Vísir - 22.10.1965, Blaðsíða 9

V í S I R . Föstudagur 22. október 1965.
* ^

VIRKJUM ALMENNINGSÁLIT-
IÐ TIL EININGAR EVRÓPU
Jþorvaldur Garðar Kristjánsson, sat þing Evrópuráðsins sem
haldið var í Strassborg síðustu daga septembermánaðar, sem
eini fulltrúi íslands. Við hinar almennu stjómmálaumræð-
ur þingsins fiutti hann ræðu sem mikla athygli vakti og birt-
ist hér í heild. í umræðunum var rætt um þróun mála í
Evrópu að undanförnu og stefnu Evrópuráðsins nú. Stjóm-
málanefnd þingsins hafði lagt fram skýrslu og fylgdi brezki
Verkamannaflokksþingmaðurinn Maurice Edelman henni úr
hlaði með framsöguræðu.
£* lustaði með athygli á
ræðu framsögumanns
stjórnmálanefndarinnar, dr.
Edelmans. Það er eitt atriði í
tillögu stjórnmálanefndarinn-
ar, sem ég vildi sérstaklega
gera að umtalsefni.
í tillögunni segir, að þingið
fagni þeirri ákvörðun ráð-
herranefndarinnar að fela
framkvæmdastjóranum að
gera „starfsáætlun" fyrir
Evrópuráðið í heild. Frá mínu
sjónarmiði er hér um mjög
þýðingarmikið mál að ræða.
Þó að Evrópuráðið hafi nú
starfað meir en 16 ár, hefir
skort á skipulögð vinnubrögð
í viðleitni ráðsins, til að koma
á meiri samvinnu milli aðild-
arríkjanna. í frábærri ræðu,
sem framkvæmdastjórinn,
Mr. Smithers, hélt hér í þing-
inu í maí s.l., gerði hann ýt-
; arlega grein fyrir, hvað átt er
j við með „starfáætlun" fyrir
j Evrópuráðið. Ég ætla ekki að
: endurtaka hér það, sem fram-
kvæmdastjórinn sagði. En eitt
er það, er framkvæmdastjór-
inn lagði áherzlu á, sem ég
tel alveg sérlega veigamikið.
Hann taldi rétt, að gert væri
skipulegt átak á vegum Evr-
ópuráðsins til að kanna á
hvaða sviðum aðildarríkin
geta haft samstöðu og koma
þar á samvinnu milli þeirra.
í margbreytileik mannlegs
lífs hljóta að vera mörg svið,
þar sem hagkvæmt væri að
koma á samkomulagi eða
samvinnu milli aðildarríkja
Evrópuráðsins. Þetta hlýtur í
mörgum tilfellum að eiga við
á vettvangi félagsmála, heil-
brigðismála, skóla- og menn-
ingarmála, laga og rétta,
tæknimála og á öðrum svið-
um. Með þvi að koma á sam-
eiginlegum viðhorfum og
starfsaðferðum á sem flestum
sviðum verður bezt unnið að
einingu aðildarríkjanna. Með
slíkri þróun verða aðildarrík-
in sér betur meðvitandi um
sína sameiginlegu hagsmuni,
sem eining. þeirra hlýtur til
langframa að byggjast á.
ÍJ>að er ekki ósjaldan,
að ræðumenn á þessu
þingi lýsi óánægju sinni með,
hvað hægt gangi að koma á
einingu Evrópu. En við hverja
er að sakast, þegar kvartað
er um að hægt gangi? Það er
staðreynd, að ríkisstjórnum
aðildarríkjanna er ekki nægi-
lega umhugað um að koma í
framkvæmd hugsjóninni um
sameinaða Evrópu. En hvað
er það, sem getur fengið rík-
isstjórnirnar til að vera at-
hafnasamari? Áhrifaríkasta
leiðin er vafalaust sú, að fá
stuðning almenningsálitsins.
Við þingmenn skiljum vel
töframátt almenningsálitsins.
En þá ris sú spuming,
hvernig við getum bezt haft
áhrif á almenningsálitið. Ég
fyrir mitt leyti er ekki í
nokkrum vafa um, að raun-
hæfast er að geta bent á á-
þreifanlegan árangur af sam-
vinnu aðildarríkjanna. Slíkur
áþreifanlegur árangur ætti að
nást bezt á þeim vettvangi,
þar sem samstaða er mögu-
leg. Með tilliti til þessa tel
ég svo mikilvægt, að Evr-
ópuráðið taki upp „starfs-
áætlun“ samkvæmt þeim hug
myndum, sem framkvæmda-
stjórinn hefir komið fram
með, og ég er fullkomlega
samþykkur því, að þetta sé
tekið upp í stjórnmálaályktun
ina.
En hvað um vandamálin,
þar sem samstaða hefir ekki
verið möguleg? Hvað um
vandamálin varðandi Efna-
hagsbandalagið og Fríverzl-
unarbandalagið? Ég vil ekki
gera lítið úr þeim né þörf
þess að leysa þau. En höfum
við ekki varið mest af tíma
Ráðgjafarþingsins ár eftir ár
í umræður einmitt um þessi
vandamál? Gengið hefir verið
þeint til atlögu við erfiðleik-
ana með tiltölulega litlum ár-
angri. Það virðist jafnvel svo
■■ —
að við höfum stundum barið
höfðinu við steininn.
jþetta hefir ekki verið upp-
örvandi. En það er engu
að síður engin ástæða til að
örvænta. En þá verðum við
að hafa í huga nauðsyn þess
að treysta starfsemi Evrópu-
ráðsins á þeim vettvangi, þar
sem samstaða er möguleg
milli aðildarríkjanna. Góður
árangur á einu sviði getur
verið sterk rök fyrir sam-
komulagi á öðrum vettvangi.
Um leið og unnið er beint að
einu markmiði getur verið
unnið óbeint að öðru. En
treystum við ekki stundum
um of á möguleika þess að
leysa með beinum aðgerðum
vandamálin, sem snerta Efna-
hagsbandalagið og Fríverzl-
unarbandalagið? Gæti það
ekki verið ómaksins vert að
leggja meiri áherzlu á þá ó-
beinu aðferð að koma á sam-
stöðu á þeim sérstöku svið-
um, þar sem við getum náð
samkomulagi? Með þeim
hætti er einn steinn eftir
annan lagður í þann grunn,
sem sameinuð Evrópa hlýtur
að verða að hvíla á. Það er
öruggasta leiðin til að skapa
almenningsálit, sem viður-
kennir, að samvinna milli að-
ildarríkjanna sé bæði mögu-
leg og gagnleg. Og eftir því
sem við styrkjum betur þá
skoðun, þeim mun auðveldara
mun það reynast að leysa hin
erfiðu vandamál varðandi
Efnahagsbandalagið og Fri-
verzlunarbandalagið.
Ég veit, að sumir munu
segja við þessu, að við getum
ekki beðið svo lengi. Vanda-
málin verði að leysa án tafar,
allur dráttur sé til tjóns og
við verðum að láta hendur
standa fram úr ermum. En ég
er ekki alveg sannfærður um,
að þetta sé rétt að því er
varðar vandamál Efnahags-
bandalagsins og Fríverzlun-
arbandalagsins. Getur það
verið traustur grunnur að
byggja á, ef hann varir að-
eins svo skamma hríð, að
hann verði að hagnýtast þeg-
ar í stað, því að ella sé tekin
sú áhætta að hann fyrirfinnist
ekki lengur? Ég efast um
þetta. Mér virðist, að raun-
særra sé að leggja smátt og
smátt þann grunn, sem eining
Évrópu á að hvfla á. Það
getum við bezt gert með því
að skapa samstöðu í þeim
efnum, sem aðildarríkin geta
orðið sammála um, en forðast
ágreining á þeim sviðum, þar
sem við þurfum með breyttu
almenningsáliti að skapa betri
skilyrði til þess að árangur
náist.
Þegar talað er um „starfs-
áætlun“ fyrir Evrópuráðið og
bætt skipulag á störfum þess
finnst mér vakna spurningar
varðandi Ráðgjafarþingið og
störf okkar þingfulltrúanna.
Gert er ráð fyrir, að þingfull-
trúar vinni umfangsmikil
Þorvaidur G. Kristjánsson.
störf. Það er ekki aðeins að
sækja fundi Ráðgj.þingsins
sjálfs, heldur og að taka þátt
í nefndarstörfum milli þinga.
Kristjánsson
Strassborg
Sýknt og heilagt rignir svo
yfir þingfulltrúa skjölum varð
andi mál ráðsins, sem þeim
er ætlað að grandskoða, svo
að þeir geti mótað afstöðu
sína til hinna einstöku mála,
sem oft á tíðum eru hin
flóknustu vandamál.
Mér sýnist, að þetta séu
eigi lítil störf, sem okkur
þingfulltrúunum er ætlað að
rækja. En á þessu væri ekki
orð gerandi, nema vegna þess
að sömu menn eru jafnframt
fulltrúar á þjóðþingum hver
í sínu heimalandi. Þar þurfa
menn líka að beita kröftum
sínum, ef þeir eiga að geta
haft þar þau áhrif, sem nauð-
synleg eru, til að geta á þeim
vettvangi unnið vel að ein-
ingu Evrópu.
gtöndum við ekki frammi
fyrir þeim vanda, að hin
miklu störf þingfulltrúa í
Evrópuráðinu geti haft til-
hneigingu til þess, að áhrif
þeirra minnki í þjóðþingun-
um? Getur þessu þá ekki fylgt
sú áhætta, að eftir því sem
menn vinni betur í Evrópu-
ráðinu því verr verði þeir
færir um að vinna að málum
Evrópuráðsins í þjóðþingun-
um? Hvernig getum við bezt
samræmt hin tvíþættu störf
þingfulltrúanna? Mér kemur
til hugar, að fulltrúar á Ráð-
gjafarþinginu ættu ekki jafn-
framt að vera fulltrúar á
þjóðþingum sinna heimaríkja. |
En cg ætla ekki að gerast
talsmaður svo byltingar-
kenndra hugmynda, þótt
hægt sé að hugsa sér þá
framvindu mála í framtíðinni,
þegar Evrópa hefir verið
sameinuð og kosið yrði til
Evrópuþings beinum kosn-
ingum. En við erum ekki enn
svo langt komnir. Við erum
nú að vinna að því, að hug-
sjónir um sameinaða Evrópu
nái frám að ganga. Af þeirri
ástæðu er áríðandi að halda
því sambandi, sem nú er milli
Ráðgjafarþingsins og þjóð-
þinga aðildarríkjanna.
gpurningin er, hvort mögu-
legt væri að auðvelda
störf þingfulltrúa Ráðgjafar-
þingsins. Gæti þá komið til
greina að ætla þingfulltrúum
Ráðgjafarþingsins minni
nefndarstörf en í þess stað
vinni sérfræðingar meir að
þessum störfum? Kæmi til
greina að láta skrifstofu
framkvæmdastjórans gera úr-
tök úr þingskjölum, svo að
þingfulltrúar þurfi ekki að
lesa í heild þann mikla fjölda
skjala, sem þeim berst í hend-
ur? Mér þætti gaman að vita
hve margir læsu þau í raun
og veru. Þetta mál varðar ef
til vill ekki stórveldin eins
miklu og smáríkin. Én ég
minnist á þetta mál hér, því
að það gæti haft þýðingu
fyrir starfsemi Evrópuráðs-
ins, og ég tel það þess vert,
að Ráðgjafarþingið gefi þessu
gaum. Allt, sem miðar að
bættum vinnubrögðum hjá
Evrópuráðinu stuðlar að því,
að hugsjónir um sameinaða
Evrópu rætist.
— sagði Þorvaldur Garðar
á þingi Evrópuráðsins i