Vísir - 24.09.1966, Blaðsíða 9

VlSIR. Laugardag-ir 24. sepTmber 1966
9
>f
ffjndir Jökli eru löngum talin
einhver fengsælustu fiski-
miö hér við land, enda fara sög-
ur af útræði á Snæfellsnesi
snemma á öldum. Þar voru
lsngi blómiegastar verstöðv'ar,
sem löðuðu til sín fólk hvaðan
æva af landinu, líkt og nú gerir
síldin á Austfjöröum.
Gömlu útgeröarstaðimir und-
ir Jökli eru flestir löngu liðnir
undir lok. Þeim ber nú ekkert
annað merki en grónar rústir
og veðraðar — og nokkrar sögu-
sagnir, skráðar og óskráðar. En
þorskurinn er enn þá nægur úti
fyrir ströndinni og þangað
sækja sjómenn frá verstöðvum
víða af Snæfellsnesi.

Séð út hafnarlænuna í Rifsósi. Bátarnir liggja við bryggjuna, sem byggð var 1955, til vinstri sér í endan á nyrðri skjólgarðinum og til
hægri í endan á syðri skjólgarðinum og stálþilið.
Vaxandi útgerð og athafnalif i kring um Landshöfnina
steypa síðan 5 metra breiöa
plötu ofan á. Þessi garður varð
um 510 metra langur á árunum
1951—1955.
Hólmkela vár stífluð ofan
við Rifsósinn og henni gerður
annar farvegur til sjávar, innar,
nær Enni. Síðan var tekið til
við dýpkun óssins og fór aðal-
dýpkunin fram árin 1955—1959
og var gerð 475 metra löng,
30—40 metra breið og 3ja metra
djúp renna frá væntanlegu
bryggjustæöi miðja vegu í ósn-
um og út eftir honum fram á
móts við Rifshaus.
Sandinum var dælt úr ósnum
norður fyrir grandann og gekk
allt vel í fyrstu. — En svo kom
sú dapurlega staðreynd í ljós
að sjórinn skolaði sandinum
jafnóðum fyrir skjólgaröinn á
grandanum og inn í ósinn aft-
ur. Einnig skreiö sandur úr
syöri bakka óssins undan svo-
kölluðu Melnesi niður í lænuna.
/~irðrómurinn um þessi vinnu-
brögð og erfiðleikana sem
þessi aðferð olli hafa jafna hvílt
á Rifshöfn síðan og mönnum
öx mjög i augum það fjármagn,
sem þarna fór í að dæla „sama
sandinum" eins og sagt var. Og
ekki er því að neita að þarna
var á árunum 1955 og fram
til 1958 eða svo, margt hand-
takið unnið fyrir gýg.
Fljótlega var hætt að dæla
sandinum út fyrir skjólgarð-
inn og var ósinn þá stíflaður
og sandinum síðan dælt upp fyr
ir stífluna í stöðuvatnið, sem
þar myndaðist. Þar er nú aö
mestu þurrt land oröið eins og
fyrr segir og er þar aðalathafna
svæði hafnarinnar. Þá var einn-
ig byggð bryggja (1955—1956)
frá stíflunni út í ósinn, 85 metra
löng 12 metra breið og hófst
upp úr því útgerð á Rifi. Þrjú
hlutaféíög höfðu veriö stofnuð á
Hellissandi til útgerðar stærri
báta, en til þessa höfðu tíðkazt
þar um slóöir, enda voru hafnar
Á árum vélabyltingarinnar í
útgerðinni var farið að huga
að hentugu hafnarstæði fyrir
hina sístælckandi báta. Það
skyldi gerð landshöfn á utan-
verðu Snæfellsnesi — lífhöfn
Breiðafjarðarbáta.
JJöfninni var svo valinn stað-
ur á Rifi sem kunnugt er,
rétt innan við Hellissand en
þar hafði náttúran skapað eink-
ar hentug skilyrði fyrir höfn.
Þannig var háttaö á Rifi áöur
en hafnarframkvæmdir hófust
þar, aö áin Hólmkela féll þar
fram meö háum klettarönum,
sem heita Háarif og Virkisklett-
ur og hét þar Rifsós, sem hún
féll í sjó fram. Þar er nú
Rifshöfn og Hólmkelu var
fundinn annar farvegur til sjáv-
ar. Efri hluti óssins hefur nú
verið fylltur upp með sandi,
sem dælt var upp úr höfninni
og er nú þurrt land, þar sem
áöur var skipalægi — þegar Rif
var verzlunarhöfn fyrr á öld-
um.
Það var í þann tíð, að Danir
voru að reyna að sælast eftir
einokun á íslandsverzlun og
áttu í erjum við Englendinga,
sem ráku verzlun hér og
stefndu skipum sínum meðal
annars í Rif. Þar er enn þá
frægt merki þessara verzlunar-
erja, Bjömsteinn, hvar Björn
ríki er talinn hafa fallið fyrir
Englendingum 1467, en hann
hafði umboð Dana til að út-
rýma enskri verzlun.
Djörnssteinn stendur undir
klettarananum, sem gengur
áfram til norðausturs frá Virk-
iskletti og heitir þar Snoppa.
í suðaustur frá þessum sögu-
fræga steini gengur langur
grandi, sem rétt vatnaöi yfír í
stærstu flóðum og beygöi ósinn
út með honum. Endi grandans
stóð þó alltaf vel upp úr sjó,
þar heitir Rifshaus. f fram-
haldi af þessum Rifshaus eru
skerjarif í boga til suðurs, i
átt til lands og heita: Þangsker
og Sölvasker, en yzta skerið
Taska. Fyrir innan þennan nátt-
úrlega skjólgarð rann ósinn en
norðan hans gnauðar opið hafið
og brotnar.
Þetta þótti hinn ákjósanleg-
asti skjólgaröur fyrir væntan-
lega höfn í Rifsósi.
—0—
Framkvæmdir við hafnar- Uppdráttur af Rifshöfn. X-in tákna fiskverkunarhús, sem eru í byggingu. SHtróttu línumar tákna
gerðina hófust meö því að bæta . stálþil og bryggjur, sem fyrirhugaðar eru í höfninni, en tvöfalda linan fyrir endanum á hafnarbakk-
erjóti ofan á grandann og anum táknar stálþil, sem reka á niður í haust.
skilyrði í gömlu höfn Hellis-
sandsbúa i Krossavík (rétt ut-
an við Sand) engin fyrir stóra
fiskibáta og naumast hægt að
leggja þar stærri bátum en 50
—60 tonn við bryggju og þurfti
þó aö sæta sjávarföllum. Þessi
hlutafélög hófu síðan útgerð í
Rifi og urðu þau smám saman
stærri.
TJafnargerðinni þótti jafna
miða hægt og enda þótt
var væri gott í höfninni og gott
viðlegupláss, var á henni sá
annmarki þessj fyrstu ár að
sæta þurfti sjávarföllurp.til þess
að koma skipum inn iænuna.
— Gerði það sandurinn ,sem sí-
fellt skreið ofan í hana og þurfti
að hreinsa hana æ ofan í æ.
Til þess að vama þessu stöö-
uga sandrennsli var gripið til
þess ráðs, að gera vamarþil
sunnan óssins, eða hafnarlaen-
unnar, út frá Melnesi. Þilið varð
þannig til á því herrans ári 1959
að tréstaurar vom reknir nið-
ur í sandinn og varð 180 metra
langt. En þetta þil átti sér
skamma sögu. Hún endaði í
norðaustan roki sama ár og
spýtumar rak á land á Melnes-
inu og víðar.
Sandrennsliö varö ekki stöðv-
að fyrr en með tilkomu stál-
þilsins sem rekið var niður fyr-
ir tveimur árum í hitteð-fyrra
sumar. En um það leyti var
unnið stórátak í hafnargerðinni,
höfnin dýpkuð, byggður 70 m
langur brimbrjótur frá Melnesi
til móts við garðinn' að norðan
verðu á grandanum en sá garð-
ur var lengdur nokkuð og lok-
aði þessi garöur höfninni utan
innsiglingaropinu. Stálþilið var
rekið niður, 250 metra út með
lænunni.
k rið 1960 höfðu ðfáar
milljónir króna farið til
hafnarframkvæmda á Rifi. Þá
var gerð áætlun um hafnargerð-
ina næstu árin og fjárveiting-
ar auknar til muna af alþingi.
Kostnaðaráætlun yfir þær fram
kvæmdir sem gerðar hafa verið
síðan hljóðaði þannig 1960:
Lenging brimbrjóts
(frá Rifsnesi 750.000
Stálþil 250 metra 7.500.000
Gröftur (dýpkun hafn-
arinnar) 200 þús m3 7-000.000
Grjót 15 þús. m"
(í suðurgarð) 2.000.00
Model, tilraunir o. fl. 1.000.000
Lýsing, vatn o. fl. 500.000
Steypt akbraut 500.000
STALDRAÐ VIÐ A RIFI
Samtals kr. 19.250.000
Framh á bls. 6.