Vísir - 16.05.1968, Page 9
VlS IR . Fimmtudagur 16. maf 1968.
Til leiðsagnar þarf Siðsmenn góða
/
rabbað um Reykjav'ikurhöfn v/ð ÞorvarB Bj'órnsson fyrrverandi hafnsögumann
□ Það hefur jafnan þótt erfitt og ábyrgðarmik-
ið starf að annast leiðsögn, og til þeirra starfa
veljast helzt valdir menn, sem af er vænzt gætni
og fyllsta trúnaðar. Ég er nú staddur hjá Þorvarði
Björnssyni, er annazt hefur leiðsögn um Reykja-
víkurhöfn í 37 ár.
Jjorvarður Björnsson fyrrver
andi yfirhafnsögumaður ,er
fæddur á Bæjarnesi á Barða-
strönd 14. nóv 1889. Foreldrar
hans Björn Jónsson bóndi þar
og kona hans, Petrína Péturs-
dóttir fluttu þaðan með fjöl-
skyldu sína árið 1896, og þá
að Hrauni í Keldudal við Dýra-
fjörð. Þá voru sex bæir byggð
ir í dalnum. Nú er sá síðasti
að fara í eyði. Þama átti Þor
varður heima til ársins 1913
að hann flutti alfarinn til
Reykjavikur. Á uppvaxtarárun-
um var sjómennska aðalstarf-
ið þóttist hann sleppa vel frá
gæzlu búsmalans er hann 13
ára fyrst hélt út til veiða. Má
því segja að starfsvettvangur
Þorvarðs í 57 ár hafi verið
tengdur hafinu. Sama ár og hann
flutti alfarinn að vestan kvænt
ist hann og stofnaði eigið heim
ili, en hafði áður lokið prófi frá
Stýrimannaskólanum.
Næstu ár var Þorvarður
stýrimaður á skútum og togur-
um en réðist svo skipstjóri á
gamla Hermóö frá Reykjavík.
Árið 1919 fór Þorvarður í
siglingar á dönsku skipi og var
á því til áramóta 1922. Þá kom
hann heim og er 23. júlí 1923
ráðinn hafnsögumaður i Reykja
vík.
— Hvernig var þá um að lit-
ast við höfnina?
— Aöalhöfnin var þá talin
fullgerð. Bryggjur voru þrjár:
Gamla bólverkið — Nýja ból-
verkið þar sem kolakraninn stóð
síðar og svo Ingólfsgarður eöa
Austurgarður eins og hann var
nefndur. Milli gamla og nýja
bólverksins var þá ekkert sam
band og komst ekki á fyrr en
í síöari heimsstyrjöld.
— Var þá mikið að gera við
höfnina?
— Nei, ekki mundi það þykja
nú. Togarar voru fáir, flutninga
skip einnig. Talsvert var um
fiskibáta og síðustu kútterarnir.
— Hvert var starf hafnsögu-
mannsins?
— Að sækja ókunnug skip út
að Gróttu og leiðbeina þeim inn
á ytri höfn, og jafnvel sigla
þeim að bólverki, vildu þau
komast þar að. Næturvakt var
ekki skylda og ekki heldur
leiðsögn inn á innri höfnina,
en auðvitað hlýddum við alltaf
kalli Þegar svo leiðsaenar
skylda kom á innri höfnina kom
svipur á suma togaraskipstjóra.
Þeir töldu sig kunna að stjórna
og vildu vera einráðir um það
hvar þeir legðu að landi, en
þetta lagaðist fljótlega og þeir
skildu ' ð hér var um nauðsynja
mál aö ræða.
Fyrsti hafnsögubáturinn, var
lítill opinn mótorbátur 3-4 tonn
og að ýmsu vanbúinn, en þó
ekki sé/lengri leið að fara en
úr fyrir Gróttu, bá getur það á
litlum farkosti orðið örðug för
sé illt veöur. Einu sinni munaði
kílu fið illa færi. Ég sá skip
gefa ljósmerki úti og vildi þvi
fara og vita hvort það óskaði
leiðsagnar inn.
Myrkt var orðið af nóttu upp-
gangs austan veöur og hríð að
skella yfir. Rétt sem við lögö
um að skipinu og ég fór upp
stigann var kastað upp fanga-
línu, en enginn náði til hennar
berum höndum. Það var stund
um gamanlaust aö koma 5000-
7000 tonna skipum að bryggju.
— Hvernig fóruð þiö að koma
svo stórum skipum upp aö
bryggju án góðra hjálpargagna?
— Hvernig við fórum að því,
það var nú það. Þetta var óger-
legt nema í góðu veöri og þá
notuöum við hafnsögubát eöa
fengum að láni bát ,sém notuð
ur hafði verið til að draga
pramma utan af ytri höfninni
meðan togararnir komu ekki inn
fyrir en afferming fór fram fyr
ir utan. Með því að fara mjög
varlega og vera alltaf tilbú-
Þorvarður Björnsson.
rann því báturinn aftur meö
skipinu og hvarf í sortann.
Vélin hafði stöövazt en það sém
nú bjai-gaði var viöbragðsflýtir
skipstjórans að létta, og örugg
vissa um vindstöðu. Fundum
við því bátinn fljótt.
Þegar komin var leiðsagnar-
skylda í innri höfnina, jókst
starfið að mun, enda þá fjölgað
mönnum. Fyrsti starfsmaður
VIÐTAL
DAGSINS
minn var Jón Axel Pétursson
núverandi bankastjóri. Með vax
andi siglingum varð aðstaöan
örðugri, en 192S fengum við
dráttarbát, áður má segja að
flest yrði að vinna því nær meö
inn að láta akkerið falla, lánað-
ist þetta áfallalaust.
^Höfnin yar talin fullgerö til
notkunar 1917 í því formi sem
hún var upphaflega hugsuð þá
áfhent Reykjavíkurbæ og sett
undir sérstaka stjórn.
Fyrsti hafnarstjóri var kosinn
Guðmundur Jakobsson trésmið
ur. Átti hann þann frama fyrst
og fremst aö þakka áhrifum
þeirra kvenna er þá sátu i
bæjarstjórn. Þær töldu að vegna
verkkunnáttu sinnar gæti hann
dittað að ýmsu sem aflaga færi
auk þess var hann bindindis-
maður og því ekki hætta á að
viljandi slyppi bannaður mjöö-
ur upp að bryggju. Þetta stóð
þó skamma hríð og var Þórarinn
Kristjánsson skipaður hafnar-
stjóri, enda almennt talinn fyrst
ur hafa gegnt bví starfi.
Hvenær fór svo bryggjunum
að fjölga?
— Þær komu nú hver af ann
arri eftir þvf sem þörfin ’ókst.
Faxagarður mun hafa verið kom
^nn 1930, einnig Grófarbryggja
og Björnsbryggja, hana er nú
búið að rífa. Ægisgarður var
kominn fyrir 1940. Innan við
Grandagaröinn hafa svo verið
byggðar bátabryggjur og ein
stór bryggja nú á síðustu ár-
um, þegar svo búið var að
tengja athafnasvæðið austan og
vestan hafnarinnar þá má
segja að fullnýtt sé það pláss
sem hún leggur til.
— Hvemig var það á síðari
styrjaldarárunum, var ekki oft
óhægt um vik?
■ — Jú, ég vona að slíkt hendi
'aldrei aftur. Bretinn vildi öllu
ráða, hafði jafnvel á orði, að
þeir gætu vel hent þessum kopp
um okkar út úr höfninni og þar
mættu þeir reka til hafs. Stund
um var ég hissa að ekki skyldi
lengra gengið en að orðum ein
um, ekki fegurri en þau voru.
því við vildum aldrei gefa eftir.
Það hefði skapað öngþveiti.
Þeirra breyttist til batnaðar, þeg
ar Ameríkumenn komu. Þeir
voru tillitssamari og virtu frem
ur okkar rétt.
— Hvénær gerðist þú yfirhafn
sögumaður?
— Eftir að við vorum orðn
ir tveir, var ég ábyrgur fyrir
starfi okkar beggja, svo langt
sem sú ábyrgð getur riáð. Síð-
qstu ár mfn vorum við orðnir
9 og á ^stríðsárunum eins og ég
fyrr hef sagt var alidrei friður
sízt á kvöldin og nóttunni. Er-
léndu vaktskipin komu þá inn.
Togarar öft úr veiðiférð á
rriorgnana og þá mátti vel á
halda svo allt færi skipulega
En ég tel mér óhætt að segja,
að við, sem aö þessu störfuöum
vorum samhuga um aö forða
öllum árekstrum bæði milli
skipa og manna.
— Hvernig finnst þér Reykja-
víkurhöfn ?
— Að mörgu leyti góö, þó tel
ég það skorta á fullkomið ör-
yggi, að alda kemur inn f höfn-
ina. Það er hægt að binda skip
fyrir roki en aldrei fyrir öldu.
Það sem okkur vantar er garður
frá örfirisey út til Engeyjar þá
yrði skipalægi í Reykjavík svo
öruggt sem nokkur höfn getur
orðið. Þótt innsigling á innri
höfnina sé nú fullþröng og dýpi
tæpast nægilegt hefur það ekki
komið að sök eftir að við feng
um sterkan og góðan dráttar-
bát.
— Hvemig lítur þú svo til
liðins tíma?
— Ég á mjög góðar minning-
ar frá þessum mörgu starfsár-
um. Allt frá unglingsárum
var hugur minn tengdur sjón-
um, og þótt ég færi aö þessu
starfi, þá var ég ætíð f tengsl-
um við það hugðarefni mitt,
því allt laut það sjómennsku og
sjófarendum. Hvað snertir sam
skiptin við hinar stríöandi þjóð
ir er hér dvöldu, þá skildum viö
í fullri vinsemd þegar yfir lauk
og ég fékk hjá þeim vegabréf,
sem heimilaði mér að fara allra
minna ferða um skip þeirra, og
af því dreg ég þá ályktun að
öll hin stóru orð hafi ekki verið
svo illa meint sem ætla mátti.
Með mér og samstarfsfólki
mínu tókust góð og vinsamleg
kynni. Ég er því fullkomlega
sáttur viö þau kjör sem lífið
hefur úthlutað mér. Vona ég aö
Réykjavíkurhöfn megi um alla
framtíö véita hverju þvf skipi
öryggi, er þangað leitar.
Þ.M.
[fiill SPfSt-
Teljið bér að tslendingar
reyni að taka upp at-
vinnumennsku í knatt-
spyrnu í einhverri mynd?
Albert Guðmundsson, stórkaup-
maður:
Því miöur er hér um tómt mál
að tala , þar sem rekstrargrund-
völlur er ekki fyrir hendi. í sam-
bandi við þaö, að fyrirtæki reyni
að styrkja iþróttamennina, þá tel
ég aö þau ráði ekki við það.
Persónulega myndi ég fagna því,
ef hugmyndin um þegnskyldu-
vinnu yrði að veruleika og afreks-
mönnum í fþróttum þá gefinn
tími innan ramma þegnskyldu-
vinnunnar, til að æfa.
Sigurður Gunnarsson, bifvéla
virki:
Já, ég er meðmæltur hálf-at-
vinnumennsku og vil að góðum
leikmönnum veröi komiö fyrir hjá
ríkisfyrirtækjum, þar sem þeir
myndu hafa aöstöðu til að æfa
í vinnutímanum á fullu kaupi.
Ég vil greiða meira í inngang að
knattspyrnuleikjum ef eitthvaö
af því rynni til leikmanna og ef
þeir fá eitthvað fyrir þetta, þá
fyrst er hægt að krefjast ein-
hvers af þeim gagnvart erlend-
um liðum.
Óll B. Jónsson, þjálfari Vals:
Mér er kunnugt um það að t.d.
í Svíþjóð, Danmörku og Noregi
er komin á atvinnumennska að
einhverju leyti og leikmennirnir
fá greitt fyrir leiki og æfingar en
greiðslur þessar eru á bak við
tjöldin. Við verðum að reyna að
launa leikmennina t.d. meö því
að greiða vinnutap vegna æfinga,
annars drögumst við hreinlega
aftur úr og ekki samkeppnishæfir
við aðrar þjóðir.
Karl Guðmundsson, þjálfari
Fram:
Ef góður árangur á að nást i
keppnum við erlenáar þjóðir, verð
um við að hefja launagreiösiur
í knattspyrnu. Ég álít, aö fyrst
bæri að launa landsliðsmennina
okkar og síðan fyrstu deildar liö-
in. Þó er þetta dálítið persónu-
legt, þar sem sumir þurfa þess
með aörir ekki. Einnig vil ég
!benda á, að margir ágæur knatt-
spyrnumenn og fullir af áhuga
Ígeta því ekki verið með sakir
tímaleysis og peningaleysis.