslands og
menningarmiðstöð Norðurálfu.
í fljótu bragði virðist þetta vera
fjarstæðukennd staðhæfing
hvað síðamefnda atriðið snert
ir. Menn hafa á takteinum nöfn
miklu stærri og virðulegri borga
eins og París, Vín eða Róm,
Bifreiðastöður eru vandamál í Zurich eins og vfða annars staðar. Hér hefur einhver náungi skilið bfl
sinn eftir í óþökk lögreglunnar, enda dugir hvorki meira né minna en tvo fíleflda lögreglumenn
til að skrifa farartækið upp.
ar ólgu, skapar og viðhorf og
nýja menningu. Margir af and-
ans jöfmm 20. aldarinnar hafa
dvalið langdvölum í Zúrich og
unnið þar að andlegum hugar-
efnum sínum, ritstörfum eða
uppfinningum. Þarf ekki annað
en nefna nöfn eins og Strind-
berg, Duhamel, Gerhard, Haupt-
mann, Thomas Mann, Ric-
hard Huch, Rainer Maria Rilke,
Hermann Hesse, Andre Gide,
kerlingu sína með sér. Húsráð-
andinn, sem leigði honum her-
bergið taldi hann og þau hjón
bæði hafa verið fyrirmyndar
leigjendur, sem alltaf hafi borg
að sína 28 franka húsaleigu
fyrsta dag hvers mánaðar. Hafi
það aldrei brugðizt. Aðeins einu
sinni kvaðst hann hafa orðið að
setja ofan i við þau vegna há-
vaða. Þá höfðu þau boðið til sín
fólki — svo mörgu að litla stof
Það er ekki aðeins fyrir þess
ar sakir heldur fnargar aðrar að
Zúrich hefur stundum verið kall
að byltingahreiður. Þær bylt-
ingar hafa þó öðru fremur verið
bókmenntabyltingar eða and-
legs eðlis fremur en stjómar
farslegar. En einmitt hér, þar
sem menningaráhrif mætast og
hin ólíkustu sjónarmið frá ó-
líkum þjóðum má búast við nýj
um stefnum og straumum. Hér
!;r; i. !-'T' J J
jafnvel London eða Berlín. En
einhvern veginn er það nú samt
þannig að einmitt f þessari litlu
borg inni f miðrj Sviss og miðri
Norðurálfu mætast andlegir
straumar úr öllum áttum. Og
einmitt þar sem stormar eða ó-
lík veður mætast, myndast
þrumuveður og fallbyljir. Við
íslendingar myndum þó heldur
líkja þvf við brimröst eða jafn
vel goshver. Við þekkjum og
skiljum þá samlíkingu betur.
Þessi andlega brimröst skap
......... ........................................................................ ••••••••
James Jogee, Röntgen, Albert
Einstein, Sauerbruch o.fl.
Þaðan var byltingin
undirbúm og skipulögð.
Á 2. áratug þessarar aldar —
á meðan heimsstyrjöldin fyrri
geysaði — veittu menn athygli
lágvöxnum, gáfulegum manni,
hæggerðum og rólyndum sem
settist alltaf við sama borðið í
sama veitingahúsinu og sötraði
svart kaffi. Stundum tók hann
an þeirra rúmaði það varla. Þá
lék allt á reiðiskjálfi og hús
ráðandi sá sér ekki annað fært
en klæða sig og biðja fólkið
að hafa hægara um sig. Hann
spurði leigjanda sinn um leið
hvort hann ætti afmæli.
„Nei“, hljóðaði svarið „Við
erum að fagna rússnesku bylt
ingunni".
Leigjandinn var enginn ann
ar en Lenin, sem undirbúið
hafði byltinguna úr litla her-
berginu í Zúrich.
myndast brimröstin í menning-
unni.
Fögur borg og liggur
miðsvæðis í álfunni.
Zúrich liggur miðja vegu
milli Parísar og Vínarborgar,
Berlínar og. Rómar. Og hún
gegnir þvf ekki aðeins hlutverki
menningarmiðstöðvar heldur og
samgangna- og verzlunarmið-
stöðvar f Mið—Evrópu. Hún
Framhald a bls 5
I
t