Vísir - 10.09.1965, Blaðsíða 9

VlSIR. Föstudagur 10. september 1965.
O
Aðalstöðvar Efnahagsbandalagsins í Briissel. Þar starfar 3000 manna lið sérfræðinga frá aðildar-
ríkjunum sex.
pyrir tveimur ártim fóru
fram miklar umræður um
það hér á landi hvort ráðlegt
væri fyrir okkur íslendinga
að tengjast Efnahagsbanda-
lagi Evrópu. Skortur á upplýs
ingum um bandalagið og starf
semi þess olli því að þessar
umræður urðu flestum til lít-
ills gagns, enda frá upphafi
byggðar þeirri röngu for-
liugtakið aukaaðild ekki skýrt,
svo reynslan hefur verið látin
leiða það í ljós hvers eðlis auka
aðildarsamningamir hafa orðið.
Eru þeir all mismunandi að efni
og gerð eftir því hvaða land
samið hefur verið við og er þar
gert ráð fyrir mismunandi mikl
um viðskiptatengslum við Efna
hagsbandalagslöndin.
veitir banki Efnahagsbandalags
ins þessum tveimur löndum 170
milljón dollara framlag næstu
fimm árin til uppbyggingar at-
vinnulífs og annarra verklegra
framkvæmda.
Árið 1964 gerði Efnahags-
bandalagið einnig aukaaðildar-
samninga við 18 Afríkuríki,
sem haft höfðu tengsl við
bandalagið allt frá 1958, þá sem
hjálendur Frakklands og Belgíu.
Austurríki um svipuð tengsl við
bandalagið.
Þar er þó við mörg sérstæð
og erfið vandamál að etja, þar
sem Austurríki er enn aðili
EFTA og er auk þess bundið
ýmsum böndum vegna hlutleys
isyfirlýsingu lands’ins. Viðræð-
unum við Austurríki er hvergi
nærri lokið og munu þær ugg
laust standa fram yfir nýárið,
og ennþá hefur Austurríki ekki
um árum. uk þess veit'ir Efna-
hagsbandalagið Libanon allmik
il fjárfestingar og uppbygging-
arlán næstu árin.
Þessi samningur við Libanon
er all mikilvægur áfang'i í starf
semi bandalagsins og viðskipt
um þess við lönd sem utan þess
standa. Það er vegna þess að
hann skapar fordæmi um aðra
slíka viðskiptasamninga, þar
sem gagnkvæmar tollalækkanir
eiga sér stað, báðum þjóðunum
fil augljósra hagsbóta.
Nokkur vandkvæði hafa skap
azt við gerð aukaaðildarsamn-
inganna og viðskiptasamnings-
ins við Libanon vegna beztu
kjaraákvæða GATT samnings-
ins og annarra víðtækra al-
mennra viðskiptasamninga, sem
mæla svo fyrir um að sömu
viðskiptafríðindi skuli veitt öll-
um þjóðum. Fram hjá þessum
vandkvæðum hefur yfirleitt ver
ið siglt, m.a. í samningum Nig-
eríu við bandalagið, með því að
tollar hafa verið afmundir á við
komandi vöruflokkum. í stað
þess hefur verið settur á sölu-
skattur, sem er mun lægri á
vörum frá löndum Efnahags-
bandalagsins en löndum utan
þeirra. Þannig er söluskatturinn
aðe’ins 10% þar á vörum frá
EBE en t. d. 14—15% á sams
konar vamingi frá Bandaríkjun
um og öðrum löndum. Þá eru
innflutningsniðurgreiðslur ann-
ar háttur sem hafa má á því
að veita vörum frá EBE löndun
um betri samkeppnismögu-
leika í þeim löndum sem fyrr
greindir viðsk’iptasamningar
eru gerðir við.
SmáþjóBirnar og Efnahagsbandalagið
sendu að ákvörðun hefði ver-
ið tekin af íslenzkum stjóm-
völdum að leita aðildar að
bandalaginu.
Síðan hefur verið furðu
hljótt um starfsemi Efnahags-
bandalagsins hér á landi og fátt
ritað um þá merkilegu markaðs
og viðskiptaþróun, sem síðustu
misserin hefur átt sér stað 'inn-
an þess, og hvemig sakir þar
standa í dag. Er þó fróðlegt að
fylgjast með þeirri þróun, þar
sem hún snertir vemlega ís-
lenzka útflutningshagsmuni þótt
ekki sé aðild fslands að þessu
efnahagsbandalagi nú á dag-
skrá. Enginn veit h'ins vegar
hvemig viðhorfin munu
verða á næstu árum í markaðs
málum álfunnar, því sú lausn
sem öllum þjóðum hennar er
Ijóst að æskilegust væri er eitt
stórt markaðssvæði — fríverzl
unarbandalag allrar Evrópu.
Hindranir hafa hingað til
reynzt óyfirstíganlegar á þeirri
braut, þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir, en ekki er þar með sagt
að veður kunni þar ekki að
skipast 1 Iofti á næstu ámm.
Fyrir skömmu heimsótti ég
aðalstöðvar bandalagsins í
Briissel og átti tal við nokkra
forráðamenn þess. Snémst þær
viðræður að miklu leyti um af-
stöðu bandalagsins til landa,
sem utan þess standa, sam-
bandsins við önnur efnahags-
bandalög og viðskiptaheildir,
og samninga sem átt hafa
sér stað að undanförnu um
aukaaðild ýmissa landa. AIl-
mörg r(ki hafa sem kunnugt er
gert samninga um aukaaðild að
bandalaginu síðustu árin, en
ráð er gert fyrir slíkri aukaað
ild í Rómarsamningnum. Þar er
Aukaaðildin.
Árið 1963 var gerður auka-
aðildarsamningur við Grikk-
land og við Tyrkland 1964.
Efni þeirra samninga var það
að ýmsar helztu útflutningsvör’
ur þessara landa fá nú tollfrjáls
an aðgang að mörkuðum landa
Efnahagsbandalagsins. Hefur
það mjög aukna sölumöguleika
í för með sér og betri afkomu
þessara atvinnugreina, sem
verður kleift að auka fjárfest
ingu og framleiðslu sina af þess
um sökum. Þar á móti skuld-
binda þessi lönd sig til þess að
lækka tolla á ákveðnum vöru-
flokkum sem inn eru fluttir frá
Efnahagsbandalaginu. Er gert
ráð fyrir að sú tollalækkun
verði um 70% næstu 10 árin.
alllagur, þar sem nauðsyn hef-
ur verið talin á því að veita
sambærilegum iðngreinum
heimalandanna góðan tíma til
þessarar aðlöðunar. Auk þessa
Efni þeirra samninga er í aðal
atriðum það sama og aukaaðild
arsamninga Grikklands og Tyrk
lands. Að undanförnu hafa stað
ið yfir samningav'iðræður í
Briissel við eitt stærsta ríki
Afríku, Nígeríu, sem áður laut
Bretum. Er þeim aukaaðildar-
samningum nýlega lokið, og að-
eins eftir að fá samþykki Við-
komandi ríkisstjórna að efni
þeirra. Höfuðatriði þess sam-
komulags er það að Efnahags-
bandalagsríkin leyfa tollfrjálsan
innflutning á fjóru mmikilvæg-
ustu útflutningsvörum Nigerlu
og er magn þess innflutnings
miðað við meðaltal þess inn-
flutnings síðustu þrjú árin. Þar
á mótí veitir Nfgería nokkur
tollafríðindi á ýmsum vöruflokk
um frá Efnahagsbandalagslönd-
unum.
Að loknum aukaaðildarsamn
ingnum við Nígerfu hófust nú í
sumar viðræður í Briissel við
Marokkó, Alsír og Túnis um
svipaða samninga, og einnig
hafa staðið yfir Viðræður við
gefið til kynna hvort og hven
ær landið hyggist hverfa úr frí
verzlunarbandalaginu, EFTA.
Ný tengsl:
Viðskiptasamningur
Á það hefur oft verið drepið
að aukaaðildargreinin í Rómar
samningnum sé svo rúm að
innan hennar geti tengsl frá
1%—99% rúmast. Mörkin milli
þess sem kallast aukaaðild og
viðskiptasamriingar eru heldur
ekki skýr. Þó hafa þau tengsl
sem Líbanon hefur stofnað til
við Efnahagsbandalagið verið
talin viðskiptasamningur frem-
ur en aukaaðild. Kjami þess
viðkiptasamriings er sá að efna-
hagsbandalagslöndin leyfa al-
gjörlega tolífrjálsan innflutning
á nokkrum mikilvægustu vöru-
flokkum Libanon, svo sem
tóbaki og appelsínum. Á móti
hefur Lábanon lækkað tolla á
nokkrum vöruflokkum sem
Efnahagsbandalagslöndin hafa
flutt út til landsins á undanföm
TOLLURINN ÞREFALDAST
II elztu vandamálin sem
snúa að íslenzkum út-
flutningsatvinnuvegum i
dag vegna starfsemi Efna-
hagsbandalagsins er hin vax
andi hækkun ytri tolls
bandalagsins á framleiðslu-
vörum okkar. Þegar sá
tollur hefur verið endanlega
ákvarðaður, árið 1967,
munu tollar á íslenzkum
sjávarafurðum sem fluttar
eru út til landa Efnahags-
bandalagsins hafa þrefaldazt
að jafnaði. Af þeirri tölu má
glöggt sjá að hér er um
nokkuð vandamál að ræða
fyrir íslenzka útflutnings-
aívinnuveg'. Hér skulu á eft
ir tekin nokkur dæmi um
þetta:
Tollurinn á freðfiski verð-
ur 18%. Áður var enginn toll
ur á freðfiski í Beneluxlönd
unum og aðeins 5% f Þýzka
landi. Tollur á skreið og salt
fiski hækkar úr engum tolli
upp í 13%. Tollur á ísuðum
fiski verður 15% i Þýzka-
Iandi en hefur verið 10%.
Engar pólitískar kvaðir.
Þegar rætt er um aukaaðildar
samninga þá sem Efnahags-
bandalagið hefur fram til þessa
gert við þann fjölda ríkja sem
fyrr var nefndur, er eðlilegt að
sú spuming vakni f hugum
manna hvort hér fylgi ekki
nokkur böggull skammrifi,
hvort ýmsar pólítískar skuld-
bindingar séu ekki skráðar í
samningana, jafnvel einhver
sjálfræðisskerðing.
Um það er auðvelt að ganga
úr skugga með þvf að kynna
sér efni þessara samninga. 1
þeim er ekki um slíkar skuld-
bindingar að ræða. Þeir samn-
ingar, sem fyrr em nefndir, eru
eingöngu gerðir á hreinum við-
skiptagmndvelli, fjalla um gagn
kvæmar tollívilnanir og önnur
verzlunaratriði, en ekki pólitísk
ar skuldbindingar á einn eða
neinn hátt. Efnahagsbandalag-
inu er ekki að nienu leyti heim
ilaður íhlutunarréttur í efna-
hagsmálum samningsríkjanna
eða nokkrar aðmennar kvaðir
lagðar á hagstjóm þeirra, sam
bærilegar og finna má sums
staðar í sjálfum Rómarsamn-
ingnum.
Framkvæmd fyrrgreindar auka-
aðildar og viðskiptasamninga
annast nefnd, skipuð fulltrúum
beggja aðila. Fulltrúar beggja
hafa þar algjört neitunarvald,
og þannig er jafnframt tryggt
að á grundvelli samninganna
verði engar þær ráðstafanir
gerðar sem viðskiptaland banda
lagsins telur ganga gegn samn
ingsákvæðunum og hagsmun-
um sínum.
Framh. bls. 4
%