Vísir - 20.09.1968, Blaðsíða 9

Vísir - 20.09.1968, Blaðsíða 9
9 V í S IR . Föstudagur 20. september 1968. 'J'rúardeilur hafa frá örófi alda sett mark sitt á för mann- 1 kynsins frá einni kynslóö til annarrar. Ekkert hefur haft meiri áhrif á líf fólksins á jörö- inni, heldur en sú eilífa umhugs un, hvað taki viö, þegar andinn gufar úr nösum. Menn hafa aldrei getað liifað í friöi og ró í þessum heimi út af sífelldu grufii um það, hvernig ástandiö verði í ímynduðum öðrum heimi, hvort maður fái nú, þegar maö ur er dauður að lifa áfram í ei- lífri sæluvímu viö borð guöanna, eða verði látinn kveljast í ein- hverri aurugri vítisholu. í rauninni er allur þessi alda Iangi blindingsleikur heimsku- legur og viðurstyggilegur í aug- um nútímamanns, sem telur sig hafa öölazt mikla þekkingu og víðsýni. Nútfmamaöurinn ætti að segja sem svo: — Það getur svo sem verið að það sé annað lif eftir dauðann, — en því miður er engin vísindaleg sönnun til fyrir því, og þess vegna ættum viö ekki aö gefa því nokkurn minnsta gaum. Það sem hér hef ur verið byggt á eru aðeins alda- unar Páls páfa fyrir nokkru, aö gefa út nokkurs konar bann við notkun á töflum til getnaöar- varna. Þessi íhaldssama ákvörö- un veldur því nú að stormar geisa innan hinnar kaþólski kirkju. sem snerta þó ekki að eins viðhorf hennar til kyn ferðismála, heldur gefa þeir ti) efni til aö íhuga allt hið úrelta og fráleita valdakerfi hennar ' framtíðarheimi. Bann páfa viö notkun pill- unnar hefur leitt í ljós, aö jafn- vel innan hinnar stirðnuðu ka- þólsku kirkju eiga menn erfitt með að sætta sig við miðalda- leg afskipti hennar af kynferö- ismálum. Útskýringar páfa og hans nánustu fvlgifiska eru hlægilegar í augum nútíma- manna. Þaö má ekki nota „pill- una“ segja þeir, af því að guð á að ráða því, hvort bam verð- ur til. Og þeir halda áfram eins og á miðöldum að túlka hvert það holdlegt samræði sem sam vizkusynd, sem ekki er framið í þeim eina hreina tilgangi að búa til barn með guðlegri náð og auðvitað er guö ekki með í spilinu nema kirkjuleg hjóna- vígsla hafi fyrirfram blessað sambúðina. 'P'n þó er þetta kannski ekki aðalatriðið. Hitt er ennþá mikilvægara, hvernig þessi á- kvöröun páfans var tekin og PAFINN 06 PILLAN langar imyndanir og goösagnir, draugasögur og andakukl, sem við getum ómögulega verið að snúast j kringum eins og snælda. Jgn auðvitað er ekki hægt að afgreiða hlutina svo ein- faldlega. Fyrir nú utan öll þau áhrif sem trúarhugmyndirnar hafa gegnum uppeldi og arfleifð- ir, þá gefur þaö auga leið, að sálarlff mannsins er svo óend- anlega margbreytilegt og svo mikið rúm þar af tilfinningum, efasemdum og ósvöruöum spurn ingum, að engin vísindi eru fær um að fylla það með neinum reglum. Enda þótt fleiri og fleiri vísindaleg meðul og efni verði uppfundin, sem geta haft áhrif á sálarlífið með utanaðkomandi að gerðum, munu hinar frumlægu kenndir halda áfram aö stjórna mannlegum samskiptum. Gleði reiði og harmur munu halda áfram að skiptast á í lífi mann- fólksins, hversu háþróað sem það þykist vera. Vandamál sigurs eða ósigurs, mannvirðinga eða lítillækkunar veröa aldrei leyst með vísindalegum reglum, þar verður áfram sama þörfin fyrir sjálfa persónu mannsins, sem lætur áfram stjómast af svo ó- ræðum hlutum sem trúarskoð- unum. Samt er enginn vafi á því, að mannkynið hefur stigið mörg framfaraspor í því upp á síð- kastið, að losa sig viö ýmsar trúarsetningar. Það er andstyggi legt að rifja upp, hvernig valda stofnanir voru fyrr á öldum byggðar upp í kringum trúar- kenningamar og brutust til ýktra áhrifa á yfirhöfuð öll svið mannlífsins, sem viö sjáum i dag að fjarstæöukennt var að blanda trúarsiðum inn í. Fræg- asta dæmið um það er auðvitað, þegar trúarstofnanirnar ætluðu að setja sín lögmál um þaö, hvert værj eðli umheimsjns, þvert ofan í raunverulegar staö- reyndir þess máls. Og þaö verö- ur óneitanlega hlægilegt, að ka- þólska kirkjan skuli enn for- dæma Galileo sem villukenn- ingamann, af því aö hann leyfði sér að halda því fram, að það væri jörðin, sem snerist í kring- um sólina. p]in mesta framförin í trúar- viöhorfum mannkynsins er sú, að fastar kennisetningar hafa verið dregnar æ meir í efa. Það hlýtur að stefna að því, aö menn geti ekki sætt sig viö, að trúin sé einfaldlega eitthvert re- sept eða stæiðfræðiformúla eða hún geti lýst landslagi og lifn- aðarháttum í hinum fyrirheitna heimi eins og hún væri Baede- ker leiðsögubók. í viðhorfum nútímamanns, verður hin gamla bókstafstrú ekki aðeins vís- indalega röng, heldur tilraun til skoöanakúgunar. Sú þróun stefn ir jafnvel að því meðal krist- inna manna, að Nýjatestament- ið verði ekkert lögmál, heldur aöeins merkilegt innlegg í hinn almenna hugmyndaheim. Og um leið og einræðis.'ullar hugmynd- ir trúarbragðanna verða að þoka hlýtur það að hafa i för með sér að valdakerfið sem byggist á þessum trúarlega stalinisma, kirkjuskipu’agið, liðast smám saman í sundur og verður að endurskipuleggjast eftir allt öðr- um hugmyndum. j^oks er hið mikla vandamál, sem mannkynið á við aö stríða, það er sambandið milli trúar og siögæðis. í því kemur það hvað skýrast fram, að trú- arbrögðin hafa verulegt raun- hæft gildi. Hvirsu auðugt og voldugt sem mannfélagið verður í krafti . yísindalegra framfara sinna, þá vofa stööugt yfir því hættur upplausnar og siðspilling ar og þar hefur trúin og kirkj- an frá aldaööli verið virk, og sá siðræni grundvöllur, sem við stöndum á í dag er að mestu leyti henna, verk, árangur af aldalöngum hugleiöingum heim- spekilegs og trúarlegs eðlis. En einnig þar hafa þó oröið stórstígar breytingar frá fyrri öldum. Hið ógeðfelldasta við sið- fræðilega viöleitni kirkjunnar á fyrri öldum var sú tilhneiging til forskrifta og valdbeitingar sem hún hafði í samræmi viö allt sitt gamla kerfi valda og skoðanakúgunar. í augum nú- tfmamannsins er skelfilegt að rifja upp þá sögu, hvernig refs- að var fyrir legorösbrot með lífláti. Nú eru hugmyndir allar aðr- ar í þessum efnum og þó við ýmis vandamál sé að stríða, þá er sú tilhneiging á síðari ára- tugum æ greinilegri, að kyn- ferðismálin hverfi æ meira út af starfssviði trúar og kirkju. Það eru mörg hál og hættuleg spor á þessari leið, sem geta leitt til siöspillingar, en'nýjar hugmynd- ir þrengja sér æ fastar fram um frjálsari, ástir og að það yröi mikið framfaraspor fyrir mann- kynið að yfirvinna óteljandi kynferðislega fordóma fyrri alda. Og nauðsynlegast af öllu sé aö draga hér úr áhrifum kirkjunn- ar, sem hafi í vandlætingu sinni gert eðlilegar sálrænar kenndir að glæpsamlegu athæfi. ££11 þessi mál eru nú mjög til umræðu í kirkjustofnunum heimsins vegna þeirrar ákvörö- framkvæmd innan skipulags kirkjunnar. Hún var framkvæmd sem einræðisleg valdbeiting og eru flestir sammála um, að hún hafi verið ráðin af greinilegum íhaldssömum minnihluta. í fjög- ur ár höfðu klerkar og kardí- nálar veriö aö rökræða um það hræðilega vandamál, sem „pill- an“ skapaöi kirkjunni. í öllum þeim umræðum var n'kjandi meirihlutavilji fyrir því, að tak- marka hin kirkjulegu afskipti af kynferðismálum og fylgja frjáls ræðisstefnunni, er virðist stefna til framfara og leysa konuna undan því félagslega ranglæti og kúgun, sem hún hefur orð- ið að sæta vegna síns hlutverks í viðhaldi kynstofnsins, kúgun sem kirkjan hefur dyggilega við- haldið gegnum aldimar meö kynferðislegum öfgum sfnum og hreinlífisofstopa. En hinn frjáls- 1 lyndi meirihlutavilji fékk hér | ekki að ráöa. | Þannig hefur það opinber- | azt enn einu sinni, hvers konar E valdastofnun kaþólska kirkjan | er enn í dag og ennfremur. aö f innan hennar ríkir afturhalds- samt einræði, sem skirrist ekki við að beita áfram hinum vægð- arlausustu aðferðum skoðana- . kúgunar. í öllu þessu verður i hún andstæð þróun nútímahug- j mynda um hlutverk trúarbragð- i anna. ! TTvarvetna innan kaþólsku kirkjunnar hafa nú risiö upp óánægjuraddir, sem nálgast uppreisn. Páfinn er ákveðinn f aö halda uppi valdboði sínu. Hann dreifir nýjum umburðar- bréfum, þar sem hann leggur á- herzlu á það, að hjörðin á að- eins að „hlusta og hlýða“. En þetta er nú einu sinni á 20. öld- inni. Fyrir nokkru var haldið kabólskt Hrkjuþing Þýzkalandf og sátu það um 5 þúsund full- trúar. Þrátt fyrir ströng fyrir- mæli frá páfagaröi um aö þing- ið mætti ekki gera ályktun : pillu-málinu, var samþykkt með þúsundum atkvæða gegn aðeins 90 ályktun, þar sem mótmælt 10 <sfða. i i l ! lESEHEil ril urri átt, að forsvarsmaður helztu atvinnugreinar á íslandi skuli koma fram í sjónvarpi meö tröllasögur. sem hann getur alls ekki staðið viö. Mörgum brá, þegar Einar ríki sagði í sjónvarpi um daginn, að fremur en að reisa sjóefnaverksmiðjur fyrir 2000 milliónir ætti að kaupa 100 fiskiskjp fyrir sama verö til að veiða fisk. sem ekki er til, handa einhverium dularfullum Bandaríkjamanni, sem á að vilja borga stórfé fyrir fiskinn. Þegar eftir var gengið kom í ljós, að sagan um Bandaríkjamanninn kaupglaða var hrein tröllasaga. Þetta kallar maður nú umræð- ur um atvinnumál! Þorskur. MÆLT Á RÖNGUM GÖTUM. Lögreglan hefur undanfariö setið fyrir ökumönnum við um- feröargötur með radarmæling- um sínum og sektað um 3000 manns. Ég er einn af þeím. Hef- verið sektaður þrisvar I öll skipt in hef ég verið tekinn á þeim götum sem kallaðar eru hrað- brautir og f öll skiptin verið nokkrum km ‘ vfir leyfilegum hraða. Mér finnst þetta hart en ég hef ekið í 10 ár án þess nokk- um tíma að hafa valdið óhappi. Á þessum svokc.lluðu hraðbraut um þar sem útsýnið er oft nokk- ur hundruð metrar hefur mér hingað til fundizt f lagi að aka á meira en 45 km hraða! Ef lögreglan vill hafa hendur i hári þeim, sem valda slysum. held ég að þeir ættu að flytja mælingarnar á þröngu íbúðar- göturnar. Þeir, sem þar aka hratt valda slysunum „Ökuníðingur"! UPPHAFINN BÍLAVIÐGERÐA- MAÐUR. Bílstjóri skrifar: „Ég varð vitni að því í Bif- reiöaeftirlitinu að afgreiðslumað ur afhenti konu einni bílnúmer á bifreið sína. Konan spurði ■ grandaleysi hvort hægt mundi að hjálpa sér við aö setja númer in á, enda ekki beint kvenmanns verk, en þá var engu líkara en afgreiðslumaðurinn yrði móðgaður (og samt mun hann vera bílaviðgerðamaður að at vinnu upphaflega. bótt hann hafi upphafizt svo mjög). Nei, hjá þessu embætti væri það ekki sið ur að veita slíka aðstoö. Konan var heppin, og rétt á eftir bar lögregluþjóna að. Þeir töldu sér það rétt og skylt að aðstoða kon- una og eftir nokkur augnablik voru númerin komin á sinn staö. Bifreiðaeftirlitið finnst mér hreint til skammar. E.t.v. er að- stöðunni hægt að kénna eitthvað en ekki verður annað sagt en þar sé oft að finna einstaka o- lipurð í afgreiðslu. Getur for- stjóri stofnunarinnar ekki eitt- hvað kipnt f bræðina?" ENGIN SEKTARTILFINNING Heiðraði bréfadálkur! Mér leikur hugur á að vita, hvernig stöðumælavörzlu er hátt að. Aö undanfömu hef ég ekki haft fyrir því að greiða í mæl- ana, og þaö hefur mér haldizt uppi sektar- og átölulaust. Á næstunni hyggst ég halda upp- teknum hætti, unz laganna vörö um tekst að hafa hendur í hári mér, því að fróðlegt er að vita, hversu vakandi löggæzlan er. Löghlýðinn.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.