Vísir - 30.06.1967, Qupperneq 5

V í SIR . Föstudagur 30. júní 1967.
5
Þurfa stórvcidin
að hafa vit fyr-
ir smáríkjum?
rr, vw wg» %$&&&%$&'
Tl/Tenn rekur ef til vill minni
A til þess, aö þegar William
Fulbright hinn ’-unni bandaríski
öldungadeildarþmgmaður kom
hingað í heimsókn síðastliðinn
vetur, þá hélt hann heilmikla
prédikun yfir okkur um alþjóða
mál og eitt höfuðatriöiö, sem
hann vildi innprenta okkur smá
þjóðunum var, að framtíð og
velferð heimsins væri undir því
komin, að einmitt við smáþjóö-
imar tækjum okkur til og risum
upp gegn ofurefli stórveldanna,
sérstaklega á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna. Þá væri heim-
urinn betri ef smáþjóðimar létu
meira til sín taka, þær myndu
þá tryggja frið og réttlæti i
heiminum í stað þeirrar valda-
streitu störveldanna sem nú
setti svo mikinn svip á heiminn.
Það viil nú svo vel til, að
undanfamar vikur hefur gefizt
tækifæri í alþjóðamálum þá sér-
staklega á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna til að reyna þetta. En
því miður hafa kenningar Ful-
brights í þeim atburðum verið
að mestu leyti afsannaðar. Þeir
atburðir hafa sem sé gerzt, að
nokkur smáríki hafa brýnt
brandana í miklum móð, þus-
að um blóð og bardaga og látið
tii skarar skríða. Þau hafa hegð-
að sér eins og götustrákar eða
nokkurs konar afbrotaunglingar
á vettvangi alþjóðasamskipta.
Þau hafa ekki tekið nokkurt
tillit til stórveldanna um að
gæta hófs og stillingar.
Og á sama tíma hafa Samein
uðu þjóðimar staðið algerlega
ráðalausar, blekktar, fyrirlitnar
og smáðar. Þessi sömu herskáu
smáríki, skipuðu samtökunum
fyrst að verða á brott með
gæzlulið sitt hið bráðasta og
síðan lýsa þau því yfir eftir
vopnaða landvinningastyrjöld,
að Sameinuðu þjóðunum komi
þetta ekkert viö, styrjaldarað-
iljarnir muni semja um frið
sjálfir og innlimun landa er til-
kynnt eins og við lifum enn á
þeim tímum þegar furstar og
konungar unnu og töpuðu styrj-
öldum og hlutuðu iandsvæðin í
sundur í nokkurs konar landa-
parís án þess að hirða hót um
það, hvað fólkið eða íbúamir
vildu. Hér virðist eiga að gilda
það lögmál, að sá sem meira
aflið hefur skuli öllu ráða.
Jjannig er þá ástandið þegar
smáríkin ráða, það eru
grimmdarlegar styrjaldir, land-
vinningar og hin lýðræðislega
regla um ákvörðunarvald íbú-
anna virt að vettugi. Áfram-
haldið ætlar svo að verða að
steypa milljón manns í evmdar
líf flóttamannabúðanna, lokun
Súez-skurðar — lífæðar heims-
ins um ófyrirsjáanlega framtíð
Kosygin snæðir i Glassboro ferskjur af búgarði J ohnsons forseta, sem biður túlkinn að spyrja Kosy-
gin, hvernig honum líki við uppskeruna.
og þar með sennilega efnahags
legt hrun Egyptalands innan
. fárra mánaða.
Nýtt og takmarkalausara hat-
ur milli þjóða en nokkru sinni
fyrr, eymd og vandræði á öllum
sviðum, sem geta alið af sér
nýja kúgun og nýjar styrjaldir.
Smáríkin sem þarna áttust
við, ætluðu að ganga enn lengra.
Það er ekki annað sjáanlegt. en
að þau hafi beinlíiiis stefnt að
því, aö nota þennan hveil, sem
þarna varö, til þess að draga
stórveldin inn í átökin. Arab-
arnir voru ekkert að tvínóna
við það að beita blekkingum
og ósannindum til þess að reyna
að fá Rússa til aö skerast í leik-
inn. Þeir héldu því fram að
brezkar og bandarískar flugvél-
ar hefðu gert loftárásirnar sem
lömuðú flugher Egypta og klif-
uðu á því að Rússar svöruðu
í sömu mynt. Qg ísraelsmenn
voru heldur ekki saklausir í
þeim glæfraleik því að þaö virð
ist nú ljóst, að þeir vildu ein-
í Hvíta húsinu aö tifa með rúss
nesku letri yfir papprírinn, þýð-
endur og sérfræðingar voru til
kaliaöir, Johnson forseti undir
eins á staðnum. Allt gekk fyrir
sig í flughasti og ný skilaboð
voru send til baka, þetta tók
ekki nema fáeinar sekúndur
eða mínútur og þannig var
heimsfriðurinn tryggður, þrátt
fyrir blekkingar smáríkjanna.
Þessi atburöir hafa valdið því,
að nú hefur fyrst og fremst ver-
ið mænt til stórveldanna og þau
talin friðsamlegust og vænleg-
ust til að koma á ró og jafnvægi
aftur, þar sem ólgan var mest.
framhaldi af þessu ákvað
Kosygin forsætisráðherra
Rússlands að fljúga vestur um
haf til að sitja aukaþing Sam-
einuöu þjóðanna, sem kallað var
saman til að ræða þessi nýju
vandamál. Tilgangurinn með
aukaþinginu er að reyna aö
beita þessum alheimssamtökum
til þess að flytja hátíölegar á-
varpsræður. En óheppilegt er
að láta slík formsatriði ganga
fyrir þeirri staðreynd, að þessir
tveir menn eru stjórnendur
tveggja höfuðstórvelda heims.
Það jók og á tortryggni og
móðgun Rússanna, að á fundi
Sameinuöu þjóðanna talaði ekki
einu sinni Dean Rusk utanrikis-
ráðherra, heldur var aðeins hin-
um venjulega fulltrúa Banda-
ríkjanna, Goldberg faliö að
flytja ræðuna.
Allt þetta olli því, aö þegar
Johnson bauð Kosygin að koma
til Washington að tala við sig,
þá hafnaði Kosygin þvi og
kvaðst ómögulega geta fariö
þessa 300 km leið til Washipg-
ton, þó hann væri þegar búinn
aö feröast upp undir 8 þúsund
kílómetra leið i rauninni ein-
ungis í þeim tilgangi að hitta
Johnson.
T eit nú út fyrir það um tíma,
aö Kosygin yröi að snúa
Kosygin langaði til að skoða Niagara-fossinn. Hér sést hann sigla
með ferjubát undir brúna skammt fyrir neðan þetta mlkla nátt-
úruundur.
mitt telja Egyptunum trú um
það, aö Bretar og Bandaríkja-
menn væru komnir í stríðið ,til
þess að lama í einu vetfangi
mótstöðuþrek hinna arabísku
andstæðinga sinna.
Það hefði verið dáfallegt, ef
þessum herrum fyrir Miðjarðar
hafsbotni hefði tekizt þessi
blekkingaleikur, ef þeir hefðu
getað talið Rússum trú um þetta
og úr heföi svo sprottið eitt
allsherjarbál um gervalla ver-
öld, allt út af einni ómerkilegri
deilu um siglingu olíuskipa um
hinn þrönga Akaba-flóa.
Cem betur fer voru það, aö
^ þessu sinni stórveldin, sem
héldu vöku sinni og gættu hóf-
stillingar. Rússum kom ekki til
hugar að fara að hlaupa eftii
neinni llugu, heldur fyrirskip-
aði Kosygin forsætisráðhem.
þeirra, að hin „heita“ símalina
sem liggur þráðbeint úr Kreml
og alla leið vestur yfir Atlants-
haf í Hvíta húsið í Washington
skyldi tekin í notkun tafarlaust.
Allt í einu fóru fjarskrifarar
til þess aö hafa vit fyrir smá'-
þjóðunum ' austanvert viö Miö-
jarðarhafiö, svo þær standi ekki
alltaf eins og grimmir hundar
hver gegn annarri. En auöséö
var að ferð Kosygins var fyrst
og fremst ráðin til þess að hon
um gæfist .tækifæri til aö ræöa
við og kynnast manninum sem
beið hinum megin viö ,,heitu“
línuna, Johnson forseta.
Fyrst eftir að Kosýgin kom
vestur hófust hins vegar heldur
óskemmtilegar deilur, sem
minna á hina fornu íþrótt, —
hráskinnaleikinn. Þeir gátu sem
sé ekki komið sér saman um
það, hvar þeir ættu aö hittast.
Var þessi reipdráttur furðuleg-
ur og að vísu ekki til þess fall-
inn að auka traustið á stórveld-
unum. Eiginlega hefði það verið
eölilegast. fyrst Kosygin kom á
þing Sameinuðu þjóöanna, að
Johnson forseti kæmi til móts
við hann og gerði slíkt hið
sama. En þess verður að gæta.
að það er á móti reglum Banda-
ríkjaforseta sem þjóöhöfðingja
að mæta á slíkum fundum nema
við bóníeiður til búðar sinnar
þar sem Johnson lýsti því yfir,
að hann vildi hvergi hitta hann
nema í Washington. En þá er
sagt að s=°,ndiherra Bandarikj-
anna i Moskvu, Llewellyn
Thomas hafi gengið á milli og
tekizt að sýna Johnson fram á,
hve fávíslegt það væri að sýna
slíka stirfni, er verkaði sem
hrein móögun á Kosygin.
Var nú farið að leita að ein-
hverjum hentugum fundarstað
fyrir þá, helzt mitt á milli New
York og Washington og var
fyrst ráðgert að halda fundinn
í svonefndu Arden-húsi, sem
er á landaréign hins kunna
bandaríska diplomata, Averells
Harrimann. En þá komst Kosyg-
in að því, að Svetlana Stalin
hafði fengið að búa í þessu húsi
eftir að hún kom til Bandaríkj-
anna og varð hann bæði sár og
reiður yfir því, að sér skyldi
búinn sami staður og henni.
Loksins sönsuðust báðir aðiljar
þó á það, að halda fundinn i
háskólabænum Glassboro í
Framh. ð bls. 10
fzm
jannjtMMKBSKaia