Alþýðublaðið - 27.04.1966, Blaðsíða 9

TVÆR TILLÚGUR
um landbúnaðarmálin
ÞESSA dagana fjallar Alþingi
um frumvarp um verðlagningu
landbúnaðarafurða o. fl. Var það
undirbúið af sérstakri nefnd, sem
sett var á laggirnar eftir að Al-
þýöusambandið klauf sexmanna-
nefndina s.l. haust.
Ssemundur Ólafsson hefur lengi
verið einn af fulltríium neytenda
í sexmannanefnd, og hann átti
sæti í undirbúningsnefnd hinnar
nýju löggjafar. Bar hann fram í
nefndinni tvær breytingatillögur,
sem báðar fjalla um veigamiklar
Miðar þessara mála.
Fyrri tillagan, sem ríkisstjórn-
in féllst á og felldi inn í frum-
varpið, var á þá lund, að kaup
bóndans eigi að miða við kaup-
taxta annarra stétta, en ekki við
aflahlut sjómanna né ákvæðis-
vinnu verkamanna eða sjómanna.
Um þetta mál segir Sæmundur í,
greinargerð:
„Samkvæmt 4. grein framleiðslu
ráðslaganna skal „söluverð land-
búnaðarvara á innlendum markaði
miðast við það, a.ð heildartekjur
þeirra, er landbúnað stunda, verði
í sem nánustu samræmi við tekj-
ur annarra vinnandi stétta.” Hið
almenna orðalag greinarinnar gef-
ur sex manna nefndinni mikið
svigrúm í ákvörðun launaliðarins,
en honum hefur frá upphafi verið
skipt í „Laun bónda” og „Laun
verkafólks hans.” Á fyrstu starfs-
árum sínum ákvað sex manna
nefnd bóndanum 2730 vinnustund-
ir á ári með almennum kauptaxta
Dagsbrúnar án orlofs eins og
hann var í lok verðlagsársins.
Viðmiðunarbúið var þá miklu
minna heldur en það viðmiðunar-
bú, sem síðast var notað við verð-
lagninguna. Árið 1949 og jafnan
síðan hefur Hagstofa íslands reikn
að út launaúrtak giftra manna úr
„öðrum vinnandi stéttum” þ. e.
verkamanna, iðnaðarmanna og
sjómanna stéttunum í Reykjavík,
kaupstöðunum og nokkrum kaup-
túnum.
Meðan eftirspurn eftir vinnuafli
var minni en framboðið á vinnu-
markaðnum, voru niðurstöður úr-
taksins oftast lægri heldur en
tímakaupsútreikningurinn. Árið
1957 og síðar tók sex manna nefnd
þann kost að semja um kaup-
gjaldslið grundvallarins með hlið-
sjón af úrtaksniðurstöðunum og
tímakaupsútreikningnum. Árið
1961 náði sex manna nefnd ekki
samkomulagi um verðlagsgrund-
völl og fór málið því til yfirnefnd-
ar. Meiri hluti yfirnefndar ákvað
kaup bóndans í samræmi við
launaúrtakið úr Reykjavík f.vrir
árið 1960 og færði það fram sam-
kvæmt breytingu Dagsbrúnar-
kaups frá haustinu 1960 til hausts-
ihs 1961, en Reykjavíkur-úrtakið
var þá nokkru lægra en landsúr-
takið. Einar Gíslason, sem þá var
fulltrúi neytenda í yfirnefnd, mót-
mælti því, að kaup bóndans væri
ákveðið á þennan hátt og lét bóka
eftirfarandi:
„Fulltrúi néytenda mótmæiir
hverri hækkun á launalið bónd-
ans, sem ekki er hægt að rekja
til taxtahækkunar hjá öðrum vinn-
andi stéttum eða til aukins vinnu-
magns bóndans vegna stækkaðs
bús.” Með bókun þessari markaði
Einar Gíslason afstöðu fulltrúa
neytenda í sex manna nefnd til
ákvörðunar á kaupi bóndans í
verðlagsgrundvellinum.
Árið 1963 kom verðlagningin
aftur fyrir yfirnefnd og var kaup
bóndans þá ákveðið á líkan hátt
og árið 1961 gegn andstöðu full-
trúa neytenda í nefndinni, Sæ-
mundar Ólafssonar, sem lét bóka
eftirfarandi: „Fulltrúi neytenda
mótmælir þeirri aðferð,
sem þessi upphæð er fundin eftir
(þ. e. kaup bóndans) og vísar til
bókunar fulltrúa neytenda í yfir-
nefnd haustið 1961 þar um.”
Af framansögðu er ljóst, að full-
trúar neytenda hafa ávallt verið
mjög andvígir því að ákveða launa
lið verðiagsgrundvallarins í s’am-
ræmi við launaúrtak Hagstofu ís-
lands.
Það er ekki réttmætt að hækka
kaup bænda vegna þess, að við-
miðunarstéttirnar hafa lengt
vinnudag sinn úr hófi, eða vegna
þess, að einhver hluti manna úr
viðmiöunarstéttunum taki laun
samkvæmt ákvæðisvinnu, sem gef-
ur þeim því aðeins hærri laun
heldur en umsamið tímakaup, að
þeir ráði yfir mjög mikilli verk-
tækni og þjálfun og vinni með
miklum vinnuhraða. Árstekjur
hlutasjómanna eru mjög misjafn-
ar og veltur þar á ýmsu um fjár-
bagsafkomuna allt frá lágri kaup-
tryggingu upp í mjög háar árs-
tekjur einstök ár. Hlutasjómenn
hafa ótakmarkaðan vinnutíma,
þegar vel aflast og óþægilegt líf
og aðbúð. Tímabundin velgengni
fiskimanna, sem leggja líf sitt
og heilsu að veði í æðisgengnu
kapplilaupi um aflann, oft við tví-
sýnar og erfiðar aðstæður, getur
ekki gefið þeim þjóðfélagsþegnum
sem hafa sig á þurru, minnsta rétt
til launahækkana.
Við búreksturinn verður bónd-
inn og verkafólk hans að vinna
ákveðinn vinnustundafjölda á ári.
Þessi nefnd leggur til að bætt
verði öll aðstáða til upplýsinga-
söfnunar með það fyrir augum, að
sex manna nefnd gefist kostur á
að starfa á haldbetri grundvelli
hér eftii' en hingað til. Bætt úpp-
lýsingasöfnun á meðal annars að
auðvelda ákvörðun um vinnu-
magnsþörf við framleiðslu búvöru.
Ágreiningsefnin í sex manna
nefnd munu vissulega verða mörg
á næstu árum og er því brýn nauð-
syn að löggjafinn skeri úr um
það, hvort „laun bóndans” eigi
að ákvarða á grundvelli skatt-
framtalsupplýsinga um árstekjur
viðmiðunarstéttanna eða hvort
miða beri við, að bóndinn og verka
fólk hans beri úr býtum kaup,
tíma- eða vikukaup, sem sambæri-
legt er við kaup annarra vinn-
andi stétta.
Það er ástæða til að benda á,
að verðíagsákvörðun landbúnaðar-
vöru, miðað við bú af tiltekinni
stærð (vísitölubú), er í eðli sínu
sanibærilegt við ákvörðun ákvæð-
isvinnutaxta. Á sama hátt og á-
kvæðisvinnumanninum er tryggt
umsamið tímakaup fyrir tiltekin
afköst á tíma, fyrir múrhúðun á
tilteknum fleti, o. s. frv., þá er
bóndanum tryggt ákveðið kaup
miðað við framleiðslu á tilteknum
íjölda mjólkurlítra o. s. frv.
Að vísu er málið nokkuð flókn-
ara, þegar ákveða skal verðlag á
búvörum, því þá þarf einnig áð á-
ætla annan rekstrarkostnað en
Sæmundur Ólafsson
vinnuframlagið, en grundvallar-
sjónarmið eru þau sömu. Af þessu
leiðir að viðmiðunin á að vera
kauptaxtar viðmiðunarstéttanna,
en ekki breytilegar árstekjur
þeirra vegna lengri eða styttri
vinnutíma, vegna ákvæðisvinnu
einstakra manna í úrtakinu eðá
vegna mismunandi góðra aflaára.”
★ TAKMÖRKUN
ÚTFLUTNINGS-
UPPBÓTA.
Síðari tillaga Sæmundar Ólafs-
sonar, sem ekki náði fram að
ganga að þessu sinni, var enn tak-
mörkun á hinum miklu (220
milljóna) útflutningsuppbótum
landbúnaðarins. Tiilagan var á
þessa leið :
,,í stað orðanna „Útflutningi
landbúnaðarvara” komi: „útflutn-
ingi sauðfjár- og nautgripa-
afurða”, — og
í stað orðanna „heildarverð-
mæti landbúnaðarframleiðslunn-
ar” komi: „heildarverðmæti sauð-
fjár- og nautgripaal'urða fram-
leiðslunnar.”
Við greinina bætist:
Ekki skal greiða meira en 100%
útflutningsuppbætur fyrir hverja
sérgreinda vörutegund. Útflutn-
ingsuppbætur fyrir sérgreinda
vörutegund, sem hærri eru en 100
%' fyrir j’firstandandi verðiagsár,
skal lækka í fimm jöfnum áföng-
Framhald á 10. siðu.
Vélvirkjar, aðstoðarmenn
Landssmiðjan óskar eftir að ráða nú beg-
ar vélvirkja eða aðstoðarmenn í vélvirkjun.
Upplýsingar gefur yfirverkstjórinn.
LANDSMIÐJAN
Grindavík
Til sölu verkstæðishús í Grindavík. Húsið
er byggt úr steinsteypu, 126 m2/ að stærð á
einni hæð.
Upplýsingar í síma nr. 8040 í Grindavík.
Starfsstúlkur óskast
Starfsstúlkur vantar í eldhús og borðstofu
Kleppsspítalans.
Upplýsingar gefur matráðskonan í síma
38160 og á staðnum milli kl. 9 og 16 dag-
lega. . 'í/
Skrifstofa ríkisspítalanna.
Frá Byggingavörusölu
SÍS við Grandaveg
GÖLLUÐ BAÐKÖR.
Seld verða gölluð baðkör í dag og
næstu daga. Sími 22648.
Hjúkrunarkona
óskast í skurðstofu Sjúkrahúss Hvítabands-
ins.
Upplýsingar gefur yfirhjúkrunarkonan í
síma 13744.
Reykjavík 26. 4. 1966
Sjúkrahusnefnd Reykjavíkur
Stúlkö óskast strax
til afgreiðslustarfa á flugbarnum á Reykja-
víkurflugvelli. Tvískipt vakt. Upplýsingar
hjá starfsmannahaldi Flugfélagsins í síma
16600.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 27. apríl 1966 $