Vísir - 29.04.1966, Blaðsíða 8

8
VlSIR . Föstudagur 29. apríl 1986.
VISIR
Utgefandi: Blaðaútgáfan VISIR
Framkvæmdastjóri: Agnar ólafssOM
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarrltstjóri: Axel Thorsteinson
^'•íttastjóran Jónas Kristjánsson
Þorsteinn ó. Thorarensen
uiglýsingastj.: Halldór Jónsson
Ritstjórn: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Auglýsingar og afgreiðsla Túngðtu 7
Áskriftargjald: kr. 90,00 á mánuði innanlands
i lausasölu kr. 7,00 eintakið
Prentsmiðia Visis — Edda h.f.
Unnið fyrír fjjóðina
J>að voru margar merkilegar og mikilsverðar upp-
lýsingar sem fram koma í skýrslu Magnúsar Jóns-
sonar fjármálaráðherra á þingi um framkvæmdimar
og fjárhag landsins árið 1965. Þar var getið um marg-
ar staðreyndir, sem gefa glögga mynd af ástandinu
í fjármálum og hagmálum þjóðarinnar í dag. Þær eru
þess virði að menn kynni sér þær ítarlega og skulu
hinar helztu því nefndar til glöggvunar:
ic Raunveruleg aukning þjóðarteknanna var 8—9%
og þjóðarframleiðslan jókst um 5%. Er þetta
meiri aukning en með flestum öðmm þjóðum.
★ Viðskiptajöfnuðurinn var hagstæður um 575
millj. kr. á árinu.
ic Ráðstöfunartekjur stærstu launastéttanna juk-
ust um 12% á árinu.
ir Framkvæmdir fóru 20% fram úr áætlun á árinu,
að raforkuframkvæmdum undanskildum.
★ Aukning framkvæmda á næsta ári er áætluð um
8%. Unnið er að víðtækum framkvæmdaáætlun-
um hinna einstöku landshluta.
Allar bera þessar staðreyndir vott um blómlegt
athafna- og efnahagslíf í miklu framfaralandi. Þær
sýna að stefnt er ört til betri lífskjara, örar en hjá
flestum öðmm þjóðum. Á grundvelli traustra horn-
steina viðreisnarinnar hefur eflzt samfellt framfara-
tímabil í þjóðlífinu undanfarin sex ár. Er sama á hvert
svið litið er, staðan gagnvart útlöndum fer sífellt
batnandi, jafnframt því sem fjármunamyndunin í
sveitum og við sjávarsíðuna vex jafnt og þétt. Öll
þjóðin hefur átt þátt í þessari velgengni undanfarinha
ára. Raunverulegar launatekjur alls almennings
hafa gert betur en að fylgja aukningu þjóðarfram-
leiðslunnar, hvort sem litið er á tekjur fyrir eða eftir
greiðslu skatta. Alls hafa raunverulegar ráðstöfunar-
tekjur stærstu launastéttanna aukizt um 33% frá ár-
inu 1960, en á sama tíma hafa þjóðartekjumar á
mann aukizt um 32%. Sést af því að velmegun upp-
byggingarinnar hefur breiðzt út meðal allrar þjóðar-
innar, komið öllum til góða.
Lægra vöruverð
það er ánægjuefni að forystumenn íslenzks iðnaðar
gera sér ljóst að almenn tollalækkun er æskileg, eins
og fram kom í ræðu forsvarsmanns iðnrekenda, Gunn
ars J. Friðrikssonar, í gær. Hins vegar er skiljanlegt
að iðnaðurinn vilji enn um hríð halda í vissa vemd-
artolla, aðstöðu sinnar vegna. Þótt gerð yrði áætlun
um verulega lækkun tolla á næsta 5 ára tímabili
mundi það engin áhrif hafa á mjög verulegan hluta
íslenzks iðnaðar. Að því er því skynsamlegt að stefna.
Það er fyrst og fremst vegna þess að þá lækkar vöm-
verðið að sama skapi í landinu til augljósra hags-
muna fyrir alla neytendur. Er slík tollalækkun því
ekki síztá vopnið gegn verðbólgunni.

Á aðaifundinum (f. v.): Sigurður Magnússon, formaður samtakanna, Hjörtur Jónsson fundarstjóri,
Gylfi Þ. Gislason ráðherra og Knútur Bruun framkvæmdastjóri.
Viðskiptamálaráðherra á aðalfundi Kaupmannasamtakanna i gær:
VerðlagsákvæÖi verða
afnumin smám saman
Á aðalfundi Kaupmannasamtaka Islands í gær,
flutti viðskiptamálaráðherra, dr. Gylfi Þ. Gíslason,
ræðu um efnahagsmálin og stöðu viðskiptanna í
þjóarbúskapnum. Rakti hann fyrst hina hagstæðu
efnahagsþróun, sem orðið hefur hér á undanförn-
um ámm og komið hefur í ljós í vaxandi þjóðar-
framleiðslu, vaxandi þjóðartekjum, lækkandi toll-
um og minnkandi innflutningshöftum, aukningu
gjaldeyrisforða og minnkandi skuldabyrði við út-
lönd.
-v• ''tt$j\Q'íú Ö£> ÍUÍSOI
Síðan vél ráöherra að málum
verzlunarinnar og sagði:^^
\ áratugnum 1950—1960 jókst
mannafli í Viðskiptum um
3250 manns eða um 56%. Með
viðskiptum er hér átt við heild-
sölu, smásölu og bánka- og
tryggingastarfsemi. Á þessum
áratug nam heildaraukning
mannafla í öllum atvinnugrein-
um 12000 manns eða um 20%
Aukning mannafla í viðskiptum
var því næstum því þrisvar
sinnum meiri en mannaflaaukn-
ingin yfirleitt. Á þessum áratug
tðku því viðskiptin til sfn 27%
allrar mannaflaaukningar þjóð-
arbúsins eöa milli þriðja og
fjórða hluta mannaflaaukningar
innar. Á þessum áratug frá 1950
—1960, var mannaflaaukningin
örari f aðeins einni atvinnu-
grein, þ.e.a.s. fiskiðnaði.
Á siðastliðnum hálfum ára-
tug, 1960—1965, var heildar-
mannaflaaukningin í öllum at-
vinnugreinum 9%. Mannafla-
aukningin í viðskiptum nam
hins vegar um 31% á þessum ár
um. Þetta er örari mannafla-
aukning en f nokkurri annarri
atvinnugrein. Um það bil 40%
af allri mannaflaaukningunni
gengu til viðskiptanna.
Þessi þróun þarf sérstakrar
skýringar við. Til hennar liggja
fyrst og fremst tvær ástæður.
Hin fyrri er almenns eðlis og
á sér hliðstæður í öllum lönd-
um, þar sem hagvöxtur er ör
og lífskjör fara mjög og ört
batnandi.
lyjTeð ört vaxandi tekjum not-
ar almenningur sívaxandi
hluta tekna sinna til þess að
kaupa fjölbreytilegri vörur og
njóta bættrar þjónustu í sam-
bandi við vörukaup og ráð-
stöfun tekna sinna yfirleitt. Af
þeim sökum er eðlilegt, að auk
inn mannafli starfi við hvers
konar viðskipti. Meiri fjöl-
,taii«fÞSHöi ishu'iúv h úuUj ---
hreytni í vöruúrvali og bætt
, þjónusta í sambandi við vöru-
sölu krefst aukins mannafla.
Hin ástæðan er sú, að fram-
leiðniaukning á viðskiptasvið-
inu er tiltöluiega hæg og virð-
ist hér vera hægari en í öðrum
atvinnugreinum vfirleitt. Að
vfsu virðist þetta vera svo f
flestum löndum. En þó virðist
mér ástæða til þess að varpa
fram þeirri spurningu, hvort
framleiðniaukningin f viðskipt-
um hafi ekki orðið hægari hér
á landi en f öðrum löndum og
hægari en þurft hefði að vera.
Þó að verkefni viðskiptanna
hafi stóraukizt undanfarin 5 ár
og þjónusta þeirra í þágu al-
mennings hafi tvímælalaust
aukizt mjög, getur varla talizt
eðlilegt, að 40% aukins mann-
afla fari til starfa í þágu við-
skiptanna. Skýringarinnar á
þvf, að þetta hefur átt sér stað,
getur ekki verið að leita f öðru
en þvf, að framleiðniaukning á
viðskiptasviðinu, þ.e.a.s. að
aukning reksturshagkvæmni í
viðskiptafyrirtækjum, hafi ekki
orðið nægilega mikil.
Ég tel nauðsynlegt að gera
þetta mál að sérstöku umtals-
efni hér, vegna þess, að hér er
um að ræða eitt brýnasta við-
fangsefni íslenzkra efnahags-
mála nú í dag. íslenzk stjóm-
arvöld efndu til gagngerðrar
breytingar, að ég ekki segi bylt
ingar, í fslenzkum viðskipta-
málum 1960. 1 þrjá áratugi
höfðu verið fjötrar á íslenzkum
viðskiptum. Nú var breytt um
stefnu, og á 5 árum hefur tek-
izt að gera íslenzk utanríkisvið-
skipti frjáls í öllum meginatrið-
um. En íslenzk viðskiptafyrir-
tæki hafa ekki enn nema í tak-
mörkuðum mæli lagað sig að
þessum breyttu aðstæðum.
Meðan viðskiptakerfið allt
var háð leyfisveitingum og alls
konar opinberum afskiptum, og
enginn gat vitað, hver stefnan
yrði ár frá ári, mátti segja, að
ekki væri við því að búast, að
nýtízku sjónarmið gætu rutt
sér til rúms í verzlunarskipu-
lagi og verzlunarháttum. Með-
an breytingin til frjálsari verzl-
unarhátta var að eiga sér stað,
mátti eflaust einnig segja, að
ekki væri við því að búast, að
ný sjónarmið ryddu sér til
rúnis. Ef til vill óttuðust menn,
að viðskiptafrelsið yrði ekki
langvinnt, og aftur kynni að
vera skammt að bíða tíma hafta
og gjaldeyrisskorts.
En nú hefur um nægilega
langt skeið verið augljóst og
öruggt, að stefna hinna frjálsu
viðskipta er orðin föst í sessi og
afkoma þjóðarbúsins út á við
svo traust, að engin hætta á að
vera á endurvakningu hafta og
tilkomu gjaldeyrisskorts. Þess
vegna er nú kominn tfmi til
þess, að gerðar séu þær breyt-
ingar til aukinnar frámleiðni í
viðskiptunum, sem bætt við-
skiptaaðstaða gefur tilefni til.
Með þessu á ég við, að verzl-
unin taki að hagnýta sér í stór-
auknum mæli nýja tækni f vöru
dreifingu og nýjar skipulagsað-
ferðir, sem eiga að geta gert
vörudreifinguna alla mun
hagkvæmari en áður var og þá
einkum og sér f lagi sparað
bæði mannafla og fjármagn
með auknum viðskiptahraða og
minnkuðu birgðahaldi. Nýjar
viðskiptaaðferðir hafa rutt sér
til rúms í vörudreifingu, fyrst f
Ameríku, og síðan í Evrópu í
mjög stórum stíl á sfðari árum.
Sú breyting, sem orðið hefur í
vörudreifingu, hefur að vissu
leyti verið hliðstæð þeirri bylt-
ingu f framleiðslu, sem varð
með tilkomu fjöldaframleiðsl-
unnar f iðnaðinum á sfnum
tíma.
Þessi bylting í vörudreifingu
hefur enn að mjög litlu leyti
náð til Islands. Hún getur að
sjálfsögðu aldrei haft lík áhrif
hér á landi og með stórþjóðum
vegna fólksfæðarinn&r hér og
takmarkaðs markaðar. Og sömu
leiðis var ekki við því að búast,
að hún næði að festa hér var-
anlegar rætur, meðan við-
skiptalífið var háð hvers konar
höftum. En nú er kominn tfmi
til þess, að þessi nýja við-
skiptatækni ryðji sér hér ti!
rúms. Hér eru orðin skilyrði til
heilbrigðrar og frjálsrar sam-
keppni. I kjölfar hennar verða
að sigla nýtfzku verzlunarað-
ferðir og bætt þjónusta við neyt
endur. Þetta tel ég nú vera eitt