Vísir - 17.11.1965, Blaðsíða 4

V í SIR . Miðvikudagur 17. nóvember 1965.
wwmm—wa—w*—»
niður þennan miðaldasið eins og
aðrir, og ættum við þá ekki að
fara að endurnýja vitleysuna.
Sömuleiðis má sú tilhneiging
ekki færast í aukana, að for-
svarsmenn og prófessorar Há-
skólans klæðist miðaldaskikkj-
um við hátíðleg tækifæri. Ein-
kennisbúningur vísindanna nú á
tímum er vinnusloppur og upp
brettar skyrtuermar. Klassiska
dinglumdanglið, latínan og
skrúðklæðin, duga aðeins, þegar
dylja þarf andlega fátækt, þegar
kalka þarf grafirnar.
Ekki má einskorða byltinguna
við fjölgun kennaranna. Húsa-
kostur og rannsóknaaðstaða
verða að batna samhliða fjölgun
starfskrafta. Það er ekki nóg að
hafa sérfræðinga, þeir þurfa að
hafa tækin til að vinna með og
húsrými til að starfa í. Og þeir
þurfa að hafa handbærar nauð
synlegar bækur. Það dugir ekki
að auka bindafjölda Háskóla-
safnsins úr 120 þúsund bind-
um upp í 240 þúsund bindi, þeg-
ar 500 þúsund bindi eru alls
staðar talin algert lágmark. Fjár
veitingar til Háskólabókasafns-
ins, bæði í bókakaupum og bygg
ingu nýs húsnæðis, hljóta að
verða mjög miklar á næstu ár-
um, ef vit á að ráða, og þá er
aðeins verið að bæta fyrir hálfr
ar aldar iðjuleysi ríkisvaldsins
á því sviði.
Aðferðir við skipun þessa 81
embættis, er um er rætt, verða
að breytast frá því sem nú er ef
bæta á gæði kennslunnar. Það
dugir ekki, að önnur hver stöðu
veiting við Háskólann verði til-
efni hneykslunar og háðsglotta.
Það dugir ekki að frændsemi
eða stjórnmálaskoðanir hafi á-
hrif á stöðuveitingar, eins og
gerzt hefur. -Það dugir heldur
ekki, að ráðnir séu prófessor-
ar, sem ekki hafa unnið neitt I
vísindalegt sér til ágætis, eins
og gerzt hefur. Það dugir enn-
fremur ekki, að stjórnrtiájamenn
haldi prófessorssætum sem elli-
tryggingu fyrir sjálfa sig, eins
og gerzt hefur. Með samvizku-
samlegum veitingum í þetta 81
embætti má lyfta Háskólanum
verulegæ gera hann að sannri
vísindastofnun, þar sem vísinda-
leg afrek eins verða öðrum til
hvatningar.
TTm 1100 stúdentar stunda nú
nám í Háskólanum. Ef þar
stunduðu nám hlutfallslega jafn
margir stúdentar og í nágranna
löndunum væri tala stúd-
entanna yfir 2000. Eftir tíu ár,
þegar Háskólaáætluninni lýkur,
ei'ga stúdentar við Háskólann að
vera orðnir 3000 eða fleiri ef við
ætlum ekki að verða eftirbátar
annarra þjóða. Það er nægilegur
nemandafjöldi til að örugglega
sé hægt að halda uppi rekstri
alvöruháskóla.
Alvöruháskóli á íslandi eftir 10 ár
Myndin er tekín á Háskólafundinum, þegar menntamálaráðherra lýsti yfir þvi, að tiu ára áætlunin hefði verið samþykkt.
T fyrri viku skýrði fulltrúi rikis j
stjómarinnar opinbert og af j
dráttarlaust frá því, að Háskólij
íslands verði á næstu tíu árumj
reistur úr þeirri niðurlægingu, [
sem hann er í, stofnað verði 811
nýtt kennaraembætti við hann,
kennslugreinum fjölgað og náms
tilhögun breytt verulega.
Háskólinn er orðinn rúmlega
hálfrar aldar gamall og hefur
átt erfiða daga. Á fyrstu árum
sínum fékk hann 3,1—3,5% af
heildarupphæð fjárlaga, en árið
1956 var það hlutfall komið nið-
ur í 0,94% og árið 1966 verður
það komið niðpr i 0,85%. Nú
verður þessari þróun snúið við.
Ástandið er nú þannig, að á-
litlegur hluti nýstúdenta verður
að leita til útlanda í háskóla-
nám, því Háskólinn gefur aðeins
kost á litlum hluta af þeim fræð
um, sem nauðsynlegt er að iðka
I nútímaþjóðfélagi. Bókakosti
og rannsóknaaðstöðu er þannig
háttað, að útilokað er að stunda
þar neinar raunhæfar rannsókn-
ir í öðrum vísindagreinum en
norrænum fræðum, enda er Há-
skólinn alveg slitinn úr sam-
hengi við rannsóknastofnanir
landsins. Þá hefur skólinn
hvergi nema í norrænum fræð-
um þeim kennslukröftum á að
skipa, að hægt sé að bera hann
saman við hliðstæða skóla í ná-
grannalöndunum, og mörg próf
hans, t. d. B. A.-prófin, eru á
engan hátt sambærileg við hlið-
stæð erlend próf.
Forsvarsmenn Háskólans og
einkum núv. rektor hafa upp á
síðkastið bent með vaxandi
þunga á þessa öfugþróun. Að-
varanir þeirra hafa fengið al-
mennan hljómgrunri. Hin gamla
afturhaldssemi, sem lltur á
KRISTJÁNSSON: Á MIÐYIKUDAGSKVOLDI
menntun sem óþarfa tímaeyðslu
og bagga á „vinnandi fólki“. er
svo að segja horfin. Almennur
skilningur ríkir á þvl, að fjár-
festing í vísindum margborgar
sig, þegar hugsað er til langs
tíma.
Tjriðjudagurinn 9. nóvember
1965 hlýtur að teljast einn
mesti umskiptadagur í sögu Há
skólans. Þá lýsti menntamála-
ráðherra yfir því á umræðufundi
f Háskólanum, að rjkisstjórnin
hefði samþykkt tillögur Háskóla
ráðs um stofnun 32 nýrra pró-
fessorsembætta og 49 annarra
kennaraembætta á næstu tiu ár-
um, samhliða því að framtíðar-
stefna Háskólans verði mörkuð.
Þ^tta táknar byltingu á högum
Háskólans.
Yfirlýsingin táknar, að loks-
ins verður hafin raunhæf
kennsla í raunvísindum við Há-
skólann. Fram að þessu hefur
aðeins verið kennt til fyrrihluta
prófs í byggingaverkfræði og
smávægileg kennsla verið fyrir
B.A. próf í nokkrum greinum.
Eftir tíu ár verður svo komið,
að hægt verður að taka raun-
hæf B.A. próf í stærðfræði eðl
isfræði, efnafræði, líffræði, nátt
úrufræðigreinum, fiskifræði jarð
fræði og landafræði. Námið I
þessum greinum verður ekki ein
ungis bókalestur, heldur skapast
1 Raunvísindastofnuninni mögu-
leikar fyrir stúdenta að kynnast
vísindunum áþreifanlega. Raun
vísindastofnunin er nú aðeins
að nafninu til tengd Háskólan-
um, en á því hlýtur að verða
breyting um leið og kennara-
embætti verða stofnuð í þessum
greinum. Þá hlýtur einnig að
reka að því, að Náttúrufræði-
stofnunin verði sameinuð Há-
skólanum með sömu ágætu af
leiðingum. Þessi innreið raun-
vfsinda { Háskólann er mikilvæg
asta breytingin, sem þar er í
vændum.
Yfirlýsingin táknar, að verk-
fræðideildin verður efld veru-
lega^ Eftir 10 ár lætur hún sér
ekki lengur nægja að 'veita stúd •
entum fyrrihlutapróf, heldur
verður hún farin að útskrifa full
gilda byggingaverkfræðinga. Og
líklega verður þá hafin kennsla
í öðrum verkfræðigreinum, svo
sem rafmagnsverkfræði, efna-
verkfræði og vélaverkfræði,
þótt varla verði þar um nein
lokapróf að ræða. Þá verður
farið að kenna þar matvæla-
fræði, fiskiðjuverkfræði og land
búnaðarfræði. Ekki má gleyma
byggingalistinni þótt lítið sé
talað um hana í þessu sambandi.
Það er nú orðin knýjandi þörf á
kennslu í byggingalist við Há-
skólann.
Yfirlýsingin táknar að yngsta
deild vlsindanna, félagsvísindi
fær inngöngu í Háskólann. Eftir
tíu ár verður hægt að taka B.A.
próf við Háskólann í sálfræði,
þjóðfræði, þjóðháttafræði, al-
mennri félagsfræði, hagfræði,
blaðamennsku og sagnfræði
Þessar vísindagreinar eru þegar
komnar á traustan grundvöll,
þótt margar þeirra séu mjög
ungar, og þær eru nauðsynlegar
hverri þjóð, sem vill reyna að
þekkja sjálfa sig.
Yfirlýsingin táknar, að starf
ýmissa af grónu deildum Há-
skólans breytist. Læknadeildin
fer að ráði norska sérfræðings-
ins, sem var hér nýlega, leggur
niður þýzk-danska kennslukerf-
ið og tekur upp engilsaxneskt
nútímakerfi í staðinn. Heimspeki
deildin heldur áfram á sömu
braut og hófst í haust, og legg-
ur aukna áherzlu á B.A.-grein-
ar og aukna áherzlu á námskröf
ur í þeim greinum. Þá er þess að
vænta, að sá blettur hverfi af
Háskólanum, að engin heim-
spekikennsla skuli vera þgr.
'p'n margs þarf að gæta, þegar
stórt er hugsað.
Draugur klassiska háskólans
má ekki ganga aftur í Háskólan
um. f nýju reglugerðinni um B.
A. greinar heimspekideildar er
kveðið á um latínuprófskyldu
fyrir alla stærðfræðideildarstúd
enta, jafnvel þá, sem leggja
stund á landafræði og sögu. Það
getur vel verið, að það sé fínt
og klassiskt að hafa latlnuna
þarna að þýzkri fyrirmynd, en
nú eru þýzkir að fara að leggja
Krisfmcinn —
Framh af bls 7
'P’rtu góður við konur, Krist-
IL mann?“
„Það skal ég ekki segja, en
ég tek þær eins og manneskjur.
Góð kona er alltaf inspírerandi.
Þegar við karlmennirnir tölum
um eitthvað, fetum við frá ein
um punkti til annars með skyn
semi og tilfæringum, en konan
fer beint að markinu með inn
sæi slnu. Það er munurinn".
„Getur einlífur höfundur
skapað bókmenntir?
„Það verða sterílar bókmennt
ir“, segir hann, „ég get ekki
hugsað mér, að maður og rit-
höfundur, sem hefur ekki gott
samband við hið sterka kyn,
geti kynnzt lífinu á raunveru-
legum grundvelli“.
„Sterka kyn sagðirðu?“
„Já ég meina það. Llttu bara
á, hvað þær eru heilsuhraustar
og verða langlífar. Þær standa
allt af sér. Þrátt fyrir mæðu
karlmanna á okkar hunguröld-
um, var hlutur konunnar erfið-
ari og hþn stóð sig alltaf bezt“.
„Geturðu hugsað þér að
skrifa án samneytis við konu?"
„Það er miklu, miklu hægara,
ef kvenmaður er I húsinu“.
„Heldurðu, að islenzkir karl
menn séu miklir elskhugar?"
„Ég held þeir gætu haft gott
af því að læra ýmislegt í þá
átt. Ég hef heyrt því flevgt, að
þeir séu full-eigingjarnir, krefj-
ist I staðinn fyrir að gefa.“
( „Hefurðu eins mikla hæfi-
'leika til að elska og áður fyrr?“
„Miklu meiri hæfileika". seg
ir hann ákveðið.
„Eru íslenzkar konur miklar
ástkonur?" spyr komumaður og
fær sér konfekt úr „Mackintosh
Quality Street" — öskjunni.
„Þær geta orðið það með góð
um leiðbeiningum".
„Er ástin öll tilvera þín I
lífi og bókum?“
„Ég nota oft táknrænt um ást
ina I bókum mínum á svipaðan
hátt og Omar Kayjam, og gegn
um það er ég að reyna að ná
þeirri kennd, sem kemur fram
í trú og helgiathöfnum. Ástin
er kannski það eina, sem allir
geta skynjað af æðra lífi,
hversu gruggug sem hún kann
að verða af okkar ástríðum"
„Hefurðu ort ljóð nýlega
Kristmann?"
„Það er ekki mjög langt sfð-
an — ég orti til konunnar eitt
kvæði — hvenær var það
Fríða?"
„1 september", segir hún.
„Mætti ég fá að birta það i
blaðinu?"
„Spurðu hana“, segir hann.
„Er það allt I lagi, frú?“
Hún horfir á Kristmann og
segir:
„Hvað heldur þú, elskan?"
Hann sagði, að það væri ekk
ert á móti því.
„Kristmann — er kvenhvlli
kynfylgja?"
„Pabbi átti börn hingað og
þangað — við erum öll hálfsyst
kvni. Hann er kominn af Thor-
arensenum. Formóðir hans var
systir Bjarna Thorarensens
skálds. Tþorarensenar er bó-
hemskt fólk öðrum þræði og
fjandi listrænt Móðurætt mfn
er steddí bændafólk úr Borgar
firðinum. Mér finnst ég líkjast
I pabbaætt. Pabbi var talsvert
líkur frænda mínum Agli Thor
arensen. Egill var allra manna
skemmtilegastur og sjarmör".
„Hefurðu erft kvennamanns-
hæfileika frá föðumum?“
„Þar er ég hræddur um, að
ég hafi kort. Ég hef aldrei ver-
ið kvennamaður", segir hann
alvarlegur I bragði.
„Aldrei, segirðu?“
„Já, absólút — ég hef mestu
skömm á slíku“.
„En hvað um þessar tíðu
giftingar?"
„Þær eru örlög: Fæðing —■
makaskipti — dauði — maður
ræður ekkert við slíkt. Þessu
er stjórnað, þó að við noturr.
viljann að einhverju leyti“.
„Og ertu hamingjusamui
með þessa ráðstöfun forsjónar
innar?“
„Mér finnst ég ennþá ungui
maður, sem á eftir mikið aí
skrifa“.
— stgr.