Vísir - 24.07.1967, Blaðsíða 9

VÍSIR . Mánudagur 24, júlí 1967.
Heimsóksns
á Gunnarsholt
og rætt við
Pól Sveinsson
landgræðslustjóra
J>að er hægt að græða allt
upp, hvað sem er, sanda,
hraun, mela, en það kostar
fjármagn. — Bjartsýni mín á
því, hvað hægt er að gera,
hefur aukizt frekar en hitt,
eftir því sem reynsla hefur
fengizt á landgræðsluna og
var hún þó nóg fyrir. Land-
græðslusvæðin eru nú orðin
70 í 12 sýslum með hátt á
annað hundrað þúsund hekt-
ara * uppgræðslu. - Land-
græðslugirðingamar em yfir
800 km. á lengd samanlagt.
Verkefnin eru ótæmandi, því
þó að sáralítill uppblástur sé
nú í byggð og hefur verið
stöðvaður þar sem einhver
var, er uppblásturinn á há-
Iendi landsins sums staðar
öldungis ofboðslegur. Sumar
afréttimar eru blátt áfram að
verða algjörlega örfoka land.
Cá, sem þetta mælir, Páll
^ Sveins.on, landgræðslu-
stjóri, bendir tíðindamanni Vís-
is, sem var í heimsókn hjá hon-
um í Gunnarsholti, yfir grónar
sléttur fyrii ofan Gunnarsholt
til staðfestingar fullyröingum
sínum. — Hér var bert Heklu-
hraun fyrir nokkram árum með
vikri og sandi, nú er hér ^ósen-
land, úrvals beitiland, gott fyrir
sauðfé og holdanaut.
— Þama utar, fyrir utan girð-
inguna, dreifðum við áburði með
áburðarflugvélinni fyrir tæpum
mánuði, nú sjást þar grænar
rákir í landinu, sem áður var
nær líflaust. — Fyrsta land-
græðslugiröingin á hálendinu
var sett upp á Hólssandi upp
af Axarfirði árið 1954, þar sem
geysilegt fok var. — Nú hefur
sandurinn þar verið gjörsigrað-
ur. — Þar er nú að verða úr-
valsland, segir Páll og ber ótt
á, — hann talar eiginlega í
stikkoröum, hefur varla tíma til
að setja hin ýmsu smáorð í
setningarnar, áhuginn og kraft-
urinn ber slíka smámuni ofur-
liði.
Tjegar rætt er við Pál í Gunn-
arsholti, eins og hann er
vanalega kallaður, er erfitt að
gera það upp viö sig, hvort ræöa
beri við hann, sem landgræðslu-
stjóra eða sem einn mesta stór-
bónda landsins. í útliti og öllu
æði líkist hann meira stórbónda
eins og maöur ímyndar sér slík-
an úti í heimi ef til vill á stórum
búgarði á óendanlegum sléttum
Texas, þar sem jarðirnar gerast
sumar stærri en ísland, — það
er jafnvel ekki laust viö aö hann
„drawli" eilítið.
Þegar Páll er spurður, hvort
hann líti frekar á sig sem stór-
bónda eða landgræðslustjóra
skellihlær hann. — Ég hef ekki
verið spurður þessarar spurn-
ingar áður, svarar hann. — Hún
er þó kannski ekki svo fjar-
stæðukennd. Ég vildi ekki vera
hér ef ég hefði ekki þetta líf í
kringum mig, en held að rétt
sé þó að líta á mig sem land-
græðslustjóra, bætir hann svo
við alvarlegri í bragði.
Dúið hér á Gunnarsholti er til-
raunabú, sem rekið er í
tvennum tilgangi. Annars vegar
til að átta sig á því á hvem
hátt bezt má nýta uppræktað
land, t. d. með tilliti til beitar.
— Hins vegar til að athuga
hvort stórbúskapur eigi sér
möguleika hér á landi.
Hvert veröur svarið með stór-
búskapinn? Á hann rétt á sér
hér á landi? .
Þar sem staöhættir leyfa, á
stórbúskapur tvímælalaust rétt
á sér. Brúttótekjumar hér á
Gunnarsholti voru 3 y2 millj. í
fyrra. Einn maður hefur annazt
þúsund fjár á fóðrum að mestu
leyti einn og annar hefur ann-
azt um holdanautin, sem voru
330 á fóðrum sl. vetur.
En með tilliti til nýtingar
hinna uppræktuðu svæða?
T ljós hefur komið, að hægt er
að græða upp örfoka land án
friðunar, sem ég tel vera mjög
athyglisvert. Land, sem er að
blása upp veröur þó að friöa
algjörlega, ef góður árangur á
að nást. — Þá hefur sýnt sig
að þaö fer vel á því að beita
holdanautum og fé á sama land-
ið. Sauðkindin er mjög vönd að
viröingu sinni, tekur aðeins á-
kveðnar grasteg. og vill í sífellu
vera að breyta um þær. Holda-
nautin eru aftur á móti alætur
og sækjast ekki sérstaklega eftir
þeim g stegundum, sem sauö-
kindin bítur helzt.
' ' tl I ' ' f '
Hvernig stendur á því að þið
eruð með holdanaut hér í Gunn-
arsholti?
TToldanautin voru að deyja út
A hér á landi þegar við hér
undir stjórn Gunnláugs heitins
Kristmundssonar, sandgræöslu-
Páll Sveinsson við Hekluhraunið, sem grætt hefur verlð upp á nokkram áram.
stjóra (embættið skipti um nafn
við ný lög um landgræðslu árið
1965, nefnist nú landgræðslu-
stjóri), fóram að safna saman
leifunum ^g rækta upp holda-
nautin hér í Gunnarsholti. —
Holdanautin era af Galloway-
kyni, en allur stofninn er kom-
inn frá sama nautinu fyrir 34
árum. — Það er að veröa
mikið vandamál með stofninn
hér hvað mikið er farið að bera
á skyldleikarækt, úrkynjun. Við
höfum ekki fengið að flytja inn
nýjar skepnur, — ekki einu
sinni sæði.
Það er bannað í lögum, vegna
hættunnar á innflutningi búfjár-
sjúkdóma?
Tjað er búið aö breyta lögun-
um þannig, að leyfilegt er
aö flytja inn sæði, en þó með
þeim fyrirvara að yfirdýralæknir
leyfi þaö og á honum hefur stað-
ið til að gefa leyfið. — Hann
hefur ekki fengizt til að leyfa
innflutning sæðis til að endur-
nýja stofninn hér. — Ég tel það
þó mestu fjarstæðu að leyfa ekki
innflutninginn á sæðinu, því
hætturnar á innflutningi búfjár-
sjúkdóma eru miklu meiri víöa
annars staðar en hjá sæðinu.
Gott dæmi um það er ormasjúk-
dómurinn, sem kominn er upp
í Eyjafirði, en þar var það einn
danskur fjósamaður, sem flutti
sjúkdóminn meö sér að utan. —
Það er síður en svo að við vild-
um fara ógætilega að, enda er
engin ástæða til þess. — Það
er hægt aö hafa margar varúðar-
ráöstafanir í frammi við inn-
flutning sæðisins. — Það kemur
þó aö því fyrr eða síöar að þessi
innflutningur verður leyfður því
að gott nautakjöt er eiginlega
eina kjötið, sem okkur vantar.
Svo við snúum okkur aftur
að landgræðslustörfunum. Hef-
ur skilningur manna almennt
aukizt á landgræðslunni?
Ég þarf vlst ekki að kvarta
yfir því. Það er ekki hægt að
hafa undan óskum bænda um að
þetta eða hitt landið sé tekið til
uppræktunar. Fjármagnið, sem
allt stendur og fellur með, hef-
ur þrefaldazt á undanförnum 8
árum, eða I ráðherratíð Ingólfs
Jónssonar. — Já, láttu þetta
koma fram. Það er sjálfsagt að
fólk viti hvaðan gott kemur.
Hvernig hagið þið land-
græðslustarfseminni?
hefta uppblásturinn er
aðalverkefnið, hvar sem
uppblástur er að finna. Upp-
græðsla örfoka lands kemur svo
I annaö sæti. Við sáum Islenzka
melnum á foksvæðin, en Is-
lenzki melurinn hefur þanri
eiginleika að binda vel jarðveg-
inn, sem er að eyðast. — 1
skjóli hans koma aðrar gras-
tegundir og oftast endar þaö
með því, aö melurinn hverfur
Framhalo 4 bls 10
/