Vísir - 29.04.1966, Síða 9

V í SIR . Föstudagur 29. april 1966.
9
höfuivandi
ársþingi iönrekenda, sem
hófst i gær flutti formað-
ur félags þeirra, Gunnar J.
Friðriksson, efnismikla yfir-
litsræðu um þróun og við-
horf verksmiðjuiðnaðarins í
dag. 1 upphafi máls síns gat
hann um hina miklu aukn-
ingu þjóðarframleiðslunnar
hér á landi síðasta ár, en hún
var um 5%, og vöxtur þjóðar
teknanna 8-9%. Þá gerði
formaðurinn ýmis vandamál
iðnaðarins að umtalsefni og
vék að einum helzta vandan-
um, verðbólgunni. Sagði hann
þar m. a.:
Hinn mikli vandi
verðbólgunnar.
Hin geigvænlega veröbólga hef
ur lent með öllum sfnum þunga
á fslenzkum iönfyrirtækjum,
sem með stórhug og bjartsýni
hafa byggt upp framlelðslu sína,
með útflutning fyrir augum. Og
ekki síöur á þeim iðnfyrirtækj-
um, sem engar eða iftillar toll-
vemdar njóta og keppa verða
við frjálsan innflutning. Toll-
vemd þeirra iðnfyrirtækja, sem
hennar hafa notið, hefur farið sí
minnkandi og er sums staðar
beinlfnis orðin að engu af völd
um hins sfvaxandi innlenda
kostnaðar. Iðnaður okkar hefur
þurft að mæta hinum aukna
framleiðslukostnaði eftir beztu
getu, með þvf að grípa til auk-
innar hagræðingar, aukinnar vél
væðingar og sjálfvirkni. En með
þeim hraða, sem kostnaðarhækk
attir hafa átt sér stað að und-
anfömu eru þvf takmörk sett,
hversu lengi dugar að grípa til
sifkra ráðstafana.
Ég vil afdráttarlaust fullyrða,
að verðbólgan sé höfuðvanda-
mál fslenzks iðnaðar f dag. En
því miður er það svo, að síðast-
iiðna tvo eða þrjá áratugi hefur
engri rfkisstjóm tekizt að ráða
niðurlögum eða hafa hemil á
hinni óstöðvandi dýrtfð.
Annars hefur verið rætt og
ritað svo mikið um vandamál
verðbólgunnar og eðli hennar,
að ég vil þar við engu bæta. En
iðnaðurinn vill leggja rfka á-
herzlu á, að fundin verði skyn-
samleg lausn á þessum vanda og
heitir stuðningi sínum við allar
réttlátar aðgerðir f þá átt. Þá
leggur hann og áherzlu á, að
ekki verið aftur horfið inn á
brautir almennra útflutnings-
uppbóta og framleiðslustyrkja
vegna þess misræmis sem þeir
skapa. Haft er eftir Nicolin, for
stjóra sænska fyrirtækisins
ASEA, að ríkisstyrkir og upþ-
bætur séu eins og að gefa hesti
bfásýru. En hún er bráðdrep-
andi, svo sem kunnugt er. Nicol
in ætti að tala af talsverðri
reynslu, eftir aö hafa verið feng
inn til þess að rétta við hag
SAS-flugsamsteypunnar.
Margir tollar óeðlilega
háir.
ToIIa- og innflutningsmál hafa
mjög verið á dagskrá að undan-
fömu, og er það yfirlýst stefna
ríkisstjómarinnar, að stefnt
skuii að skipulagðri lækkun tolla
og einnig má gera ráð fyrir því
að haldð verði áfram á þeirri
braut að auka hinn svonefnda
fríiista. Mikill meirihluti iðnað-
nota sér þá möguleika, sem skap
azt hafa til þess aö kaupa vélar
og byggja húsnæði, eða til að
bæta framleiðsluaðferðir og
mæta aukinni samkeppni. Má
því fullyröa að mikil ábyrgð
hvílir á þeim sem fastast hafa
framfylgt þessari stefnu i verö-
lagsmálum iðnaðarins.
Með hliösjón af þeim yfirlýs-
ingum, sem gefnar hafa verið af
hálfu ríkisstjómarinnar um skiln
ing hennar á aðlögunarvanda-
málum iðnaðrins, verður að lita
svo á, að ekki sé óeölilegt að
hafin verði almenn lækkun tolla,
ef með því mætti stuðla að lækk
un vöruverðs og auðvelda samn-
inga um lækkun innflutnings-
tolla á Islenzkum útflutnings-
vörum. Þó getur iðnáðurinn eins
og nú er ástatt, með engu móti
failizt á afnám vemdartolla og
Gunnar J. Friðriksson
Almenn lækkun tolln ekki óeðlileg. — Úr ræðu
Gunnurs J. Friðrikssonur á úrsþingi iðnrekendu í gær
arins í dag
tækja geta orðið að ræöa, er
hlutafélagslöggjöfin. Þau lög
sem nú gilda eru frá árinu 1921
og fullnægja á engan hátt þörf-
um íslenzks atvinnulífs eins og
það er í dag og er því orðið
mjög aðkallandi aö endurskoðun
þeirrar löggjafar fari fram á með
an við aðhyllumst og búum við
það efnahagskerfi, sem nú ríkir,
þaö er að segja sem víötækast
athafnafrelsi einstaklingsins. —
Brýna nauðsyn ber til þess, aö
það félagsform sem hentar
slíku þjóðskipulagi, verði sem
bezt fært um að geta mætt kröf
um tímans hverju sinni. Það þol
ir þvi enga bið, að lög þessi
verði tekin til gagngerrar end-
urskoðunar, og vil ég því leggja
ríka áherzlu á, að hafizt verði
handa sem allra fyrst, svo að
hægt verði að Ieggja fram til-
lögur um það á næsta Alþingi.
í þessu sambandi er einnig veiga
mikið atriði að hér veröi kom-
ið á eðlilegum og heilbrigðum
verðbréfamarkaöi".
Að lokum sagði Gunnar J.
Friðriksson:
Á tímamótum.
arvara er þegar kominn á frí-
lista, en þó eru nokkrar vöru-
tegundir enn bundnar. Það skal
fúslega viðurkennt að f mörgum
tilvikum eru tollar hér á landi
óeðlilega háir, þegar miðað er
við viðskiptalönd okkar. En þá
verður jafnframt að hafa 1 huga,
að þessir tollar voru ekki f upp
hafi settir til vemdar iðnaðinum,
heidur voru þeir miklu fremur
hugsaðir sem tekjuiind fyrir
ríkissjóð. Iðnaðurinn hefur i
fæstum tilfellum fengið að njóta
þeirrar vemdar, sem hinir háu
tollar hefðu átt að skapa hon
um, og er það fyrst og fremst
vegna óraunhæfra verölags-
ákvæða sem.staðið hafa f meir
en aldarfjórðung.
Ég tel rétt að það komi hér
skýrt fram, að iðnaðurinn hefur
beinlínis verið látinn gjalda
þeirrar tollvemdar, sem hann
hefur notiö. Hann var um langt
árabil, og er f sumum tilvikum
enn, beittur svo óraunhæfum
og óréttlátum verðlagshömlum,
að telja verður það eina höfuð-
ástæðu fyrir því, hversu hann er
nú illa undir það búinn að mæta
breyttum kringumstæðum, sem
skapazt hafa við frjálsan inn-
flutning og lækkun tolla. Islenzk
iðnfyrirtæki voru af þessum sök
um fjárhagslega máttvana, þeg-
ar horfið var frá haftastefnunni
og hafa mörg átt erfitt ímeð að
vísa ég f því sambandi meðal
annars tii ummæla minna um
hið mikla verðbólguvandamál.
Vandi smárra
iðnfyrirtækja
Iðnaðurinn á við mörg vanda
mál að etja í sambandi við að-
lögun að breyttum samkeppnis
aðstæðum. Eitt af þeim vanda-
málum er smæð og fjöldi fyrir
tækja í hinum ýmsu greinum.
Þetta er reyndar ekki vandamál
iðnaðrins eingöngu, heldur á það
einnig við Um fiskiðnað og land
búnað. Það er vissulega flestum
ísiendingum f blóð borið að vilja
vera sjálfstæðir og sjálfs sfns
herrar, en ef fullkomin verka-
skipting, sérhæfing og aukin hag
kvæmni f framleiðslu, eiga að
njóta sín, þá skiptir stærð fram-
leiðslufyrirtækjanna meginmáli.
Þó hér sé um viðkvæmt mál aö
ræða, tel ég af tvennu iilu hag-
kvæmara og sársaukaminna, að
sameiningu fyrirtækja eöa sam
starfi sé komið á, meðan fyrir-
tækin hafa bolmagn til að hag-
nýta sér þá möguleika, sem við
það skapast. Það mun reynast
haldbetra en að bíða eftir þvf
að svo sé af þeim dregið vegna
harðrar samkeppni, annað hvort
innbyrðis eða við erlenda aðila,
að lítils árangurs sé að vænta,
eða að þess yrði beðið, að þeir,
sem minna mættu sfn yrðu að
gefast upp eða yröu jafnvel gjald
þrota.
Erlendis eru til mörg dæmi
um samruna fyrirtækja, ekki
sfzt á Norðurlöndunum. Stórar
og voldugar samsteypur hafa
verið byggðar upp úr fjölda
smærri fyrirtækja og mætti í
því sambandi t. d .nefna Tuborg
ölverksmiðjumar í Danmörku.
Ég vil láta þess getið hér, að
stjóm Félags íslenzkra iðnrek-
enda fór fram á þaö við iðnað-
armálaráðherra, að hann léti
fara fram athugun á því, hvort
aukið samstarf og sammni ís-
lenzkra iðnfyrirtækja væri ein
af þeim leiðum, sem rétt væri
að fara til styrktar samkeppnis-
hæfni iönaðarins. Yrði um já-
kvæða niðurstöðu þeirrar athug-
unar að ræða, skyldi jafnframt
bent á ráðstafanir, sem stuðlað
gætu að samstarfi og jafnvel
samruna fyrirtækja í stærri
heildir. Hefur iðnaðarmálaráð-
herra falið framkvæmdastjóra
iðnaðarmálástofnunar íslands að
láta í ljós álit sitt á þvf, hvem-
ig heppilegast mundi verða að
framkvæma slfka athugun og
einnig að gera áætlun um þann
kostnað, sem það mundi hafa f
för meö sér.
Ný hlutafélagslög
þarf.
Eitt þeirra atriða, sem aug-
ljóst er aö standa muni í vegi
fyrir því að um samruna fyrir-
Iðnaðurinn stendur nú á tíma-
mótum. Það er reiknað með því,
að fbúar Islands verði um næstu
aldamót hátt á 400 þúsund. Viö
sjáum fram á, að við gétum ekki
aukið fiskaflann svo neinu nem-
ur frá því sem nú er. Aukin
nýting hans mun ekki krefjast
aukins mannafla að sama skapi
vegna aukinnar tækni, hagræö-
ingar og nýrra uppfinninga, sem
stöðugt eru að koma fram.
Um landbúnaðinn er hið sama
aö segja. Aukin framleiðsla þar
mun heldur ekki krefjast auk-
ins mannafla hvorki nú eða þeg
ar fram í sækir. Þaö verður
mönnum æ ljósara, að til þess
að tryggja batnandi lífskjör og
atvinnu handa hinum vaxandi
fjölda landsmanna, verður að
leggja höfuðáherzlu á uppbygg-
ingu iönaöarins. I þvf sambandi
verður að telja, að ákvörðun um
byggingu hmnar miklu virkjun-
ar við Búrfeli muni reynast eitt
mikilvægasta skrefið sem stigið
hefur verið. Hún mun veita iðn-
aðinum mikla og ódýra raforku,
sem er forsenda fyrir þróun
hans í framtíðinni. Hinir nýju
möguleikar, sem bygging alu-
minbræðsíu í StraiimsVIk skapar
málmiðnaðiniitn hér á landi,
mun auðvelda okkur brautina
til aukinnar iöhvæðingar. En tim
fram allt þarf iðnaður okkar og
atvinnulíf á að skipa menntuð-
um, atorkusömum og hugmynda
ríkum einstaklingum ,sem eru
þess reiðubúnir að leggja sig
alla franl við uppbyggingu þrótt
mikils iðnaðar og atvinnulífs f
Iandi okkar.
stærsta verkefni fslenzkrar
kaupsýslustéttar.
Tj’g geri ráð fyrir þvf, að
margir kaupsýslumenn
muni hugsa, þegar þeir heyra
þessi orð, að samtfmis verði þá
að eiga sér stað afnám þeirra
verðlagsákvæða, sem nú gilda,
og bætt skilyrði til lánsfjáröfl-
unar frá þvf, sem nú á sér stað,
til aukinnar hagræðingar í
verzluninni.
Ég hefi þegar rætt um láns-
fjármálin og bent á það, að
verzlunin sem heild virðist ekki
afskipt hvað snertir ráðstöfun
á lánsfé banka og sparisjóða.
Rétt er þó, að bæta þarf að-
stöðú verzlúnarinnar til öflunar
stófnlána til aukirtiar hagraeð-
ingar og breytinga í átt til ný-
tfzkulegri verzlunarhátta. Má f
þvf sambandi benda á, að Al-
þingi hefur nú samþykkt lög-
gjöf um stofnlánadeild við
Verzlunarbanka lslands, og er
mjög nauðsynlegt að efla hana
sem fyrst þannig, að hún geti
gegnt hlutverki sfnu á þvf
sviði, sem ég hefi gert að um-
ræðuefni.
Að þvf er snertir verðlags-
ákvæðin, er það að segja, að
þau verða eflaust afnumin
smám saman, eftir því sem jafn
vægi eykst í islenzku efnahags-
lífi. Meðan ekki tekst að hafa
hemil á verðbólguaukningunni,
mun hins vegar engin rfkis-
stjórn trevsta sér til þess að
afnema vérðíagséftirlit. Þéim
mun örari, séni vérðbólguaukn-
ingin er, þeim mun háværari
mUnU kröfumar verða um
verðlagseftirlit. En þeim mun
betur sem tekst að halda verð-
bólgunni í skefjum, þeim mun
betur munu menn skilja, að
verðiagseftirlit, í þeirri mynd,
sem þvf er nú beitt hér, er ó-
þarft.
Aukin hagræðing og aukin
framleiðni í viðskiptum getur
einmitt orðið mikilvægur þátt-
ur f þvf að vinna gegn verðbólgu
og þannig orðið til þess að flýta
fyrir afnámi þess konar verð-
lagseftirlits, sem hér er nú beitt.
Þannig er f raun og veru um
að ræða bein víxláhrif milli auk
innar hagkvæmni f viðskiptum
og verðlagséftirlitsins.
t þessu sambandi skiptir
stefnan í tollamálum einnig
miklu máli. Á undanfömum 5
árum hefur það verið eitt höf-
uðatriði heildarstefnunnar í
efnahagsmálum að losa um
höftin á íslenzkum utanríkis-
viðskiptum og gera þau sem
frjálsust. Höfuðannmarkamir á
íslenzkri efnahagsstefnu undan-
farna áratugi hafa hins vegar
ekki aðeins verið þeir, að yfir-
leitt hefur verið haldið uppi
rangri stefnu í gengismálum og
höftum á utanríkisviðskiptum,
samtímis því, að stefnúnni í
bankamálum og fjármálum rfk-
isins hefur verið ábótavant,
heldur hefur einnig stefnan í
tollamálum verið þannig, að úm
mikla tollvernd hefur verið að
ræða á nokkru sviði íslenzks
efnahagslífs. Á undanförnurn ár
um hefur tekizt að varðveita
rétt gengi íslenzkrar krónu.
Með aðstoð skynsamlegrar
stefnu í bankamálum og heil-
brigðari stefnu f ■ fjármálum
ríkisins en áður hafði tfðkazt
hefur tekizt að koma hér á
viðskiptafrelsi, sem stuðlað
hefur að aukinni þjóðarfram-
leiðslu og bættum verzlunar-
háttum. Segja má með sanni, að
hér hafi verið um ærin við-
fangsefni að ræða. Árangurinn
hefur hins vegar orðið svo góð-
ur, að nú er kominn tfmi til
þess að snúa sér að öðrum verk
efnum. Þess vegna nefndi ég
áðan nauðsyn nýrrar tæknibylt-
ingar á viðskiýtasviðinu. Það
er verkefni kaúþsýslustéttar-
innár.