Dagur - 14.10.1997, Qupperneq 3

Þ RIÐJUDAGU R 14.0KTÓBER 1997 - 19
LÍFIÐ í LANDINU
Unglingarnir vilja ekki
bara dansa, drekka og
ríða, sama hvað hver
segir. Áhugasviðið er
víðara. Ogþauvilja
láta heyra ísér, og taka
markásér. Þóttþau
viðurkenni reyndarað
þau þurfi líka að láta
hafa vitfyrír sér. Um-
boðsmaðurbarha hélt
málþing áAkureyrí
um helgina og Stefán
JónHafstein fylgdist
með.
Formanni áfengis- og vímuvamar-
nefndar Akureyrar, Kristínu Sig-
fúsdóttur, var mikið niðri fyrir.
Þetta var eftir framsöguerindi og
skemmtiatriði, og frjálsar um-
ræður með fyrirspurnum úr sal
höfðu tekið við. Talið barst að
víni. Kristín lýsti með áherlsu-
þunga hvernig unglingarnir
hefðu hvorki Iíkamlegan né and-
Iegan þroska til að glíma við
áfengi. Hún er alveg á móti því
að lækka áfengiskaupaaldurinn
eins og lá í loftinu að salurinn
vildi. Hún Iýsti reynslu annarra
þjóða, og hún lýsti því hvernig
drykkja myndi færast neðar í
aldurshópana. Sigfríður Þor-
steinsdóttir, formaður Eyþings
var sammála. Við sama borð
sátu ráðherrarnir Guðmundur
Bjarnason og Halldór Blöndal
og vísuðu í raunsæi, staðreyndir,
unga fólkið yrði sér úti um
áfengi - hölluðust báðir að því
að færa aldurinn
niður í átján ár.
Til móts við
sjálfræðisaldur-
inn, sem hækkar
úr 16 í 18 ár um
áramótin. Leyfa
þeim að kaupa
bjór og Iéttvín.
Hópurinn: Unglingar og börn af Norðurlandi fylltu salinn og létu í sér heyra. Þau vilja ad á sig sé hlustað - mynd: brink
Unga ísland talar
Umboðsmaöur bama
Þórhildur Líndal, umboðsmaður
barna, hélt þetta þing og setti
það með vísan í mannréttindi
unglinga og barna. I þeim felst
meðal annars rétturinn til að tjá
sig um eigin mál. Hún fjallaði
um hugmyndir sínar um að
refsa bæri skilyrðislaust fyrir
kynferðislega misnotkun barna
og unglinga, og sagði að alls
ekki mætti rugla því saman við
gagnkvæmt kynlíf unglinga. En
umræðurnar snérust ekki svo
mikið um kynlíf þegar frá leið
enda varla við að búast. Megin-
áhersla unglinganna og kraftur-
inn í umræðunni var um reglur,
skemmtanir...misræmi og óljós
skilaboð.
Bílar og áfengi
Bílar, áfengi,
skemmtanir.
Ráðherrarnir
voru á því að
reyna að sam-
ræma sem mest þær reglur sem
segja til um það hvenær fólk
verður „fullgildir ríkisborgarar",
eins og Elsa María Jakobsdóttir
frá Húsavík hafði komist að orði
í framsögu sinni. Fulltrúum rík-
isstjórnarinnar fannst vel koma
til greina að hækka bílprófsald-
urinn samtímis því að áfengis-
kaupaaldurinn lækkaði. Blöndal
fannst það skjóta skökku við að
hafa aldur til að sitja á Alþingi
en ekki til að kaupa áfengi í eig-
in brúðkaupsveislu. Ebba hafði
komist að sömu niðurstöðu í
framsögunni þegar hún rakti
hinar ýmsu mismunandi aldurs-
reglur sem fóru í taugarnar á
henni og mörgum öðrum sem
tóku til máls á þinginu.
Er áfengislaus grunn-
skóli raunhæft mark-
mið? varspurt. Þau
efuðust. Tíundibekk-
uryrðiseintalveg
edrú.
Sjálfræðisald-
urimi
Mörg virtust
hafa þá skoðun
að hækkun
sjálfræðisaldurs
væri hið versta
mál, ekki sfst í
ljósi þess að
aðrar reglur
væru ekki færð-
ar til samræmis.
Elsa María lýsti
ferð ungs pars
um reglufrum-
skóginn, sem gerði annars vegar
miklar kröfur til ungs fólks um
að taka ábyrgð á eigin Iífi (eiga
barn, giftast, kjósa, vera fjár-
ráða, lögráða, sjálfráða) en ekki
endilega í rökréttri röð, en mega
hvorki kaupa kampavín f brúð-
kaupsveisluna né skjóta rjúpur í
jólamatinn. Ur því að sjálfræð-
isaldurinn væri hækkaður í 18
ár sýndist henni réttlátt að færa
fólki á þeim aldri fullkominn
ríkisborgararétt. Sjálfræði, lög-
ræði, vínræði og byssuleyfi!
Útivist
Þau yngri bentu á mismunandi
reglur um útivist og skemmtanir.
Unglingar á Akureyri, Dalvík og
Ólafsfirði hafa gaman af því að
hittast og umgangast, sækja
skemmtanir og félagsskap með
hveiju öðru, en útivistarreglur
sveitarfélagnna eru gjörólíkar.
Og svo hafa skóla- og félags-
málayfirvöld mismunandi reglur
um gestakomur; vill jafnvel
sjóða uppúr þegar búið er að
hengja upp skilti „Ólafsfirðingar
óvelkomnir" á opnu húsi! Andrea
Víðisdóttir frá Dalvík vildi aukið
samráð grannfélaga því ungling-
ar flakka á milli.
Vín og tóbak
Hörðu vímuefnin voru ekki mik-
ið á dagskrá, vísað frá með for-
dæmingu ef einhveijum datt
þau í hug, en tóbak og brennivín
voru hluti af menningunni sem
um var rætt. Salurinn staðfesti
að enginn vandi væri að fá keypt
tóbak þótt alls staðar i æru uppi
skilti um að eigi mætti afhenda
það yngri en 18 ára. Og vínið?
Sama. Ef það væru ekki ein-
hverjir foreldrar sem keyptu fyrir
hópinn, þá væru það eldri kunn-
ingjar, eða kunningjar kunn-
ingja. Er áfengislaus grunnskóli
raunhæft markmið? var spurt.
Þau efuðust. Tíundi bekkur yrði
seint alveg edrú.
Fræðsla
Þau benda á jafningjafræðslu
þegar spurt er um kynlíf og
vímuefnavarnir. „Ekki gamla
karla sem eru búnir að drekka í
40 ár!“ segja þau. Og mikill
áhugi er á að fá þessa fræðslu
inn í hið óformlega umhverfi fé-
lagsmiðstöðvanna, út úr skólun-
um. Og þessi fræðsla á að vera
skemmtileg. „Eg er tilbúinn að
skoða það,“ segir Einar Njálsson
bæjarstjóri á Húsavík, „ég er til-
búinn að skoða hvað sem er,
komið bara með hugmyndir."
Hugmyndirnar eru ekki endilega
fullmótaðar, en ganga í þá átt að
ungt fólk sem hefur lent í
hremmingum og þekkir leiðina
inn f myrkviðinn og út úr hon-
um aftur sé áhugaverðast. Og
kynlífsfræðslan eigi ekki að vera
prédikun, heldur skemmtun.
Einhver gat ekki á sér setið og
spurði hve mikil skemmtun!
Athvarf
Ungri stúlku úr Laugaskóla
blöskraði þegar umræðan hafði
staðið lengi um félagsmiðstöð-
var og athvarf til að koma saman
og skemmta sér. Dynheimar á
Akureyri eru nú aðeins fyrir 16
ára og eldri og það svíður þeim
yngri. Yfirvöldin vilja færa þau
inn í félagsmiðstöðvar í skólun-
um, en það finnst þeim frat.
Sama húsið. Sama fólkið. Hver
vill koma þangað á kvöldin sem
maður er allan daginn? Svona
er tónninn. En það var þá sem
stúlkunni á
Laugum blöskr-
aði, komin úr fá-
mennum sveita- Fulltrúum ríkisstjóm-
arímiarfannstvel
koma tilgreina að
hækka bílprófsaldur-
inn samtímis því að
skóla: „Þið eruð
að tala um eitt-
hvað sem við
fáum alls ekki,
við fáum eitt
diskótek í mán-
uði og þá með
áttunda bekk!“.
Svipurinn lýsti
lítilli gleði yfir
þessu takmark-
aða framboði á
aðstöðu og
skemmtun, en
óhóflegu fram-
boði á yngri krökkum.
arminni að mega fylgja. Átján
ára þingmaður má ekki kaupa
sér rauðvín eða bjór. Og svo eru
önnur svið þar sem eru í gildi
reglur, en allir brjóta, og allir
vita að þær eru brolnar. Ein-
hvers staðar undirliggjandi mátti
greina óljósa ósk um að hafa
reglur, stundum rýmri, stundum
strangari, en umfram allt reglur
sem væri hægt að fara eftir og
framfylgja. Jafnvel þótt það
kostaði hörku.
Hin yngri eru meira upptekin
af stað til að vera á. Hittast við
aðstæður sem hvorki eru skóli
né heimili. Og þangað inn vilja
þau flytja brýn lífsreynsluspurs-
mál eins og kynlíf og vímuefni.
Og fjalla um á þann hátt sem
snertir þau. En
á því virðist
misbrestur. Og
svo vilja þau að
á sig sé hlustað.
Ein ung stúlka
spurði bæjar-
fulltrúann Sig-
fríði: „Hvers
vegna var ekki
hlustað á okkur
unglingana þeg-
Stað til að vera á
Hafi verið einhver rauður þráð-
ur í umræðunni var hann þessi:
samræmdar reglur. Umfram
allt. Ekki misvísandi skilaboð
um ábyrgð og frelsi. Þetta
tvennt vildi málþingsstjórinn,
Tryggvi Gíslason skólameistari,
tengja saman: ábyrgð og frelsi.
Og það virstust þau vilja líka,
þótt það væri ekki sagt með
þeim orðum. Ur því að þau
væru nógu gömul til að taka
ábyrgð á veigamiklum þáttum
eigin lífs hlytu aðrir þýðing-
ar skólanum
áfengiskaupaaldurínn okkar var
breytt? Við
lækkaðÍ. báðum um fund
en enginn
hlustaði". Bæj-
arfulltrúinn var
sammála því að það hefði verið
sanngjamt. Og það var eigin-
lega niðurstaðan: að það ætti að
hlutsta á ungt fólk. En ungt
fólk yrði að hlusta á móti. Það
var Tryggvi Gíslason sem lauk
málþinginu með þeim orðum.
Bætti svo við frá eigin brjósti að
honum væri eiginlega alveg
sama um kynlífið, bara ef þau
vildu láta brennivínið vera. And-
varpaði svo og sagðist varla bú-
ast við að hægt væri að ná sam-
komulagi um það. -SJH