Vísir - 07.12.1965, Qupperneq 9

\
V í S I R . Þriðjudagur 7. desember 1965.

t'réttirnar af úrslitum frönsku
forsetakosninganna komu
yfir eins og reiðarslag. De Gaulle
forseta hafði ekki tekizt að ná
hreinum meirihluta atkvæða.
Það hafði sannazt sem skoðana
kannanir virtust benda til í vik
unni fvrir kosningar, að fylgi
de Gaulles hafði minnkað, að
eins virtist sem úrslitatölurnar
bentu til að fylgi hans væri
jafnvel enn minna en birzt
hafði i skoðanakönnunum.
Talning atkvæða tók alllang
an tíma, en þegar frá upphafi
virtist það ljóst, að de Gaulle
myndi ekki fá hreinan meiri
hluta atkvæða. Fylgi hans í at
kvæðatölum var nokkuð breyti
legt svo að munaði allt upp í
5 prósentustig.
Þegar búið var að telja um
200 þúsund atkvæði hafði de
Gaulle 47% og fór fylgismönn
um hans þá þegar að iítast illa
á blikuna. Þegar búið var að
telja hálfa milljón atkvæða var
fylgi hans komið niður í 44%
og þá mátti segja, að það væri
ljóst, að hann gæti ekki sigrað.
Við milljón atkvæði hækkaði
hann upp í 45%, við tvær millj
ónir upp í 47% aftur, við tvær
og hálfa milljón atkvæða niður
í 46% og þar stóð hann lengi,
lækkaði síðan nokkuð og hækk
fram, að de Gaulle muni draga
sig í hlé. Þeir einblína á það,
hve stoltur og mikillátur hann
sé. Kosninganiðurstaðan sé svo
ægilegt persónulegt niðurlag.
særi svo metnað hans og stór
mennsku ,að hann muni kasta
frá sér öllum völdum.
Hinn hópurinn og í honum
virðast vera helztu stuðnings
menn de Gaulles segja að þeir
misskilji skapgerð hans, er
imyndi sér að hann muni gef
ast upp. Slíkt hafi aldrei ein
kennt de Galille, þvert á móti
hafi hann harðnað í hverri raun.
Og þeir benda einnig á það,
hve mikilvægur þáttur það sé
i öllum lífsviðhorfum de Gaull
es, að honum beri að gegna
ákveðnu hlutverki. Hann eigi
enn eftir að ljúka ævistarfi sínu.
Þvi muni hann ekki láta undan,
þótt blikur séu á lofti. Þessi hóp
ur þykist þess fullviss, að de
Gaulle muni aftur verða í fram
boði í annarri lotu forsetakosn
inganna, sem fram á að fara
19. desember. Þá stendur kosn
ingin aðeins um tvo efstu fram
bjóðendurna, de Gaulle og Mitt
erand.
Menn velta því og mjög fyrir
sér, hvað hafi valdið þessu fylg
istapi og ósigri de Gaulles og
eru eins og að líkum lætur ýms
ar raddir uppi um það.
um það að de Gaulle væri orð
inn raunverulegur einræðisherra
hafa ekki við rök að stvðjast.
Svo getur jafnvel farið, að de
Gaulle bíði ósigur í kosningun
um 19. desember og nú vænir
enginn hann um annað en að
hann muni þá hlíta dómi þjóð
arinnar. Sennilega gæti de
Gaulle núna á þessum tíma
fram að síðari kosningunum
tekið sér einræðisvald, en slikt
er álitin fjarstæða. Hann hefði
áður haft tækifæri til að hrifsa
völdin til sín, en slíkt er í
algerri andstöðu við lífsskoðanir
hans.
Hitt hefur mikið verið rætt
um, að £ Frakklandi rikti ekki
beinlínis lýðræði, heldur nokk
urs konar sjónvárps-ræða. De
Gaulle hefur þótt notfæra sér
mjög aðstöðu sína í sjónvarp
inu, hann heíur ýmist haldið
blaðamannáfundi eða haldið
ræður í*! þjóðarinnar, með að
meðahali tveggja mánaða fresti
og > vítt takast vel, að ná snert
ingu við almenning með þessum
hætti, tryggt sér þannig fylgi
alþýðunnar í ýmsum stórmálum.
1 kosningunum að þessu sinni
er einnig talið, að sjónvarpið
hafi haft úrslitaáhrif, en þau
ekki orðið de Gaulle í vil.
1 kosningabaráttunni að þessu
sinni var þess gætt betur en
áður, að allir frambjóðendumir
nytu jafnrar aðstöðu. Forsetinn
de Gaulle, sem var að berjast
við að fá hreinan meirihluta at
kvæða fékk ekki lengri ræðu

Mörgum finnst það vera oröið hjákátlegt, hvemig de Gaulle
sjálfum sér við Frakkland og frönsku þjóðina. Þessi teikning á að
sýna hvemig hann flaggar með ýmsum þjóðareinkennum.
Gaulles
þeim. Þetta hefur nokkuð haft
sín áhrif að evða áliti de Gaulles
allt í einu var hann orðinn eins
og allir hinir.
1\ v 1 * #■ 1
l-\ JBll UXííIlC; W'
aði til skiptis, en talið var i
gær,f að atkvæðahlutfall hans
myndi verða einhvers staðar í
kringum þetta 46—47%.
Allt í einu stóð franska þjóð
in frammi fyrir þeirri staðreynd,
að de Gaulle hafði beðið ósigur
og vafaláust varð mörgum bylt
við. Og menn veltu því fyrir
sér hvaða afleiðingar þetta kunni
að hafa. Þýðir þetta að tímabil
de Gaulles sé liðið, nú sé aftur
kominn tími hinna ólíku stjórn
málaflokka, að taka upp hinar
venjulegu þingræðislegu aðferð
ir, hefja deilur og hrossakaup?
Um það getur enginn ennþá
sagt með vissu, nema ef til vill
de Gaulle sjálfur. Þegar úrslitin
urðu kunn bjuggust sumir við
því, að tilkynning myndi koma
frá honum, um að hann drægi
sig til baka. En í það hafði
hann látið skína í ræðum sín
um í sjónvarpinu. Hann reyndi
að hvetja menn til að kjósa
sig með því að ógna þeim með
því að stjómleysi myndi við
taka, þegar hans missti við og
lét jafnvel að þvf liggja að ef
hann ekki fengi meirihluta at
kvæða í fyrstu lotu, þá myndi
hann draga framboð sitt til baka
i annarri lotu.
Or þessu verður ekki skorið
fyrr en með yfirlýsingu de
Gaulles sjálfs, ef hún þá kemur.
Hins vegar er mikið rökrætt
um þetta f Frakklandi og skipt
ast skoðanir manna f tvö horn
alveg eftir þvf, hvernig menn
lfta á skapgerð forsetans.
Annar hópurinn heldur því
Fyrst ber að benda á það, að
kosningar þessar sýna, að þrátt
fyrir mikil völd forsetans, þá
sýna kosningarnar, kosningabar
áttan i , úrslitin, að dylgjur
tíma en frambjóðandi sem stóð
f- járnum hvort fengi 5% at
kvæða. Þetta gerði aðstöðu de
Gaulles að sjálfsögðu lakari en
ella.
Þá var það annað, sjónvarps
Mestu mistök de Gaulles í kosningabaráttunni voru þegar hann
grátbændi kjósendur um að kjósa sig.
myndimar voru de Gaulle ekki
í vil. Þvf varð ekki leynt á
sjónvarpstjaldinu, að hann er
orðinn gamall maður. Og þeg
ar hann var svo óheppinn, að
lenda við hlutkesti við hliðina
á yngsta frambjóðandanum og
harðasta keppinauti sfnum Jean
Lecanuet, þá urðu ellimörk hans
enn ljósari. Og það vantaði ekki,
að Lecanuet reyndi að hamra
það inn í kjósenduma, að de
Gaulle væri orðinn gamalmenni.
Það var orðið fleygt um allt
Frakkland, að Lecanuet kallaði
de Gaulle afa gamla og lagði
út af þessu margar kaldhæðnis
legar líkingar, sem hlegið var
að: — Mvnduð þér þora að lána
afa yðar bflinn yðar í umferð
inni á götum Parfsar? spurði
hann. Eða — Það er kominn
tími til að afi gamli fari að
hvfla sig o. s. frv.
I kosningabaráttunni kom það
e. t. v. í ljós, að það er sjón
varpslýðræði, sem ríkir f Frakk
landi. Það hefur komið glöggt
i ljós, hve öflugt áróðurstæki
sjónvarpið er, þar sem allur
þorri þjóðarinnar fylgist með
þvf sem þar gerist og þá er svo
komið, að það er eins og það
skipti orÖið minna máli, hver
stefna frambjóðendanna er. —
Hitt er mikilvægara hvemig þeir
standa sig í sjónvarpinu og
hvemig þeir taka sig út. Stjórn
málin eru orðin eins konar
stjömudýrkun f sjónvarpinu.
Nú hefur de Gaulle haft orð
á sér fyrir góða framgöngu í
sjónvarpi, en hér var aðstaðan
ólík eða áður. Nú varð nann
að stfga niður frá mikilleik sín
um og taka þátt í þjarki við
hina frambjóðenduma samhliða
Það er lfka álitið, að de Gaulle
hafi orðið á mistök sérstaklega
í einni sjónvarpsræðu sinni. —
Hann þótti þar lítillækka sig
um of, hann virtist i einum kafla
ræðu sinnar, grátbiðja menn,
líkast þvf falla á kné fram og
biðja fólk um að kjósa sig. Við
þessa ræðu mátti merkja að
hann beið álitshnekki og það
var greinilegt að eftir þessa
ræðu fór það að koma fram í
skoðanakönnunum, að fylgi
hans tók talsvert að hraka.
I síðustu sjónvarpsræðu sinni
fyrir kosningamar hafði hann
þvf algerlega breytt um stefnu.
Hún var augsjáanlega við það
miðuð, að reyna að sannfæra
kjósendur, að á honum væri eng
in ellimörk að sjá. Hann kom
þar fram sem stæltur maður,
rödd hans var hvellari og sterk
ari en venjulega og hann hrevfði
hendumar mikið, að frönskum
sið, til áherzlu orðum sínum.
En næstur á eftir honum kom
hinn ungi Lecanuet og byrjaði
á sfnum hæðnisorðum um afa
gamla.
Vera má að mörgum hafi nú
líka þótt óviðeigandi, hvernig
de Gaulle líkti sjálfum sér við
Frakkland og frönsku þjóðina.
Þetta hefur hann gert oft áður,
og þá hefur það hitt f mark á
alvörunnar stundum. En þegar
til langframa lætur verður þessi
afstaða leiðigjöm og í augum
margra fer hún að verða hlægi
leg. Og kannski blandast það
saman við, að Frakkar hafa ekki
verið vanir því að sami maður
eða sama stjórn fari með völdin
alltof lengi. Fyrir stríð var með
alaldur franskra ríkisstjóma 7
mánuðir. en valdaferill de
Gaulles verður þegar talmn )
jafnmörgum árum.
1