Vísir - 17.11.1965, Blaðsíða 9

V í S I R . Miðvikudagur 17. nóvember 1965.
9
En háskóli á ekkert skylt við
vinsældalista. Hann á að vera
kennslu og rannsóknarstofnun
og til þess að hann geti gegnt
þvi hlutverki þarf að beita fé-
lagsfræðilegum rannsóknum og
kanna sjóð erlendrar reynslu.
Hér hefur verið drepið á tvær
leiðir, sem reikna má með að
myndu báðar auka fjölda kandi
data. Tvímælalaust eru þær
fleiri til. Og það á fyrrgreind
rannsókn, og verður að leiða
í ljós.
180% raunaukning
húsnæðislána
i stjórnmálum erum við ís-
lendingar enn staddir á furðu
miklu vanþroskastigi. í ná-
grannaríkjum okkar má yfir-
leitt treysta því að stjórnarand
staðan fari rétt með staðrevnd- |
ir. Bar er deilt um leiðirnar að
takmarkinu, en ekki um stað-
reyndir málsins. Hér á landi er-
um við enn á fölsunarstigi stað
reyndanna. Meðan svo er mun
varla von á því að stjómmála
baráttan verði hér ýkja upp-
byggileg.
Lítið dæmi um þetta eru full
yrðingar stjórnarandstöðunnar,
þuldar í síbylju, um að framlög
til húsnæðismála fari sí minnk
andi af hálfu ríkisins, Húsnæðis
málastofnunarinnar, Um svona
einfaldan hlut ætti ekki að
þurfa að deila eða rita, og sæmi
lega ábyrg stjómarandstaða
ætti vitanlega að hafa á tak-
teinum sannar og réttar töluleg
ar upplýsingar f þessum efnum,
ekki síður en málsvarar stjórn
arinnar. Er vandséð hvaða \
markmiði það getur þjónað að
halda að almenningi röngum <
tölum og upplýsingum í þessum
efnum, þegar hinar réttu eru i
skjalfestar í opinberum skýrsl- |
um og ekki um þær hægt að t
deila.
Þorvaldur Garðar Kristjáns- |
son gat fyrir skömmu í þing- ;
ræðu um heildarmyndina í þess
um efnum og er full ást.æða til
þess að drepa á það hvernig
hún lítur út. Frá 1. október j;
1958 til 1. október 1965 hefur j
upphæð húsnæðislánanna hækk f
að úr 100 þúsund krónum í 280 j
þúsund krónur. Er það alls
280% aukning. Þetta er þó ekki |
hrein aukning vegna þess að á »
þessu timabili hefur byggingar |
kostnaður aukizt verulega. Á |
þessu tímabili hefur vísitala u
bvggingarkostnaðar hækkað |
um 133 stig eða 99.3%. Því má 1
með sanni segja að raunveru- |
leg hækkun íbúðarlánanna hafi
verið 180% á þessu tímabili. |
Þetta er bæði ómótmælanleg |
staðreynd og mjög gleðileg tíð |
indi fyrir alla þá mörgu sem |
standa í því að koma þaki yfir
höfuðið á sér. Þótt núverandi
stjórnarandstaða hafi ekki ver
ið við völd þau ár, sem hækk
unin hefur farið fram á ætti |
hún með glöðu geði að geta ját
að að hér hafa orðið þáttaskii '
og mikil framför. Sjálfsagt er !
líka að viðurkenna að Alþýðu f
bandalagið hefur sýnt mikinn
og góðan hug í því efni að auka
lánin og framlagið til bygginga |
íbúða. Er fullkomlega ástæðu |
iaust að draga yfir það fjöður, |
enda væri annað ábyrgðarlaus
blaðamennska.
★
«c
komið. Stvttri námstími yrði
hér tvímælalaust tii þess að
fleiri stúdentar lykju háskóla
prófi en nú er reyndin.
Hættur hins akadem-
Jjegar þetta er skrifað er verk-
fall yfirmanna á togurunum.
enn óleyst og æ fjölgar þeim
skipum, sem landfestar knýta
þótt samningahorfur séu
nú loks taldar góðar. —
Lengi hefur íslenzk togaraút-
gerð barizt í bökkunum og al-
kunna er það rekstrartap; sem
á flestum togaranna hefur ver-
ið undanfarin ár. Það þarf því
enga sérstaka framsýni til þess
að gera sér það í hugarlund að
ef verkfall þetta dregst mjög
á langinn er óséð hve margir
togaranna munu leggja úr höfn
aftur að því loknu. Hætt er við
að útgerð sumra þeirra leggi
upp laupana og ferðin verði
ekki lengri en hér inn í Sundin.
Því er ekki að neita að þau
skip sem fylla togaraflota okk-
ar í dag eru mörg orðin gömul
og úrelt, 15—20 ára, og út-
gerðar og viðhaldskostnaður
þeirra æði dýr. Þess vegna er
orðið tímabært að ný tækni
hefji innreið sína í íslenzkri
togaraútgerð — ný og fullkom-
in skip leysi hin eldri af hólmi.
Má reyndar segja að það sé
forsenda fvrir því að áfram
verði haldið togaraútgerð hér
á landi að slík þáttaskil eigi sér
stað. Það var með þetta f huga
að hópur íslenzkra útgerðar-
manna fór fyrir skömmu til
Englands í kynnisför undir far-
arstjóm Fiskimálastjóra. Þar
voru nýjustu gerðir brezkra
togara skoðaðar og farið í
reynálúför með einum af hin-
um jiýju, miðlungsstóru Ross-
togurum. Þar hefur allt verið
gert sem hugsanlegt er til þess
að spara kostnað við úthald
skipanna og rekstur. Með
nýrri sjálfvirkni tækni er svo
séð um að unnt sé að stjórna
skipi og vél úr brúnni, enginn
vélamaður er um borð og á-
höfnin aðeins sjöttungur þess
fjölda, sem krafizt er á ís-
lenzku togurunum. Það er eðli-
legt að nýjungar sem þessar
vekji athygli íslenzkra togara-
manna og gott að vita að þeir
skuli hafa farið og kynnt sér
það helzta sem er að sjá í
brezkri togaratækni í dag. Slík-
ar kynnisfarir eru nauðsynleg-
ur undanfari framkvæmdanna.
söguna. Er ánægjulegt til þess
að vita að sú stjórnargerð hefur
slíkar hagsbætur í för með sér
fyrir brezku togveiðisjómenn-
ina, og það reyndar ekki aðeins
á evnni Guernsey heldur um ger
vallt landið, ekki sízt í Skot-
Jandi. Er vissulega vonandi að
þessi greinilegu áhrif á afla-
brögð og afkomu fiskistofnan-
anna eftir útfærslu landhelginn
ar opni augu Breta fyrir nauð-
syn slíkra friðunaraðgerða, og
það jafnt þótt þær séu ekki all-
ar aðeins miðaðar við 12 mílna
markið undan ströndum, heldur
nái víðar um hafið.
Styttra menntaskóla-
og háskólanám
Það var að vonum að sá um-
ræðufundur, sem Stúdentaráð
gekkst fyrir í síðustu viku
vakti mikla athygli.
Oft hefur verið um það rætt
hér í blaðinu, þegar að málefni
Háskólans og menntaskólanna
hafa borið á góma, hver nauð-
syn það væri að stytta bæði
menntaskólanámið og háskóla-
námið. í framsöguræðu sinni
árum. Bretar og Bandaríkja-
menn útskrifa sína háskóla-
menn eftir þriggja ára nám og
halda aðeins þeir áfram til
lengra náms, sem afla vilja sér
sérfræðikunnáttu. Fyrir allan
þorra manna er vissulega 6—8
ára seta á skólabekk í háskóla
of langur tími, og ekki nauð-
syn meirihlutanum, sem ekki
hvggur á vísindaframa eða
sérfræðimenntun. Samkvæmt
tillögu menntamálaráðherra
yrði að vísu ekki dregið úr kröf
um um námsefni heldur hnígur
fyrirkomulagsbreytingin fyrst
og fremst að því að kenna
sama námsefni á skemmri tíma.
Jafnframt því, sem þar vinnst
heilt ár, virðist ekki úr vegi að
hyggja að því hvort ekki sé ráð
legt að endurskoða námsefnið i
ýmsum deildanna með frekari
styttingu námstímans í huga.
Háskólakandidatarnir eiga að
koma til starfa í þjóðfélaginu
23. eða 24. ára, en ekki undir
þrítugt eins og nú á sér stað
Uggvænleg þróun
Sú þróun er mjög alvarleg
og uggvænleg að á þessu ári
Augu Breta opnast
í brezka fiskimálablaðinu
„Fishing News“ sem út kom
12. nóvember s.l., er stór grein
sem nefnist: „Útfærsla land-
helgi Breta“ og þess getið að
togveiðimenn á eynni Guemsev
við suðurströnd Bretlands telji
að útfærslan muni hafa ómet-
anleg áhrif fyrir fiskimenn eyj-
arinnar, vegna aukins afla.
Telji þeir að árlegar tekjur
þeirra muni vaxa um 15—20%.
Þetta er lýsandi dæmi um
það hvernig Bretar snúast sjálf-
ir við, er þeir hafa fengið sína
eigin fiskveiðilögsögu út-
víkkaða. Lengi var annað hljóð
f strokknum, er við íslendingar
áttum í höggi við þá í okkar
eigin landhelgismáli en vel að
merkja voru það röksemdir
mannanna í Whitehall og tog-
arasambandsins, er þá voru há-
vaðasamastar, en ekki smáfiski-
mannanna brezku. Nú er öldin
önnur, og kveður við annan
tón eftir að Bretar hafa sjálfir
ákveðið að ganga f slóð íslend-
inga og víkka út fiskveiðilög-
Próf í Háskóla íslands. (Ljósm. Vísis)
á fundinum fjallaði menntamála
ráðherra nokkuð um þessi efni.
Tillaga hans var sú, að ung-
lingar tækju landsprófið ári
yngri en nú á sér stað, þannig
að menn væru almennt orðnir
stúdentar 19 ára. Kvaðst hann
persónulega ekki vera í minnsta
vafa um að þetta væri mjög
vel kleift í framkvæmd, án of
mikils álags á þann sjötta hluta
skólaæskunnar, sem við lands-
prófið reynir. Hins vegar hefðu
tillögur og álit skólamanna
mjög farið gegn þessari skoðan
vegna félagslegra og sálrænna
orsaka. Möguleika á því að
stytta háskólanámið um eitt ár
sá ráðherrann með því að
lengja námstímann við Háskól-
ann, gera misserin þrjú, eins
og tíðkast við brezka háskóla
og kenna þannig 9 mánuði í stað
sjö eins og nú tíðkast.
Erfitt sýnist að finna þessari
tillögu nokkuð til foráttu og
sjálfsagt virðist að taka hana
til framkvæmdar. Því verður
ekki á móti mælt að háskóla-
námið er margt hér of langt að
skuli hafa útskrifazt færri
kandidatar frá Háskóla íslands
en fyrir 10 árum. Á þessum
áratug hefur þó stúdentum í
skólanum fjölgað hvorki meira
né minna en um 46%.
Hér er pottur illa brotinn og
Háskólanum ber tvímælalaus
skylda til þess að láta hér fara
fram ítarlega rannsókn á ástæð
unum, sem til þessa liggja.
Greinilegt er, að hér er af hálfu
stúdenta bæði farið illa með
fé og tíma, og þá ekki síður
fé Háskólans sjálfs og þeirrar
námsaðstöðu sem hann býður
upp á. Orsakimar verður því
að finna því það er forsenda
þess að hér verði unnt úr að
bæta.
Á þessu stigi málsins skal
aðeins á það bent að hér á
hefð hins langa námstíma ugg
laust sinn ríka þátt f. Námstím
inn er sífellt að lengjast og því
er skiljanlegt að margur stúd-
entinn, sem e.t.v er orðinn fyr
irvinna heimilis, leggi árar í bát
er hann horfir fram á 6—8 ára
nám áður en að lokaprófi er
takmörkun ætti að vera í því
formi að próf væru gerð á stúd-
entum árlega og jafnvel tvisvar
á ári. Við það ynnist tvennt.
Unnt væri þá að ljúka prófi f
ákveðnum greinum í áföngum,
þannig að þær væru þá frá, og
gerir það fyrirkomulag, sem m.
a. tíðkast við bandaríska há-
skóla, námið strax auðveldara.
f annan stað binda slík miss-
eris eða árspróf stúdentinn
mun fastari böndum við fyrir
lestrarsalina og bókasöfnin,
hindra að hann leggist í slæp-
. ing eða of umfangsmikla at-
vinnu úti í bæ — minnka með
öðrum orðum hættuna á því að
hann flosni upp við nám. Þá
myndi af leggjast sá háttur sem
nú er í sumum deildum að stú
dentum sé ætlað að lesa upp
á eigin spýtur í 3—4 ár, án
þess að koma nokkru sinni til
prófs, allan þann langa tíma.
Ugglaust vrði þetta fyrir-
komulag ekki ýkja vinsælt hjá
stúdentum í byrjun, þótt það
reyndar tíðkist nú þegar að
nokkru leyti f sumum greinum.
íska freSsis
í annan stað er hið óhefta
akademíska frelsi tvímælalaust
ein ástæðan til þess að ýmsir
stúdentar heltast úr lestinni og
koma aldrei að prófborðinu. Á
marga lund er hið akademiska
frelsi æskilegt og ágætt. Það
hvetur stúdentinn til þess að
beita sjálfsaga, gerir honum
kleift að raða vinnustundum
sínum niður, svo sem honum
sjálfum bezt hentar og þroskar
sjálfstæðiskennd í lífsháttum.
Hins vegar er því ekki að
neita að hið akademiska frelsi
hefur mörgum góðum dreng
reynzt hált svell, þar sem æði
hætt er við fótaskorti. Það
þarf meira þrek en mörgum er
gefið að standast freistingar og
svigrúm frelsisins, þegar úr
þröngum básum menntaskól-
anna er skyndilega sloppið.
Það er þess vegna mjög íhugun
arvert hvört Háskóli Islands á
ekki að taka UPP nÝ3a stefnu
í þessu efni. Enginn mælir með
því að afnema með öllu hið aka
demiska frelsi. En það myndi
vera til bóta að takmarka það
allmjög frá því sem nú er. Sú