Dagur - 18.11.1997, Qupperneq 6

6 - PRIÐJUDAGVR ÍB.NÓVEMBER 1997
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjórar:
Aðstodarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Simar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjald m. vsk.:
Lausasöluverð:
Grænt númer:
Símbréf auglýsingadeildar:
Slmbréf ritstjórnar:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
STEFÁN JÓN HAFSTEIN
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.680 KR. A MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
460 6161
460 6171 (AKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Kveimalistiim mætir til leiks
í fyrsta lagi
Landsfundur Kvennalistans um helgina markaði mikið gæfu-
spor fyrir þá sem vilja að allt það besta í fari hreyfingarinnar
setji mark á íslenskt samfélag. Erindi kvenfrelsissinna er enn
brýnt. Nú hefur meirihluti kvennanna ákveðið að ganga til
viðræðna um það afl sem hugsanlega er í burðarliðnum: sam-
fylkingu félagshyggju- og vinstrimanna. Þau viðhorf sem
Kvennalistinn hefur kynnt og barist fyrir eiga heima í nýrri
breiðfylkingu. Þar eiga þau möguleika að fá aukið vægi og
meiri styrk á vettvangi stjórnmálanna en hingað til. Það hefði
verið rangt að kanna ekld þessa möguleika.
í öðru lagi
Þær konur sem andsnúnar voru hafa margar getið sér góðan
orðstír og eru reyndar í stjórnmálabaráttu. Þær hafa vissulega
nokkuð til síns máls þegar þær vara við „moðsuðu" gamalla
flokks- og kerfisviðhorfa í þeim samfylkingarviðræðum sem
fara í hönd. Ný stjórnmálahreyfing sem ætlar sér forystu inn
í nýja öld verður að takast á við og hafa ferska sýn á meginvið-
fangsefni samfélagsins: lýðræði, umhverfi, siðvæðingu, al-
mannahagsmuni - og ekki síst: skila okkur markvisst til jafn-
réttis kynjanna. Er eitthvert vit í því fyrir Kvennalistann að
klofna um hvort KANNA megi þessa möguleika?
í þriðja lagi
Staðreynd er, viðurkennd af helstu talskonum Kvennalistans,
að hreyfingin hefur verið í kreppu og fylgið ört dvfnandi.
Kvennalistakonum hefur hins vegar verið fagnað hvarvetna í
undirbúningi samfylkingarsinna fyrir sveitarstjórnarkosning-
arnar. Það er vegna þess að þær hafa styrka pólitíska og sið-
ferðislega rödd sem skiptir máli fyrir þá uppstokkun stjórnmál-
anna sem nauðsynleg er . Kvennalistinn á að koma af fullum
krafti í viðræður. Ekki um gamla moðsuðu. Heldur um ný-
sköpun stjórnmála. Konurnar geta haft afgerandi áhrif á mót-
un nýrra stjórnmála. Ef þær þora, geta - og vilja.
Stefán Jón Hafstein.
Býður Kveimalist-
inn fram Mofið?
Að því hlaut að koma að
uppgjör yrði í Kvennalistan-
um. Eftir fundinn hjá þeim
um helgina eru hlikur á lofti
og ljóst að í framboðsmálum
að minnsta kosti er listinn
klofinn. Hvort sá klofningur
endar í tveimur kvennalista-
framboðum er óljóst enn, þó
Garri þekki marga sem
einskis óska heitar en að
Kvennalistinn bjóði fram ldof-
ið. 1 þessu tilfelli eins og víðar
var jiað afstaðan til samein-
ingar jafnaðarmanna sem
knúði fram reikniskilin.
Markalínurnar
eru líka skýrar.
Annars vegar er
það meirihlutinn,
sem samanstend-
ur fyrst og fremst
af ungum konum
úr Grósku, og
ílokkast einfald-
lega sem hefð-
bundnir vinstri-
sinnar. Hins vegar
er það kjarninn sem Iagði
upp í kvennaframboðsleiðina
á sínum tíma og eru bara
femínistar en hvorki hægri-
né vinstrisinnar.
Eignum busins
ráðstafað
Svo virðist sem kvennalista-
konur sjálfar hafi verið þess
meðvitaðar að með þeirri
ákvörðun að slá sér saman við
jafnaðarmannahreyfinguna,
hafi þær jafnframt veitt sér-
stökum kvennaframboðum á
Islandi nábjargirnar. Það sýn-
ir auðvitað að jafnvel þær
voru tilbúnar til að viður-
kenna gjaldþrot hreyfingar-
innar, sem sjálfstæðs afls.
V
Þess vegna minnti lands-
fundurinn um margt á
skiptafund í Jirotabúi.
„Hvernig ber að ráðstafa eign-
um búsins?“ var spurningin
sem sveif yfir vötnunum. Þeir
sem vildu ráðstafa hinum
pólitísku eignum til jafnaðar-
manna urðu ofan á og Ijóst er
að meirihluti kvennalista-
kvenna mun nú ganga til liðs
við þá fylldngu.
Snautlegur
endir
Hins vegar eru
gömlu Kvenna-
lista-frumkvöðl-
arnir, sem ekki
vildu fara í jafnað-
armannafylking-
una, ekki enn
dauðir úr öllum
æðum og spurn-
ing hvort ekki séu
þar eftir í þrota-
búinu talsverð
pólitísk verðmæti sem borg-
aralegu flokkarnir hafa hug á
að bjóða í. Spurningin stend-
ur því í raun um það hvort sá
armur sem telur sig hvorki til
hægri né vinstri mun bjóða
fram undir eigin merkjum (og
Kvennalistinn þá bjóða fram
klofið) eða hvort þessi armur
leysist upp og einstaklingarnir
hverfi inn í borgaralegu flokk-
ana þegar gengið verður frá
endanlegum skiptum í þrota-
búinu. Einhvern veginn virð-
ist seinni kosturinn líklegri í
stöðunni og markar heldur
snautlegan enda á glæsilegum
ferli íslenskra kvennafram-
boða.
JÓHAJVNES
SIGURJÓNS
SON
skrífar
Degi íslenskrar tungu, og jafn-
framt fæðingardegi Jónasar Hall-
grímssonar, var minnst með
margvísiegum hætti 16. nóvem-
ber sl. Málspakir menn og fróðar
konur komu fram í fjölmiðlum
og fluttu fyrirlestra víða um ást-
kæra ylhýra málið. Ymsir hafa
eins og oft áður og er ugglaust
nauðsynlegt, áhyggjur af framtíð
íslenskrar tungu. Áhyggjurnar
eru auðvitað forsendur andófs
gegn óæskilegum áhrifum og án
þeirra flytum við líkast til sof-
andi að feigðarósi í þessum efn-
um. Og vöknuðum vísast á end-
anum við vondan draum við það
að afkomendur vorir væru
skyndilega hættir að skilja ávarp
á borð við: Komdu nú sæll og
blessaður. Og svöruðu. Hvat
fökking rugl is this? Eg dissa
þetta to hell!
Óbeygðir foreldrar
Menntamálaráðherra er ekki í
„Dissiim66 ekki fordæmi
Færeyinga
hópi þeirra sem verulegar
áhyggjur hafa af tungutaki okkar
í framtíð, þrátt fyrir óvissu tím-
ans og aðsteðjandi málfarsleg
áreiti úr öllum áttum, m.a. á
internetinu og á hinum óteljandi
erlendu sjónvarpsrásum sem
dynja daglega sem
skíðadrífa á skilning-
arvitum landsmanna.
Ráðherra er bjartsýnn
og bendir á að við höf-
um áður staðið af okk-
ur orrahríð erlendra
áhrifa og hefur meiri
áhyggjur af menning-
arlegri einangrun en
íslenskri menningu í
opnu sambandi við al-
heimsmenninguna.
Auður Haralds, rit-
höfundur, gat þess
hinsvegar á sjónvarpinu að hún
hefði ekki um skeið hitt ungling
innan 16 ára sem gat fallbeygt
skammlaust orð á borð við faðir,
móðir, systir, bróðir. Og hún
benti á að börn og unglingar
væru meira og minna hætt að
Iesa bækur. Þarna væru vissulega
blikur á lofti.
Lærum af Færeyingiun
Ofanritaður sótti á
degi íslenskrar tung-
ufyrirlestur Höskuldar
Þráinssonar, prófes-
sors við Háskóla
Islands, undir yfir-
skriftinni: Hvað geta
Færeyingar kennt
okkur um íslensku?
Þetta var einkar fróð-
legt erindi og niður-
Björn Bjarnason. staða prófessorsins var
e.t.v. sú að málsaga
Færeyinga gæti öðru
fremur aukið okkur
bjartsýni á framtíð íslenskunnar.
Forsendur Færeyinga til þess
að viðhalda og verja sína þjóð-
tungu voru í mörg hundruð ár
margfalt verri en okkar. Þeir áttu
ekkert ritmál og því engar prent-
aðar bækur til að byggja á,
danskan var opinbert mál í
stjórnsýslu og trúarlífi og m.a.
var nýja testamentið ekki gefið
út þar fyrr en á þessari öld og
færeysk biblía kom ekki út fyrr
en 1961.
Það er því í raun með ólíkind-
um að Færeyingar, fimmfalt
færri en vér Islendingar, ritmáls-
lausir í árhundruð og með
dönskuna hangandi yfir sér eins
og sverðið Damóklesar, skuli í
dag tala og skrifa færeysku en
ekki dönsku.
Og fyrst þessir frændur okkar
gátu varið og viðhaldið sinni
þjóðtungu við slíkar aðstæður,
þá ætti okkur Islendingum ekki
að verða skotaskuld úr því að
gjöra hið sama, þrátt fyrir al-
netsáreitið og sjónvarpsrásirnar
hundraðþúsund.

svaurað
Sýn;i atburðir helgar-
innar að Kvennalistinn
sé og hafí verið vinstri
flohhur?
Jón Kristjánsson
þitigmadur Framsóknaiflokks.
„Nei, ég tel
þá sýna að
Kvennalist-
inn byggði
ekki aðeins á
\
Vt
v i n s t r i
stefnu. Jafn-
réttismál og
staða og
r é t t i n d i
kvenna - femfnismi - er ekki
einkamál vinstri manna eins og
kom í Ijós um helgina. Deilur
urðu um niðurstöðu fundarins
og mér sýnist sem listinn muni
klofna. Þetta virðist enn ein
sönnun þess að kljúfa þurfi
nokkra flokka í þágu sameining-
ar. Það hefur alltaf verið.“
Ásta B. Þorsteinsdóttir
varaþingmaðtir og varafonn. Aiþýðu-
flokks.
„Stór hluti
kvenna inn-
an vébanda
Kvennalist-
ans hefur að
m i n n s t a
kosti skil-
greint sig
sem félag-
hyggjufólk.
Það finnst mér þessi niðurstaða
fundarins sýna, þó svo að
kvennalistakonur haldi áfram
merkjum jafnréttis kynjanna og
kvenfrelsis á Iofti, einsog þær
hafa gert. Slíkt sjónarmið eru
auðvitað líka sjónarmið félags-
hyggjuflokka.“
Lúðvík Bergvinsson
þingmaður Alþýðuflokks.
„Áður en
tekist er á
við að svara
þ e s s a r i
spurningu
væri nauð-
syn að
greina til
hlýtar hvað
felst í hug-
og hægri í
stjórnmálum. En út frá hefð-
bundnum frasakenndum við-
horfum hefur Kvennalistinn æv-
inlega lagt ríka áhersla á velferð-
ar- og jafnréttismál og í því ljósi
má segja að ætíð hafi verið um
meintan vinstri flokk að ræða.“
Valgeröur Sverrisdóttir
þingmaðurFramsóknatflokks.
„Nei, ein-
mitt ekki.
Fyrst ekki er
samstaða
um að fara í
þessa sam-
einingarum-
ræðu þá
finnst mér
það sönnun
þess að að
minnsta kosti einhver hluti
kvenna hafi verið jieirrar skoð-
unar að Kvennalistinn hafi verið
þverpólitískt afl sem fyrst og
fremst væri að berjast fyrir rétt-
indum kvenna, án tillits til þess
pólitíska litrófs sem við tölum
gjarnan um.“