Vísir - 17.08.1965, Blaðsíða 9

V í S I R . Þriðjudagur 17. ágúst 1965.
Síðasíliðin ár heíur komið úí hér á landi
mikili fjöldi bóka með litprentuðum myndum;
flestar unnar að öllu leyti hér á landi, nokkrar
að sumu leyti erlendis. Er þetta í sjálfu sér
merkileg þróun, þar eð prentun litmynda og
yfirleitt öll litprentun mátti heita hér óþekkt
iðn fyrr en upp úr síðari heimsstyrjöldinni. Nú
eru hér starfandi allmörg fyrirtæki, sem gert
hafa litprentun bóka, korta og umbúða að sér-
grein sinni, og hefur blaðið snúið sér til þeirra
helztu, og spurt þá um starfsemina. Þess ber að
geta, að nú hafi flestar stærri bókaprentsmiðj-
ur og litmyndaprentun með höndum, jafnframt
annarri prentun, þó að það sé ekki hér með
talið.
fyrirtæki, eins og um eitt upp-
lag væri að ræða, og jafnast
kostnaðurinn á það allt. Værum
við með sérupplag, yrði útgáf-
an sennilega ókleif vegna
kostnaðar.
— En leturprentunin á þess-
um bókaflokki er hún gerð hér?
Baldvin segir að hún sé eig-
inlega unnin bæði hér og er-
lendis. Bókatextarnir eru
settir hér, í prentsmiðjunni
Odda, myndir síðan teknar af
textunum hjá Litbré: filmumar
sendar út til fyrirtækisins, sem
annast litprentunina, og prent-
ar þá bókatextana ásamt
myndunum, þannig að arkirnar
koma fuliprentaðar on brotnar
úr vélasamstæðunni.
Þið hafið gefið út litprentað-
ar bækur frá íslandi, hvað um
þær?
— —Þær eru að öllu ieyti
prentaðar hér á landi „Eldur í
Friðrik? Stöndum við þar jafn-
fætis eriendum aðilum?
— Þarna er mjög erfitt um
samanb., og að vissu leyti kem
ur hanr varla eða alls ekki til
greina. Erlendis er oftast um
svo stór verkefni að ræða, að
þau eru bæði unnin í stórvirkari
vélum og meira lagt í kostnað
við allan undirbúning. Miðað
við allar aðstæður, þ.e. stærð
vkðfangsefnanna og þar af leið-
andi stærð fyrirtækjanna, sem
leysa þau af hendi, tel ég að við
þolum fylii'ega samanburð við
erlenda aðila. Þess ber Hka að
gæta, að þetta er ung iðn-
grein hér það er eiginlega ekki
fyrr en upp úr 1950, sem unnt
er að tala um innlenda litprent-
un.
Hvers konar litprentun hafið
þið helzt með höndum?
— Umbúðaprentun alls kon-
ar, póstkortaprentun, i og þess
háttar. „Eldur í öskju" er eina
uðum dýramyndum, en Halldór
Pétursson listmálari og fleiri
hafa dregið myndirnar. Þá er
og að geta nýrra Skólaljóða
einnig með litprentuðum mynd-
um, — mjög vönduð útgáfa.
Bæklingurinn „Surtsey í lit-
um“, er prentaður hjá ykkur?
— Já, við höfum líka prentað
og gefið út bók með litmynd-
um frá íslandi, „This is Ice-
land“, sem ég álít að gefi er-
lendum litprentunum ekkert eft
ir, enda hafa okkur borizt bréf
víða erlendis frá þar sem um
hana er farið viðurkenningar-
orðum. Ég held, að við mynd-
um vera ánægðir með hana.
Kannski ég megi og skjóta því
að, að við erum í raun'inni braut
ryðjendur hvað snertir gerð lit
prentaðra dagatala, því að við
prentuðum litmyndirnar á fyrsta
dagatali Eimskipafélaps íslands.
Litprentun, ung iðngrein hér, semnáð
hefurskjótum ogmerkilegum hrosku
Fyrst ræddi Vísir við Gunn-
ar Gissurarson, yfirprentara
hjá Kassagerð Reykjavikur hi.
Kassagerðin hefur með höndum
umsvifamikla umbúðaprentun,
bæði fyrir fyrirtækið sjálft og
önnur hérlend fyrirtæki; en
mikið af þessum umbúðum er
litprentað. Mun mikill hluti
allra litprentaðra umbúða, sem
irtnlend fyrirtæki nota, prentað
ur þar, aíS sögn Gunnars. Til
þessa verks hefur Kassagerð
in komið sér upp fjölvirkum og
vönduðum, nýtízku vélakosti,
fyllilega sambærilegum við
þið, sem bezt gerist erlendis á
því sviði.
— Við prentum m. a. allar
umbúðir fyrir „Lindu“ á Ak-
ureyri, segir Gunnar, — þar á
meðal litmyndirnar á konfekt-
öskjurnar. En auk umbúða-
prentunar höfum við prentað
talsvert af dagatölum, t. d.
síðasta dagatalið sem Eimskipa-
félag Islands gaf út og dagatal
fyrir Esso. Og svo að sjálfsögðu
dagatal það, sem Kassagerðin
gefur út sjálf.
Þeir, sem átt hafa þess kost
að skoða vönduð dagatöl frá
erlendum stórfyrirtækjum, vita
að þar er ekkj kastað til hönd-
unum — t.d. eru sum hollenzk
og þýzk dagatöl, sem prýdd
eru eftirmyndum frægra mál-
verka, unnin af hreinni snilld.,
Þetta hefur meiri og víðtækari
þýðingu en virðast kann. í
fljótu bragði, stórfyrirtæki
senda dagatöl sín víðskipta-
vinum víða um heim, svo að
þau eru mikilvæg auglýsing,
ekki einungis fyrir viðkomandi
fyrirtæki heldur og sem al-
menn landkynning. Loks er
það beinlínis menningaratriði í
hverri skrifstofu, þar sem daga
töl hanga á vegg, að þau séu
þokkalega gerð og særi að
minnsta kosti ekki fegurðar-
smekk þeirra, sem hafa þau
fyrir augum allan ársins hring.
Tiltölulcga stutt er síðan að
íslenzk fyrirtæki hófust handa
um að láta gera dagatöl, sem
þeim væri sómi að senda við-
skiptavinum sínum, erlendum
sem innlendum, en dagatöl Eim
skipafélagsins og Kassagerðar-
nnar hafa þótt bera þar af.
og þola samanburð við vönd-
uðustu litprentuð dagatöl er-
lendra fyrirtækja. Þegar þess
er gætí, að dagatöl þessi eru
prýdd litmyndum af íslenzkum
stöðum og landslagi, og úr ís-
lenzku atvinnulífi, er þarna
um smekklega og mikilvæga
landkynningu að ræða, því að
þau fara vfða um heim, m. a.
til safnara.
— Við getum skilað fyrsta
flokks verki, segir Gunnar, —
svo framarlega sem fyrirmynd-
irnar, þ.e. litmyndirnar, sem
við eigum að prenta eftir, eru
góðar. Mestmegnis er þar um
að ræða litfilmur. Vil ég geta
þess að 36 mm litfilmur bola
yfirleitt ekkj eins vel stækkun
og af stærðinni 6x6; verða yf-
irleitt ekki eins skarpar. Það
ættu þeir að athuga, sem taka
litmyndir í því skyni, að láta
prenta eftir þeim.
Almenna Bókafélagið hefur
gefið út margt bóka með vönd-
Öskju" hjá „Litmyndum" í
Hafnarfirði „Vatnajökull" hjá
„Litbrá" og „Surtseyjarbókin"
hjá Kassagerð Reykjavíkur, seg-
ir Baldvin. — Þessar bækur
hafa allar farið nokkuð víða um
erlendis, Surtseyjarbókin þó
mun mest, og er óhætt að segja
að litprentunin á þeim hafi lík-
að mjög vel. Við höfum nú í und
irbúningi útgáfu nýrrar Surts-
eyjarbðkar, sem fyrst og
fremst er miðuð við erlendan
markað og því gefin út í mjög
stóru upplagi. Þess vegna e'in-
göngu hefur verið horfið að því
ráði að prenta hana í Dan-
mörku, þar eð engin prent-
smiðja hér, sem fæst við l'it-
prentun, er nógu afkastamikil
til að anna svo stóru viðfangs-
efni.
Gerið þið ráð fyrir að þessi
Surtseyjarbók verði ódýrari
þess vegna?
— Já, við gerum okkur vonir
um það, fyrst og fremst vegna
bókin, sem við höfum litprent-
að. Viðvíkjandi litprentuðum
umbúðum má geta þess, að þær
eru meðal annars gerðar utan um
vöru ti! sölu á erlendum mark-
aði, þar sem smekklegur frá-
gangur er hið mik'ilvægasta at-
riði — og þá vitanlega fyrst og
fremst umbúðimar. Og ég tel
að hvað litprentun umbúða á
pappír og karton snertir, stönd
. um við fyll'ilegá samanburð við
það, sem bezt er gert erlendis.
Sama er að segja um íslenzku
póstkortin — þau fara um allan
heim og eru það vel gerð, að
þau eru sfzt lakari en það
bezta, sem unnið er hjá erlend-
um aðilum. Sökum þess hve
verkefnin eru smá, verður
þetta mun meiri handavinna
hjá okkur hér á landi, og því
unnt að koma við persónulegri
vandvirkni.
Er nóg að starfa í þessari
nýju iðngrein?
— Eft’irspumin er meiri en af
InniemS litprentun sambærileg við þuð, sem
bezt gerist erlendis, miðuð við uðstæður
uðum, litprentuðum myndum
að undanförnu, m. a. hinn víð-
kunna bókaflokk, sem kenndur
er við bandaríska stórblaðið
„Life“ og fjallar um lönd og
lýði víða um heim; hver ein-
stök bók helguð einni þjóð.
Þessi merkí bókaflokkur er
gefinn út í mörgum löndum,
meðal annars flestum löndum
Evrópu. Þá hefur Almenna
Bókafélagið og gefið út lit-
prentaðar bækur frá Islandi,
„Eldur í Öskju", „Vatnajökull"
og síða„t en ekki sízt „Surts-
eyjarbókina". Vísir átti tal við
Baldvin “^ryggvason fram-
kvstj. A.B. og innti hann frétta
af þessari útgáfu.
— Litmyndirnar í „Life“-
bókaflokkinn eru prentaðar er-
lendis, • egir Baldvin. Það kem-
ur fyrst og fremst af þvf, að
með því móti verður útgáfan
stórum mun ódýrari, þar sem
um 16 útgefendur í jafnmörgum
evrópskum löndum, og við
þeirra á meðal, láta prenta
bækurnar hjá einu og sama
þess hve upplagið verður stórt,
þannig að prentunarkostnaður-
inn dre'ifist á mun meiri ein-
takafjölda en ella. Þetta er
fyrst og fremst ástæðan fyrir
þvf, að við leitum út fyrir land
steinana með framkvæmd þessa
verks, litprentun hinna bókanna
þriggja sem unnin er hér á landi
hefur yfirleitt þótt hin vand-
aðasta...
Þá sneri blaðið sér til fyrir-
tækis'ins „Litmyndir s.f.“ í
Hafnarfirði, og átti tal við Frið-
rik Jóelsson, sem er annar af
aðalmönnum þar. Hann vann
um tveggja ára skeið við iðn
þessa í Bandaríkjunum á sín-
um tíma. Hefur síðan fylgzt
með öllu því helzta, sem er að
gerast á því sviði bæði þar og
f Vestur-Þýzkalandi og vfðar.
„Litmyndir" hafa jafnan getið
sér orðstír fyr'ir vandaða vinnu
og að sumu leyti unnið braut
ryðjendastarf á sviði litprent-
unar hér á landi.
Hvað mundir þú segja um
innlenda litprentun yfirleitt,
köstin eins og annars staðar
hér á landi, en þó tel ég að
stærð og vélakostur fyrirtækja,
sem annast hér litprentun sé í
samræmi við verkefni og aðrar
aðstæður enda hafa þessi fyr'ir
tæki þróast með þeim.
Enn er eitt fyrirtæki, sem
gert hefur litmyndaprentun,
bæði póstkorta og bóka að sér-
grein sinni, offsetprentsmiðjan
„Litbrá h.f.“ Vísir átti tal við
Rafn Hafnfjörð forstjóra og
spurði hann svipaðra spuminga.
— Verkefnin; við prentum
mikið af póstkortum, en einnig
mikið af litmyndum í bækur.
Vil ég þar einkum bendaáskóla
bækur fyrir Ríkisútgáfu náms-
bóka, og er varla ofsögum sagt
að námsbókaútgáfan hefur tek-
ið stórkostlegum stakkaskipt-
um til hins betra, síðan horfið
var að því ráð’i að hafa þær
með litprentuðum myndum til
skýringar. Komin er út grasa-
fræði með myndum af jurtum
og blómum f eðlilegum litum,
éinnig dýrafræði með litprent-
Þá er og nýtt fyrirtæki í
þann veginn að taka til starfa,
„Myndprent,“ sem einungis eða
mestmegn'is mun fást við lit-
prentun. Það er eitt þeirra
þriggja sem standa að hinu
nýstofnaða „TLM“, sem fyrir
skömmu var sagt frá í fréttum.
— Við höfum fengið fullkomn
asta vélakost til lityndaprentun
ar, seg’ir Bragi Hinriksson, en
hann vann áður við litprentun
hjá Kassagerð Reykjavíkur. —
Við erum í þann veginn að fara
af stað með þetta, og ekki virð
ast viðfangsefnin ætla að láta
á sér standa. Það er skoðun
okkar, segir Bragi, að það sé
mjög mikilvægt hvað árangur-
inn snertir, að prentmynda-
mótagerðin og sjálf litprentun-
in sé sama fyrirtækið, eða syst
urfyrirtæki, eins og hér verður
um að ræða því að „Litróf" er
eitt þeirra þriggja fyr'irtækja, er
hafa hér samstarf, en sú prent
myndagerð hefur starfað í 25
ár.
Loks sneri blaðið sér til
Gríms Gíslasonar, framkvæmda
stjóra Innkaupasambands bók-
sala, og spurði hann, hvort
sambandið hefði m'illigöngu um
litprentun erlendis fyrir félags-
menn sína. Hann kvað þar eigin
lega ekki um að ræða nema
eina bók, bók með litprentuð-
um myndum frá Islandi, sem
prentuð er í Þýzkalandi og gef
in út f flokki slíkra bóka frá
mörgum löndum, svokallaða
„panorama“-bækur. En bók
þessi, sem er með 30 litmynd-
um og fróðlegum texta eftir
Björn Th. Björnsson, hefur selzt
mikið hér á landi — yfir 5000
eintök, sagði Grímur.
Eins og getið var í upphafi,
sneri blaðið sér eingöngu til
þeirra fyrirtækja, sem gert hafa
litmyndaprentun og litprentun
að sérgrein sinni, eða útgáfu-
fyrirtækja, sem mikið hafa gef-
ið út af litprentuðum bókum,
eins og Almenna Bókafélagið.
Aðspurðir hafa yfirleitt verið á
einu máli um það, að þessi unga
iðngrein hefði þ'egar náð hér
góðum þroska og stæði erlend-
um fyrirtækjum hliðstæðum
fyllilega á sporði, að svo miklu
leyti, sem um samanburð gæti
verið að ræða, miðað v'ið ólíkar
aðstæður hér og erlendis.