Vísir - 13.04.1966, Blaðsíða 4

4
VI S I R . Miðvikudagur 13. apm
HVERNK VERDUR B YCGDIN Á
HÖFUDDORCARSVÆDINU1983?
!•
Forvitnilegt er að sjá,
hvernig skipulagsyfir-
völdin gera ráð fyrir, að
byggð á höfuðborgar-
svæðinu þróist á næstu
árum og áratugum. í
bókinni „Aðalskipulag
Reykjavíkur 1962—
1983“, sem kom út í
dymbilvikunni, er sér-
stakur kafli um frum-
drátt að svæðisskipulagi
höfuðborgarsvæðisins.
Hann er gerður að ósk-
um sveitarfélaganna á
svæðinu og umsjón með
verkinu hafði sérstök
samvinnunefnd sveitar-
félaganna, undir forsæti
Sigurðar Jóhannssonar
vegamálastjóra. Skipu-
lag þetta er unnið af
sömu aðilum og skipu-
lögðu Reykjavík sjálfa.
Verða hér birtir þættir
úr þéissum kafla bókar-
innar.
Höfuðborgarsvæðið er skýrt
afmarkað, hvort sem litið er
til staðhátta eða byggðarþróun-
ar.
Innan 10—15 km. frá miðri
Reykjavík eru víðáttumikil rækt
uð lönd, og eru þar bæði bújarð
ir og þéttbýlismyndanir. Með
því að fjarlægðir eru litlar, renn
ur þetta svæði saman í heild, t.
d. að því er snertir samband
milli heimila og vinnustaða,
fræðslumál og ýmiss konar borg
arþjónustu við sveitina í kring.
Þegar komið er út fyrir þetta
svæði, er um 40—50 km. leið,
unz komið er i önnur meiri hátt
ar byggðarlög, t.d. til Kefla-
víkur eða Hveragerðis. Leiðin
þangað er hins vegar lengri en
svo, að um náin, dagleg sam-
skipti sé að ræða. Umhverfis
höfuðborgarsvæðið er óbyggilegt
fjalllendi og hraunbreiður.
Byggðin þróist
suður á bóginn.
Nú í dag eru Reykjavík, Kópa
vogur og Hafnarfjörður á marg
an hátt sem ein borg. Þetta
sýna m.a. greiðar strætisvagna
ferðir milli þeirra, það kom og
fram við umferðarkönnunina
1962, sem öll sveitarfélögin á
svæðinu tóku virkan þátt í.
í kaflanum um tilhögun fram-
tíðarbyggðar er mælt með því,
að byggðin þróist suður á bóg-
inn, þar voru þessi meginrök
færð fram: Nú þegar vantar
það lítið á samfellda borgar-
byggð. að fullbygging þeirra
millisvæða, sem byggileg eru,
hlýtur að vera á næsta leiti.
Þessi þróun er heppileg, hvort
sem litið er á málin frá þjóðhags
legu sjónarmiði eða frá því sjón

armiði, að almenningi sé veitt
sem bezt borgarþjónusta, en
með því er átt við ýmislegar
stofnanir, verzlanir, atvinnu-
möguleika og samgöngur. Um-
rædd strandsvæði eru heppileg
til íbúðarbygginga vegna veður
fars, útsýnis o. fl., en þegar
dregur inn til landsins, eru hins
vegar vandkvæði á byggingu
vegna vatnsbóla borgarinnar.
Við þetta bætist, að umferðar
könnunin, sem m. a. átti, að
veita vitneskju um, hvaða um-
ferðaráhrif þróun austur á bóg-
inn hefði, samanborið við þá
þróun suður á bóginn, sem hér
er lýst, leiðir í ljós, að hin síðar
greinda er öllu viðráðanlegri frá
umferðarsjónarmiði. Þessar
hugleiðingar hafa verið ræddar
við Skipulagsstjórn (áður Skipu
lagsnefnd) ríkisins og fulltrúa
nágrannasveitarfélaganna og
hafa þessir aðilar fallizt á fram
angreind sjónarmið.
Hentygt fyrir
íbúðarhús
Á höfuðborgarsvæðinu eru
nokkrir fremur lágir hæðar-
hryggir eða hálsar, og er megin
stefna þeirra frá austri til vest-
urs. Yfirleitt má segja, að þar
sé gott land til íbúðarbyggingar.
Einn mesti hálsinn, Kópavogs—
Digranessháls, er þegar bvggð-
ur að talsverðui leyti. Mjlli háls ,
anna eru svo grónir dalip eða
lægðir, og þar eru lækir: Foss-
vogslækur, Kópavogslækur, Arn
ameslækur og Hraunholtslæk-
ur. Bæði austan og vestan við
Garðahraun eru og hæðardrög,
vel fallin til byggingar. En
Garðahraun sjálft er fagur
hraunfláki og ætti að vera ó-
byggt og friðað. Austan við þess
ar hæðir allar taka við talsvert
hærri hæðir, Vatnsendahvarf,
Rjúpnahæð, Sandahæð og Vifils-
staðahlíð.
Ef byggt er á hæðunum, get-
úr útsýnis notið úrmörgumíbúð
um. Sérstæð einbýlishús munu
verða helzta gerð húsa þar, en
einnig raðhús á köflum, þar sem
staðhættir henta. Skólar eru
bezt settir niðri í lægðum ásamt
knattvöllum, skólagörðum, garð
yrkjustöðvum o. s. frv.
Talið er ráðlegt að hefja ekki
byggingu á of mörgum svæðum
í sama mund. Bygging skóla,
verzlana, leiðslukerfa o. s. frv.
verður hagkvæmari, ef kappkost
að er að ganga að rpest^i • frá
hverju.nýju hverfi, áður en haf
izt er handa um hið næsta. Svo
virðist sem skólahverfi með 4-
5000 íbúðum séu hæfilega stórir
byggingaráfangar.
Hafnarmannvirki og
iðnaðarsvæði.
Fyrirhuguð höfn í Reykjavík
(Sundahöfn frá Laugamesi að
Geldingamesi) verður með tím-
anum mesta höfnin á höfuðborg
arsvæðinu. Eðlilegast er, að
meiri háttar iðnaðarhverfi verði
i áágrenni hennar. En í Hafnar
firði er einnig ágæt höfn. At-
hafnasvæði eru í nágrenni henn
ar, og hægt er að auka þau
talsvert, einkum að suðaustan-
verðu.

....... .....
II
Kortið sýnir svæðið, sem fjallað er um í greinlnni. Svörtu og svörtrúðóttu fletlrnir sýna fyrirhuguð
iðnaðar- og framkvæmdasvæði, svo sem hafnarsvæðið við Grafarvog. — Ljósu fletimir sýna íbúða-
hverfi, miðbæi og hverfl opinberra bygginga. Gráu fletimir sýna „græn svæði“, útivistarsvæöi og
þess háttar. Ljósu fletimir í Mosfellssveit, sunnan Hafnarfjarðar og vestan Elliðavatns sýna svæði,
sem ekki er ráðstafað í skipulaginu. Sjá nánar í greininni.
Á norðan- og vestanverðu
Kársnesi geta komið minni hátt
ar hafnarmannvirki og athafna
hverfi, og hið sama er að segja
um svæði við Amamesvog, þar
sem skipasmíðastöð er tekin til
starfa. í Kópavogi austanverð-
um og norðan til f Hafnarfirði
munu rísa athafnahverfi, sem
ekki verða í beinum umferðar-
tengslum við höfn.
Fögur náttúra.
Byggð, sem rís sunnan við
Reykjavík, getur hlotið mikinn á
vinning af náinni snertingu við
fagra náttúru. Umfram alla
muni verður að sjá svo um, að
byggðin hindri ekki, að amenn
ingur komist niður að langri,
vogskorinni ströndinni. Óvíða er
samleikur vatns og lands fegurri
en í Garðahrauni (eða Gálga-
hrauni), þegar horft er yfir
Lambhústjörn til Bessastaða. En
nokkuð austan við byggðina og
hærra 1 landinu tekur Heiðmörk
við. Er vonazt eftir, að hún
verði skógi vaxin er tímar líða,
og verður þar þá einn af fáum
stöðum með víðáttumiklum og
samfelldum skógi á íslandi.
Dalgrundimar eða lægðimar
milli hálsanna ættu að vera ó-
byggðar, og mætti skipuleggja
þær þannig, að þær aðgreini
íbúðarbyggðina í borgarhluta
eða hverfi, en myndi sín á
milli samfellt kerfi útivistar-
svæða með þeim búnaði eða
stofnunum sem íbúðahverfin
þarfnast, þegar fram i sækir.
Með þessu móti fengist einnig
ákjósanlegt vegasamband fvrir
gangandi fólk frá íbúðarhverf
unum út í ósnerta náttúruna
austan byggðarinnar.
Ekki sumarbústaðir
á svæðinu. i
Eigi er talið nauðsynlegt í
svæðisskipulaginu að benda á
ný lönd undir sumarbústaði.
Aukin bifreiðaeign stuðlar vafa
laust að því, að sumarbústaðir
verða fjær borginni en áður,
og munu þá þau vandamál, sem
af þeim hljótast, snerta frekar
önnur sveitarfélög en á höfuð-
borgarsvæðinu. Verður það
hvort tveggja verkefni landsá-
ætlunar að benda á hæfa staði
undir sumarbústaði og að
vemda tiltekin svæði alveg fyrir
þeim, þar sem náttúra er sér-
stæð.
Jafnframt þessu veldur aukin
bifreiðaeign því, að ýmsir freist
ast til að breyta sumarbústöð-
um í ársbústaði. Af þessu hljót
ast óþægileg vandamál fyrir
sveitarfélögin og nægir að
minna á vegasamband, rafmagn,
vatnsveitu, skolpræsi, síma,
skóla og strætisvagna. Gagnvart
slíkri sumarbústaðabyggð virð
ast tveir kostir rökréttastir:
annað hvort að fallast á breyt-
inguna með öllum þeim ókost
um, sem henni fylgja eða leggja
niður byggðina.
Vegakerfið einfalt.
Veðamálastj. hefut lagt á ráðin
um kerfi helztu umferðarbrauta
á höfuðborgarsvæðinu, og var
þar m.a. stuðzt við upplýsýigar
úr umferðarkönnuninni. Kerfið
er ekki margbrotið. Hraðbraut
A, sem er Vesturlandsvegur, á
að liggja inn á svæðið á nýju
vegarstæði frá Kollafirði yfir
Leirvog, um Korpúlfsstaðaland,
en síðan austan við Keldnaholt,
svipað og nú.
Sunnan við Grafarvog miðjan
greinast frá hraðbrautinni tveir
vegir: tengibraut norður í at-
Framh. á bls. 6